Zeki Burak Özkösemen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
Stj. Avukat
burak@vergiyonetim.com

Pişmanlık Hükümlerine Göre Süresinden Sonra Verilen Beyannamelerde Uygulanan Özel Usulsüzlük Cezası

Ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden dolayı gerçek usulde vergilendirilen Gelir Vergisi mükellefleri ile tüm kurumlar vergisi mükellefleri beyannamelerini elektronik ortamda vermek mecburiyetindedirler. Ancak çeşitli istem dışı nedenler ile beyannameler süresi içerisinde verilemeyebilmektedir. Örneğin mükellefin ya da beyanname gönderme yetkisi verdiği meslek mensubunun bilgisayarındaki bir arıza, elektrik kesintisi vb. bir nedenden dolayı beyannamesini süresinde veremeyebilir. Bu durumda belki ödemekle mükellef olduğu vergiden kat kat daha fazla tutardaki Özel Usulsüzlük Cezasını ( Birinci sınıf tüccarlar için 1.490 YTL)  VUK Mük.355. madde gereği ödemek durumunda kalmaktadırlar. Bu ceza, ilgili beyanname verildiği anda e-beyan sistemi tarafından otomatik olarak hesaplanmakta ve ceza ihbarnamesi sistem tarafından kesilmektedir. Ve mükellefe cezada indirim talep etmek yada dava açmak dışında bir seçenek bırakmamaktadır. Kanımca kesilen bu ceza pişmanlık hükümlerine göre kanuni süresi geçtikten sonra verilen beyannamelerde haksız bir uygulamaya neden olmaktadır.

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu 352. maddesinde usulsüzlük cezaları tanımlanmış ve aynı maddenin I.Derece Usulsüzlükler Başlığının 1.bendinde “Vergi ve harç beyannamelerinin süresinde verilmemiş olması” denilmek suretiyle vergi beyannamelerinin süresinde verilmemiş olmasının cezası I.Derece Usulsüzlük olarak tanımlanmıştır. Söz konusu madde tanımına giren hiçbir usulsüzlüğün, maddede tanımlanmış usulsüzlük cezası dışında bir başka ceza-i yaptırımı yoktur. ( Vergi ziya-ı cezası hariç)

Aynı kanunun Mük.355.Maddesinde yer alan “Elektronik ortamda beyanname verilmesi mecburiyetine uyulmaması halinde kesilmesi gereken özel usûlsüzlük cezası, beyannamenin kanuni süresinin sonundan başlayarak elektronik ortamda 15 gün içinde verilmesi halinde 1/4 oranında, bu sürenin dolmasını takip eden 15 gün içinde verilmesi halinde ise 1/2 oranında uygulanır.” hükmü ile aynı fiile ikinci bir usulsüzlük cezası tanımlanmış olmaktadır. Kaldı ki, elektronik ortamda verilen beyannameler ile elden verilen beyannamelerin hukuki sonuçları açısından herhangi bir farkı bulunmamaktadır.

Özel usulsüzlük cezalarının kesilebilmesi için, yargı kararları ile de sabit kılınmış görüş; cezai yaptırıma bağlanmış olan bir fiilin tüm unsurları ile oluş­muş bulunduğu saptanmadıkça faile ceza uygulanamayacağı yolundaki ge­nel ceza .hukuku ilkesinin idari cezalar için de geçerli bulunduğu ve bu sebeple somut bir tespite dayanmadan özel usulsüzlük cezasının uygulanamayacağı yönündedir.

Nitekim VUK Mük.355 madde bütünüyle ele alındığında maddenin 2.bendinde yer alan “Bu hükmün uygulanması için, bilgi ve ibraz ödevinin yerine getirilmesiyle ilgili olarak yapılacak tebliğlerde bilginin verilmesi için tayin olunan sürede cevap verilmemesi, eksik veya yanıltıcı bilgi verilmesi veya defter ve belge ibrazı için tayin olunan süre ile defter ve belgelerin süresinde ibraz edilmemesi durumunda haklarında Kanunun ceza hükümlerinin uygulanması cihetine gidileceğinin ilgililere yazılı olarak bildirilmesi şarttır.” hükmü ile, bu maddenin uygulanabilmesi için idarece bir tespitin yapılmış ve gereğinin mükelleften yazı ile istenmesi gerektiği vurgulanmıştır. Sadece bu bendin, elektronik beyannamenin süresinde verilmemesiyle ilgili yaptırımın düzenlendiği bendin önünde yer alması olayda tespit zorunluluğunun bulunmadığı ve mükelleften yazı ile istenmesi gerekliliğinin bulunmadığı anlamını taşımamalıdır. Bu yorum 213 Sayılı VUK’ nun 3. maddesinde yer alan “Vergi kanunları lafzı ve ruhu ile hüküm ifade eder. Lafzın açık olmadığı hallerde vergi kanunlarının hükümleri, konuluşundaki maksat, hükümlerin kanunun yapısındaki yeri ve diğer maddelerle olan bağlantısı göz önünde tutularak uygulanır.” hükmünü yok saymaktadır.

Süresinde herhangi bir nedenle verilemeyen beyanname, idarece herhangi bir tespit olmaksızın yine elektronik ortamda, VUK ‘nun Pişmanlık ve Islah hükümlerini düzenleyen 371.Maddesi gereğince ve söz konusu maddede sayılan bütün koşulları taşıyarak verilebilir. İdarece yapılamayan tespitlerin varlığının kabulü neticesinde, vergi alacağının bir an önce hazineye intikali amacıyla düzenlenen 371. maddede dahi, mükellefin iyi niyetli davranması teşvik edilmiş ve pişmanlık zammı dışında ceza alınmayacağı öngörülmüştür.

Fakat, Mük.355. Maddenin elektronik ortamda beyanname verilmesini düzenleyen bendi, 371. Maddede yer alan pişmanlık hükümlerini yok saymakta ve bu hükmün uygulanmasını zorlaştırmakta hatta uygulanamaz kılmaktadır. 371. Maddenin pişmanlık hükümlerinden yararlanmanın şartlarından biri olan 3.fıkrasında “Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin mükellefin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten başlayarak on beş gün içinde tevdi olunması. “ hükmü ile pişmanlık başvurusunun ardından bile, beyannamenin verilmesi için on beş günlük sürenin bırakıldığı görülmektedir. Sadece günümüz imkanlarının gelişmesine paralel olarak, beyannamenin veriliş şeklinin değiştirilmesi vergi kanunlarının konuluşundaki amacı ve esasen ifade ettikleri hükümleri ortadan kaldırmamaktadır. Vergi kanununu bütünüyle ele almak ve maddelerin konuluş maksadını göz önünde bulundurmak hem idarenin hem yargının hem de mükellefin görevidir. Sadece kanunda yer alan bir paragraf hükmü gereği, pişmanlıkla verilen beyannameye hem I.derece usulsüzlük, hem Mük.355. madde gereği özel usulsüzlük cezası kesilmesi kanunun ruhu ile örtüşmemektedir. İdarenin bu duruma acilen müdahale etmesi, Mük.355. maddede yer alan bir bent ile, VUK ‘un iyi niyetli mükellef lehine getirdiği Pişmanlık ve Islah hükümlerinin uygulanamaz hale gelmesinin önüne geçmesi gerekmektedir. Bu durumun 3568 sayılı yasaya göre yetki almış meslek mensupları ile mükellefler arasında ve dolayısı ile idare arasında sorunlar yarattığı göz ardı edilmemelidir.

12.06.2008

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.