Zehra Kaya
Vergi Müfettiş Yardımcısı
zehra_kaya48iib@hotmail.com

Gelir Vergisi Açıdan Bağış ve Yardımların Değerlendirilmesi

Bağışlama ile ilgili genel hükümler 6098 sayılı Borçlar Kanunun ( TBK) 285 ila 298. Maddeler arasında düzenlenmiştir. TBK madde 285’inci maddesinde; “ Bağışlama sözleşmesi, bağışlayanın sağlar arası sonuç doğurmak üzere, malvarlığından bağışlanana karşılıksız olarak bir kazandırma yapmayı üstlendiği sözleşmedir. “  Borçlar kanununda belirtildiği gibi bağışlar bağış yapanı yükümlülük altına alırken, bağışı kabul eden taraf açısından karşılıksız bir kazanımdır. Vergi hukukunda da bağış ve yardımlar ivazsızdır. Bağış ve yardımı yapan açısından borç doğuran bir durum varken, karşı taraf açısından herhangi bir sorumluluk yoktur.

Vergi kanunlarında prensip, gelirin elde edilmesi veya idame ettirilmesine yönelik harcamaların vergi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınmasıdır. Başka deyişle yapılan harcamanın gider sayılabilmesi için, harcama ile kazanç arasında bir illiyet bağı olmalıdır. Bu noktada kanun koyucu dayanışmayı, sivil toplum örgütlerini, araştırma geliştirme faaliyetlerini teşvik etmek; eğitim, sağlık, bakım hizmetlerini geliştirmek ve sosyal amaçlara ulaşmak için bağış ve yardımların, belli şartlar altında, vergi matrahından indirimine imkan tanımıştır. Böylelikle, kanun koyucu bir miktar vergi alacağından vazgeçerek daha büyük harcamaların ihtiyaç duyulan bu alanlara yönlendirilmesini sağlamaktadır. Gelir vergisinin tespiti sırasında indirilebilecek bağış ve yardımlar incelenecektir.

GELİR VERGİSİ AÇISINDAN BAĞIŞ VE YARDIMLAR

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu madde 89’ da diğer indirimler başlığı altında hüküm altına alınmıştır. Kanun koyucu bağış ve yardımın indirilebilmesi için belli hükümlere yer vermiştir.

A)Bağış ve yardım belli kurum ya da kuruluşlara yapılmalıdır.

Genel bütçeli kamu idareleri

Özel bütçeli kamu idarelerine

İl özel idarelerine

Belediyelere

Köylere

Kamu yararına çalışan dernekler

Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara

Bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara

Müzelere

Sinema, tiyatro, opera, bale, klâsik müzik, klâsik Türk Müziği ve plâstik sanatlar alanındaki üretim ve etkinliklerle

Kültür Bakanlığınca da desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen uluslararası sanatsal organizasyonlara,

Türkiye Kızılay Derneğine

Türkiye Yeşilay Cemiyetine

B) Bağış ver yardımın kazançtan indirilebilmesi için beyan edilecek gelirin olması gerekir.

Mükelleflerce yapılan bağış ve yardımlar kurum kazancının elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili değildir. Kazancın harcaması niteliğinde olduğundan, kanuni şartları sağladığı durumda indirim konusu yapılabilecektir. İlgili dönemin zararla kapanması durumunda bağış ve yardımların gider olarak dikkate alınması mümkün değildir. Bağışın yapıldığı dönem kazancından indirilmelidir. Müteakip dönemlerde indirim yapılması söz konusu değildir.

C) Bağış ve yardımlar fatura karşılığı belgelerle ispat ve tevsik edilmelidir.

Bağış ve yardımın kazançtan indirilebilmesi için makbuz karşılığı olması gerekir. Fatura ve benzeri belgelerle ispat ve tevsik edilmelidir. Fatura ve benzeri belgelerle ispat edilmeyen bağış ve yardımların indirim konusu yapılması mümkün değildir.

D) Bağış ve Yardım İndiriminde Tutar Sınırlaması

Bir takvim yılı içinde yapılan bağış ve yardımların toplamı o yıla ait beyan edilecek gelirin % 5’ini, kalkınmada öncelikli yöreler için % 10’unu aşarsa fazlası indirilemez. İndirilecek bağış ve yardımın belirlenmesine esas olan gelir varsa, geçmiş yıl zararları düşürüldükten sonra kalan gelirdir. Gelirin %5’ ini kalkınmada öncelikli yöreler için %10 aşıp ilgili yılda indirilemeyen bağış ve yardımlar müteakip yılda indirilemez.

E) Bağış ve Yardımlarda Özellikli Durumlar

- Bağış ve yardımlar nakden veya aynen yapılabilir. Nakden yapılan bağışlar için değerleme hükümlerinden itibari değer esas alınır. Vergi Usul Kanunun 266. maddesinde İtibari değer, her nevi senetlerle esham ve tahvillerin üzerinde yazılı olan değerlerdir.

Nominal değer olarak da tanımlanan itibari değer, üzerinde yazılı olan değerlerle muhasebe kayıtlarına geçen paralar ve senetler gibi bazı iktisadi kıymetler için mukayyet değerde aynı olmaktadır. VUK’ un 284. maddesine göre paralar ve pulların üzerinde yazılı olan değer de itibarî değerdir. İtibari değer ifadesi genellikle kıymetli evraklar üzerinde yazılı değerler için kullanılmaktadır.

Ayın olarak yapılması halinde değerinin tespitinde, bağışlanan veya yardım konusu teşkil eden mal veya hakkın, varsa maliyet bedeli veya mukayyet değeri, yoksa Vergi Usul Kanunu’nun 267. maddesinin 3. sırasına göre takdir komisyonunca tespit edilecek değer esas alınır. Vergi Usul Kanunu 265. maddesine göre mukayyet değer, bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir. Vergi Usul Kanunu ışığında mukayyet değer, bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesabi, yazmaca değer, defter değeri gibi isimlerle de tanımlanabilir. Mukayyet değer, değeri defter ve hesaplarda bulunan ve envanterleri bulunabilecek iktisadi kıymetlere uygulanmaktadır. (Mukayyet değer, iktisadî kıymetlerin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir.)

- Zarar beyan eden mükellefler için bağış ve yardım indirimi söz konusu olamaz. Kanun bağış ve yardımın gelirden indirilmesini öngörmüştür. Dönemin zararla kapanması halinde bağış ve yardımlar zarara ilâve edilmeyerek, bunların müteşebbisin şahsî hesabına nakledilmesi gerekir.

- Bağış ve yardımlar Gelir Vergisi Kanunu’nun 2. maddesinde belirilen her türlü gelir unsurundan indirilebilir.

- Bağış ve yardım karşılıksız olmalıdır. Belli amaca tahsisli olmaması gerekir. Örneğin vergi muafiyeti tanınan vakfın balosu için alınan bilet bedeli, indirim olarak dikkate alınmaz.

KAYNAKÇA

1. 6098 sayılı Borçlar Kanunun 
2.213 sayılı Vergi Usul Kanunu    
3.193sayılı Gelir Vergisi Kanunu
4.Gelir,Kurumlar Vergisi ve Diğer Kanunlardaki Bağış ve Yardımlar/ ASMMM Odası Vergi Mevzuatı İnceleme Komisyon Başkanı İbrahim GÜLER / 15.03.2008 www.muhasebenet.net

16.06.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.