Zafer Anadolu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
zafer.anadolu@sinpas.com.tr

Serbest Meslek Kazancının Tespitinde Özellikli Durumlar

I-GİRİŞ

Son dönemlerde vergi mevzuatımızda serbest meslek kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilecek kavramlar sıkça tartışılmaktadır.

Serbest meslek kazancı vergi mevzuatımıza göre;

 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun;

       "Serbest meslek kazancının tarifi" başlıklı 65 inci maddesinde, " Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır." tanımlanmıştır. Yine 65 inci maddenin devamında; serbest meslek faaliyeti  “sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.”  şeklinde tanımlanmıştır.

Serbest meslek kazancın tespitinde, dış giyim harcamalarının indirim konusu yapılıp yapılamayacağı ve bağımsız denetçi belgesi kurs ve yetkilendirme belgesi ücretinin, mali sorumluluk sigortasının indirim konusu yapılıp yapılamayacağı konusunda görüş ve açıklamalara yer verilmiştir.

II-SERBEST MESLEK ERBABI

Serbest meslek erbabı kavramı Gelir Vergisi Kanunu’nda; serbest meslek faaliyetini sürekli bir biçimde ve meslek halinde ifa edenler olarak tanımlanmıştır. Sermayeden ziyade şahsi bilgi ve mesleki bilgiye sahip komisyoncular, noterler, avukatlar, hekimler, müşavirler, rehberler, ve sanatçılar serbest meslek erbabı olarak sayılabilmektedir. 

Yukarıda açıklanan madde hükmüne göre bu kişilerin sunmuş oldukları mesleki faaliyetleri sonucu sağlayacakları kazançlar serbest meslek kazancı olarak vergiye tabi olmaktadır.

III-SERBEST MESLEK KAZANCININ TESPİTİ

Serbest meslek kazancının tespiti Gelir Vergisi Kanunu’nun 67.maddesinde açıklanmıştır. Söz konusu birinci fıkrasında; "Serbest meslek kazancı bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan farktır." hükmüne yer verilmiştir.

Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde Vergi Usul Kanunu'nun 328'inci maddesine göre hesaplanan müspet fark kazanca eklenmektedir.

Vergi, resim, harç, keşif, şahitlik, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere alınan ve tamamen bu hususlara sarf edilen para ve ayınlar ise kazanca dahil edilmemektedir.

IV-SERBEST MESLEK KAZANCIN TESPİTİNDE İNDİRİLECEK GİDERLER

Serbest meslek kazancın tespitinde hasılattan indirilecek tutarlar Gelir Vergisi Kanunu’nun 68. Maddesinde açıklanmıştır. Söz konusu maddeye göre indirilecek giderler aşağıdaki gibidir;

Mesleki kazancın elde edilmesi ve devam ettirilmesiyle ilgili genel giderler, İkametgahlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananların, ikametgah için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısı,

Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye’de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile demirbaş olarak verilen giyim giderleri.

Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri, (Seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla).

Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar,

Kiralanan veya envantere dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri, (Taşıt giderlerinden kasıt genel olarak taşıtların tamir, bakım, yakıt gibi giderleridir.)

Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller,

Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri,

Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar,

Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen ilan ve reklam vergileri ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar,

Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve sözleşmeye göre ödenen tazminatlar.

Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez. Ayrıca Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizleri de gelir vergisi matrahından ve gelir unsurlarından indirilemez.

V-DIŞ GİYİM HARCAMALARININ SERBEST MESLEK KAZANCININ TESPİTİNDEKİ DURUMU

Serbest meslek erbabının dış giyim harcamalarının serbest meslek kazancın tespitinde indirim konusu yapılıp yapılamayacağı konusunda idarenin vermiş olduğu özelgelerde yer almaktadır. Söz konusu özelgelerdeki görüşleri aşağıda açıklanmıştır.

Serbest meslek faaliyetinde bulun aktörün, kendisine ait dış giyim harcamalarının serbest meslek kazancının tespitinde indirim konusu yapılıp yapılamayacağı hususunda verilen bir özelgede;

“Mesleki faaliyetinizin genişliği ile mütenasip olarak bu faaliyetinizin icrasında kullandığınız kendinize ait dış giyim harcamalarınızın serbest meslek kazancınızın tespitinde hasılattan indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Ancak, mesleki faaliyetinizle ilgili olmayan veya diğer kişilere ait dış giyim harcamaları, mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler kapsamında değerlendirilmediğinden indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır.” [1]açıklanmıştır.

Serbest meslek faaliyetinde bulunan avukatın, duruşmalarda giyilmesi gerekli olan etek, ceket, kumaş pantolon, döpiyes v.b. için yapmış olduğu dış giyim harcamalarının serbest meslek kazancının tespitinde indirim konusu yapılıp yapılmayacağı hususunda verilen özelgede;

“Mesleğinizin icrası sırasında kullanılması zorunlu olan giysiler için yapılan harcamaların (mesleki faaliyetinizle mütenasip olması şartıyla) kazancınızın tespitinde elde edilen hasılattan indirim konusu yapılması mümkündür. Ancak, mesleğinizin icrası için kullanılması zorunlu olmayan  giysiler için yapılan harcamaların indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır.”[2] açıklanmıştır.

Dünya Bankası ile birlikte yürütülen Sağlıkta Dönüşüm Projesinde tam zamanlı çalışan ve işiniz gereği ulusal ve uluslararası birçok toplantılara katılan serbest meslek erbabı danışmanın çeşitli aralıklarla dış giyim harcaması yapmak zorunda kaldığınızı, ayrıca mesleğini  sürdürürken görev yaptığı Bakanlığın takım elbise giyme ve kravat takmayı zorunlu tuttuğunu belirterek, söz konusu dış giyim harcamalarının gider yazılıp yazılmayacağı konusunda verilen özelgede ;

“Mesleğinizin ifasında kullandığınızı belirttiğiniz takım elbise, kravat gibi dış giyim eşyalarının münhasıran faaliyetinizin yürütülmesine mahsus olmaması, söz konusu dış giyim eşyalarınızın iş dışında özel hayatınızda  da kullanılmaya elverişli olması nedenleriyle, belirtilen dış giyim harcamaları ile kazancınızın elde edilmesi veya idamesi arasında doğrudan bir bağ olduğundan söz edilemeyecektir.”[3] açıklanmıştır.

Serbest Muhasebeci Mali Müaşvir’e ait dış giyim harcamalarının serbest meslek faaliyetinde indirim konusu yapılıp yapılmayacağını konusunda verilen özelgede ;

“Serbest muhasebeci ve mali müşavirlik hizmetinin ifasında şahsınızın kullandığı dış giyime ait harcamalar Gelir Vergisi Kanununun 68 inci maddesinin 1 ve 2 numaralı bentleri kapsamında değerlendirilemeyeceğinden, anılan harcamaların serbest meslek kazancınızın tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün değildir.”[4] denilmiştir.

Yukarıda yer verilen özelgelerde açıklandığı üzere aktör, avukatların dış giyim harcamalarının serbest meslek kazancı tespitinde indirim konusu yapılabileceği belirtilmiştir. Ancak serbest meslek erbabının dış giyim için harcamalarının serbest meslek kazancın tespitinde indirim konusu yapılamayacağı açıkça belirtilmiştir.

VI- BAĞIMSIZ DENETÇİ BELGESİ KURS VE YETKİLENDİRME BELGESİ ÜCRETİNİN, MALİ SORUMLULUK SİGORTASININ SERBEST MESLEK KAZANCIN TESPİTİNDEKİ DURUMU

Ülkemizde bağımsız denetimin önemi gittikçe artmaktadır. Bağımsız denetim ülkemizde Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiş bağımsız denetçiler tarafından yürütülmektedir.

Ülkemizde bağımsız denetçi yetkisi alabilmek için Kamu Gözetimi Kurumunca 15 yılını dolduran SMMM ve YMM’ lere verilen Bağımsız Denetçi Belgesi için üniversitelerden eğitim alınmaktadır.

Bu eğitim bedelleri serbest meslek kazancın tespitinde indirim konusu yapılıp yapılamayacağı hususunda verilen özelgede;

“Bağımsız Denetçi Belgesine ilişkin eğitim (kurs) gideri ile Bağımsız Denetçi Yetkilendirme Belgesine ilişkin ücretin Gelir Vergisi Kanununun  68 inci maddesindeki serbest meslek kazancının tespitinde indirilecek giderler arasında sayılmadığından, söz konusu giderler için yapılan ödemelerin serbest meslek kazancının tespitinde gider olarak hasılattan indirilmesi mümkün bulunmamaktadır.”[5]

Yukarıda verilen özelgeden de anlaşılacağı üzere bağımsız denetim eğitim ve belge giderleri serbest meslek kazancı tespitinde hasılattan indirilemeyeceği belirtilmiştir.

Bağımsız denetçilik, bir serbest meslek faaliyetidir. Eğitim ücretleri ile belge bedelleri, mesleki faaliyetin yapılabilmesi için gerekli, zorunlu ödemelerdir. Bu sebeple de gider olarak dikkate alınması gerekmektedir. Bu durumda Gelir İdaresi’nin aksi görüşünü tekrardan gözden geçirmesi gerekmektedir.

Yine aynı özelge de mali sorumluluk sigortasının serbest meslek kazancın tespitinde hasılattan indirip indirilmeyeceği hususunda;

“Buna göre, sigortalının poliçede belirtilen ve ilgili taraflarca konusu tarif edilerek sınırları çizilen mesleki faaliyeti ifa ederken meydana gelen zarar, ziyan ve tazminatlar belli şartlar dahilinde sigorta kapsamına alınabilecektir. Ancak, söz konusu düzenlemelere göre Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin mesleki sorumluluk sigortası yaptırmaları zorunluluğu bulunmadığından, isteğe bağlı olarak yaptırılan söz konusu sigorta giderlerinin serbest meslek kazancının tespitinde hasılattan indirilmesi mümkün bulunmamaktadır.” [6]açıklanmıştır.

Mali sorumluluk sigortasının da serbest meslek kazancın tespitinde hasılattan indirilmesi söz konusu olmayacağı belirtilmiştir.

VII- SONUÇ

Vergi idaresi, serbest meslek erbabının dış giysileri, bağımsız denetçi kurs ve yetkilendirme belgesi ve mali sorumluluk sigortası giderleri ile  ilgili olarak son verdiği görüşler serbest meslek kazancın tespitinde hasılattan indirilmeyeceği yönündedir.

Serbest meslek erbabının mesleki faaliyetinin icrasında kullanmak zorunda olduğu dış giyim harcamalarının serbest meslek kazancın tespitinde indirim konusu yapılması mümkün bulunmalıdır.

Yine serbest meslek mensuplarının mesleki faaliyetini idame ettirilmesinde yapmış olduğu bağımsız denetçi kurs ve yetkilendirme belgesi ile mali sorumluluk sigortası giderlerinin serbest meslek kazancın tespitinde indirim konusu yapılması gerekmektedir.

Ancak yine de, mükelleflerin sonradan cezalı bir vergi tarhiyatıyla karşılaşmamaları için konuyla ilgili vergi idaresinin görüşünü almaları ve buna göre hareket etmeleri daha yerinde olacaktır.

KAYNAKÇA

-   MB. GİB. İstanbul VDB.nin 23.02.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK 68-705 sayılı Özelgesi

- MB. GİB. Trabzon VDB.nin 14.09.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.61.15.01-105[606-57-2012]-10 sayılı       Özelgesi

-  MB. GİB. Ankara VDB.nin 31.07.2013 tarih ve 38418978-120[65-13/2]-829 sayılı Özelgesi

-  MB. GİB. İstanbul VDB.nin 23.10.2013 tarih ve 39044742-KDV.29-1692 sayılı Özelgesi

-  MB. GİB. Bursa VDB.nin 17.07.2014 tarih ve 17192610-120[ÖZG-2014-32]-215 sayılı Özelgesi

---

[1] MB. GİB. İstanbul VDB.nin 23.02.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK 68-705 sayılı Özelgesi

[2] MB. GİB. Trabzon VDB.nin 14.09.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.61.15.01-105[606-57-2012]-103 sayılı Özelgesi

[3] MB. GİB. Ankara VDB.nin 31.07.2013 tarih ve 38418978-120[65-13/2]-829 sayılı Özelgesi

[4] MB. GİB. İstanbul VDB.nin 23.10.2013 tarih ve 39044742-KDV.29-1692 sayılı Özelgesi

[5] MB. GİB. Bursa VDB.nin 17.07.2014 tarih ve 17192610-120[ÖZG-2014-32]-215 sayılı Özelgesi

[6] MB. GİB. Bursa VDB.nin 17.07.2014 tarih ve 17192610-120[ÖZG-2014-32]-215 sayılı Özelgesi

 

17.12.2014

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.