Zekeriya Aslan
Yeminli Mali Müşavir
zekeriyaaslan@finansalymm.com

Stokçuluk Yapan ve Fiyatları Sürekli Artıran Firma Sahipleri Kaç Yıl Hapis Yatar?

Mal piyasalarında son günlerde fiyat oluşmamakta, nerdeyse her gün mal fiyatlarına zam yapılmaktadır. Bir çok malda fahiş fiyat artışları ortaya çıkmaktadır.

Örneğin bir otomobilin fiyatı bir günde 750.000.-TL’den 1.000.000.-TL’ye çıkabilmektedir. Bu fahiş fiyat artışlarının hiçbir İktisat Teorisinde yeri bulunmamaktadır.

Tam Rekabet Piyasasında, fiyat, arz ve talep miktarlarının birbirlerine eşit olduğu noktada oluşmakta iken, Eksik Rekabet Piyasalarında ise, firmalar üretimlerini kısarak ürünlerinin fiyatını yükseltmektedir. Ülkemizde son günlerde yaşanan iktisadi sistem, eksik rekabet piyasasını yansıtmaktadır.

Normal koşullarda Talep Kanununa göre, fiyatlar genel seviyesi yükseldiği zaman talep edilen mal miktarı düşer; bunun tam tersi, fiyatlar genel seviyesi düştüğü zaman talep edilen mal miktarı artar.

Örnek-1:

Normal koşullarda Talep Edilen Mal Miktarı, Arz Edilen Mal Miktarı ve Fyatlar Genel Seviyesi arasındaki ilişki şöyledir:

Otomobil Fiyatı (TL)	Talep Miktarı (Adet)	Arz Miktarı (Adet)	Fiyat Eğilimi
250.000	50	20	T > A=Fiyat Artar
400.000	40	30	T > A=Fiyat Artar
500.000	30	30	T = A =Denge
700.000	25	40	T < A =Fiyat Azalır
1.000.000	10	50	T < A =Fiyat Azalır

Örnek-2:

Ülkemizde son günlerde Talep Edilen Mal Miktarı, Arz Edilen Mal Miktarı ve Fiyatlar Genel Seviyesi arasındaki ilişki şöyle olmuştur.

Otomobil Fiyatı (TL)	Talep Miktarı (Adet)	Arz Miktarı (Adet)	Fiyat Eğilimi
250.000	50	20	T > A=Fiyat Artar
400.000	70	30	T > A=Fiyat Artar
500.000	80	30	T > A=Fiyat Artar
700.000	100	40	T > A=Fiyat Artar
1.000.000	120	50	T > A=Fiyat Artar

Tablodan anlaşıldığı gibi, tüketicilerin davranışları normal koşullara göre çok farklıdır. Fiyatlarda aşırı artış olmasına rağmen, gelecekte fiyatlar daha da artabilir endişesiyle talep edilen otomobil miktarı yüksek miktarda artmaktadır.

Bu da, mal piyasalarında stokçuluğa, karaborsaya ve aşırı fiyat artışlarına yol açmaktadır.

Mal veya hizmet satımından kaçınma, diğer bir ifade ile stokçuluk 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun 240.Maddesine göre suçtur.

Sözü edilen madde aynen şöyledir:

 “Belli bir mal veya hizmeti satmaktan kaçınarak kamu için acil bir ihtiyacın ortaya çıkmasına neden olan kişi, 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Buna göre, stokçuluk yaparak mal satımından kaçan firma sahipleri, 2 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılabilir.

Yine, Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmenliğinin 3.Maddesi uyarınca fahiş fiyat artışı: olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından satışa sunulan ve kamunun beslenme, sağlıklı yaşama ve korunma gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için zorunlu olan mal ve hizmetlerin fiyatında girdi ve diğer üretim maliyetlerindeki artış gibi haklı bir sebebe dayanmaksızın yapılan aşırı ve adil olmayan artışı ifade eder.

Aynı yönetmeliğin 15.Maddesine göre olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarının tespit edilmesi halinde bu faaliyetleri yapan kişi ve kurumlara fiyat artışı için 10.000.-TL’den 100.000.-TL’na kadar stokçuluk için 50.000.-TL’ndan 500.000.-TL’na kadar İdari Para Cezası kesilir.

Sözü edilen maksimum cezalar özetle aşağıdaki tabloya alınmıştır:

Fiil	Hapis Cezası	İdari Para Cezası
Malların Fiyatlarını Asürekkli Artıranlar		100.000
Stokçuluk Yapanlar	2 Yıl	500.000

Kaynak:

Resmi Gazete Tarihi ve Numarası	Yasal Dayanak
12.10.2004 - 25611	5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu
28.05.2020 - 31138	Haksız Fiyat değerlendirme Kurulu Yönetmeliği

 

 

13.12.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.