Yusuf Yurdakul
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
yusufyurdakul@msn.com

Artan Vergi Oranları ve Laffer Eğrisi

2021 Yılı içerisinde Vergi gelirlerinin artırılması amacıyla Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, KDV, ÖTV ve Özel İletişim Vergisi gibi çeşitli vergilerin oranlarında artışlar yapılmıştır. Makalemizde topluca bu artışlara göz atıp Laffer eğrisine göre vergi oranlarını artırmanın amaçlanan vergi gelirlerini yaratıp yaratmayacağını anlamaya çalışacağız.

1. Özel İletişim Vergisi

29.01.2021 tarih ve 3469 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararı ile Gider Vergileri Kanunu içerisinde yer alan ve yüzde 7,5 olarak uygulanan özel iletişim vergisi oranı yüzde 10’a çıkarılmıştır.

2. Kurumlar Vergisi

15.04.2021 tarih ve 7316 sayılı Kanun’un 11. maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen geçici bir maddeyle kurumlar vergisi oranı artırılmıştır. Eklenen Geçici 13. maddeyle yüzde 20 olan kurumlar vergisi oranının, kurumların 2021 yılı dönemine ait kurum kazançları için yüzde 25, 2022 dönemine ait kazançları için ise yüzde 23 olarak uygulanması öngörülmüştür. İlgili düzenleme, 01.07.2021 tarihinden itibaren verilmesi gereken beyannamelerden başlamak ve 01.01.2021 tarihinden itibaren başlayan vergilendirme dönemine ait kurum kazançları için geçerli olmak üzere yayımı tarihi olan 22 Nisan 2021 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiştir.

3. Özel Tüketim Vergisi

Vergi Kanunlarında yapılan diğer bir düzenleme de elektrik motorlu taşıtların özel tüketim vergisiyle ilgili olmuştur. 1 Şubat 2021 tarih ve 3471 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla yapılan düzenlemeyle, ÖTV Kanunu’na ekli listede yer alan binek otomobilleri ve esas itibarıyla insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlardan sadece elektrik motorlu olanların ÖTV oranları artırılmıştır.

Yapılan düzenleme ile, motor gücü 85 kW’yi geçmeyenlerin vergi oranı yüzde 3’den yüzde 10’a, 85-100 kW olanların yüzde 7’den yüzde 25’e,120 kW’yi geçenlerin ise yüzde 15’den yüzde 60’a çıkarılmıştır.

4. Gelir ve Kurumlar Vergisi

Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. maddesi uyarınca birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak bedelleri üzerinden yüzde 3 oranında kesinti yapılmaktadır. Bu oran 3 Şubat 2021 tarih ve 3491 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Mart/2021 döneminden itibaren yüzde 5’e yükseltilmiştir. Ayrıca; 3 Şubat 2021 tarih ve 3490 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile gelir ve kurumlar vergisi kanunlarımızda yer verilen finansman gider kısıtlamasıyla ilgili oran belirlenmiş ve söz konusu düzenlemeler hayatiyete geçirilmiştir. Buna göre söz konusu Karar ile kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde aşan kısma münhasır olmak üzere, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, kar payı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının yüzde 10’u gider olarak indirilmeyecektir (GVK 41/9-KVK 11/i).

5. Katma Değer Vergisi

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yayımladığı 35 seri No.lu tebliğ ile KDV Genel Uygulama tebliğinde değişiklikler yapılmıştır. 16 Şubat 2021 tarih ve 31397 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan söz konusu tebliğ ile KDV tevkifatı uygulamasında değişikliklere gidilmiştir. Yapılan düzenlemeyle, kısmi tevkifat yükümlülüğünde bulunanların sayısı artırılırken, kısmi tevkifat konusundaki mal ve hizmet ifalarının kapsamı genişletilmiş, tevkifat oranları artırılmıştır. Buna göre;

1)Belirlenmiş alıcıların kapsamına sigorta ve reasürans şirketleri, sendikalar ve üst kuruluşları, vakıf üniversiteleri ve mobil elektronik haberleşme işletmecileri eklendi.

2) Yapım İşleri ile Bu İşlerle Birlikte İfa Edilen Mühendislik-Mimarlık ve Etüt-Proje Hizmetlerinde tevkifat oranı 3/10’dan, 4/10’a çıkarıldı. Belirlenmiş alıcılar dışındaki KDV mükelleflerine karşı ifa edilen ve KDV dahil bedeli 5 milyon TL ve üzerinde olan yapım işleri tevkifat kapsamına alındı.

 3) Belirlenmiş alıcılara karşı ifa edilen makine, teçhizat, demirbaş ve taşıtlara ait tadil, bakım ve onarım hizmetlerinde alıcılar tarafından yapılan tevkifat oranı 5/10’dan (7/10) orana çıkarıldı.

4) KDV mükellefleri ile belirlenmiş alıcılara yapılan fason tekstil ve konfeksiyon işleri, fason çanta ve ayakkabı dikim işleri ile fason iş yaptıracak olanlara, fason iş yapacak işletmeleri ve fason iş yapacak işletmelere, fason iş yaptıracak olanları temin etmek suretiyle aracılık hizmeti aracılık hizmetlerinde, alıcılar tarafından (5/10) oranında yapılan KDV tevkifatı oranı 7/10’a çıkarıldı.

5) KDV mükellefleri ile belirlenmiş alıcılara yapılan Temizlik, Çevre ve Bahçe Bakım Hizmetlerinde 7/10) oranında yapılan KDV tevkifatı oranı 9/10’a çıkarıldı.

6) KDV mükellefleri ile belirlenmiş alıcılara yapılan yük taşımacılığı hizmeti tevkifat kapsamına alındı. Yük taşımacılığı hizmeti alımlarında (2/10) oranında KDV tevkifatı uygulanacaktır.

7) Baskı ve basım hizmetlerinde alıcılar tarafından (5/10) oranında yapılan KDV tevkifatı oranı 7/10’a çıkarıldı.

8) 5018 sayılı Kanuna ekli cetveller kapsamındaki idare, kurum ve kuruluşlar, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşlara ilave olarak döner sermayeli kuruluşlar, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları ile kalkınma ajansları da ifa edilen ve Tebliğde özel olarak belirlenmeyen diğer bütün hizmet ifalarında söz konusu alıcılar tarafından (5/10) oranında KDV tevkifatı uygulayacaklardır.

 9) Ticari Reklam Hizmetleri tevkifat kapsamına alındı. KDV mükellefleri ile belirlenmiş alıcılara yapılan reklam hizmeti alımlarında (3/10) oranında KDV tevkifatı uygulanacaktır.

10)KDV mükellefleri tarafından Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğüne yapılan ve Tebliğde özel olarak belirlenmeyen diğer bütün teslimlerde (su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri enerji kullanımları hariç), söz konusu kurum tarafından (2/10) oranında KDV tevkifatı uygulanacaktır.

11)Kamu özel iş birliği modeli ile yaptırılan sağlık tesislerine ilişkin işletme döneminde sunulan hizmetlerde tevkifat uygulamasında “3/10” ibareleri “4/10” olarak, “7/10” ibaresi “9/10” olarak değiştirildi.

12)İade taleplerinin yerine getirilmesinde, alıcı tarafından 2 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edilen ve tahakkuk ettirilen KDV’nin ödenmiş olması şartı aranmazken yapılan düzenleme ile zorunlu hale getirildi.

Yapılan bu değişiklikler ülkemizde vergiye uyumu nasıl etkileyecek merak konusu, ancak Katma Değer Vergisi özelinde Avrupa ülkelerinde yapılan KDV rasyosu araştırmasına göre; Türkiye en düşük orana sahip ülkeler arasında yer alıyor.

Bir ülkenin Katma Değer Vergisi rasyosunu ölçmenin bir yolu, fiili olarak toplanan KDV ile nihai tüketime standart oranda uygulanacak tahsil edilebilir KDV arasındaki oranı bulmaktır. Fiili KDV ve potansiyel KDV arasındaki farkın nedenleri 2 ana nedenden kaynaklanmaktadır;

1. Belirli mal ve hizmetleri KDV’den muaf tutmaya veya indirimli oranda vergilendirmeye yönelik politika seçimleri,
2. KDV açısından vergiye uyumlu mükelleflerin olmaması.

Örneğin, KDV rasyosunun 1 olması, bir ülkenin standart KDV oranını tüm nihai tüketime uyguladığı ve vergi kaçırma veya vergiden kaçınma olmadığı anlamına gelir. Diğer bir deyişle, muafiyetler ve indirimli oranlar, vergi kaçakçılığı ya da vergi planlaması sonucunda devletin gelir kaybı olmadığının bir göstergesi olacaktır.

Verimlilik açısından ideal olan, ülkenin KDV matrah oranının 1’e yakın olmasıdır

Avrupa ülkelerinde konuyla ilgili yapılan çalışmaya göre; 2019’da Lüksemburg 0,89 ile Avrupa’daki OECD ülkeleri arasında KDV rasyosu en yüksek ülke oldu. Estonya ve İsviçre sırasıyla 0,74 ve 0,70 ile ikinci ve üçüncü oldu. En düşük orana sahip ülkeler sırasıyla Türkiye (0,34), İtalya (0,39), Yunanistan (0,44) ve İspanya (0,44). https://bit.ly/2VMFNo9

Laffer Eğrisi

 

 

 

 

 

Bilesin ki devletin vergi yükleri az olursa topladığı vergi gelirleri çok, vergi yükleri çok olduğunda  vergi gelirleri az olur./İbn Haldun

 İbn Haldun bu tespitiyle, 1980’lerin başında ABD Başkanı Ronald Reagan’ın devreye soktuğu Reaganomics iktisadı doktrinlerini öngörmüştü. Reaganomics’in normlarından birinin taslağı, Washington DC’deki Two Continents Restoranı’nda iktisatçı Arthur Laffer tarafından bir peçetenin üzerine çizildi. Laffer, Cumhuriyetçi Parti’nin yükselen yıldızları Donald Rumsfeld ve Dick Cheney’e gazeteci Jude Wanniski’ye maliye politikasının temel ilkesi olarak gördüğü konuyu açıklamaya çalıştı:

Hükümetin belirlediği vergi oranları ile vergi gelirleri arasında çan biçimli bir ilişki. Vergi oranları düşük olduğunda, bu oranlardaki bir artış, herkesin gelirinden aldığı pay arttığı için hükümetin vergi gelirlerinin artmasını sağlar. Ne var ki vergi oranı fazlaca yükselmeye başladığında daha çok çalışma, gayret gösterme ve yatırım yapma hevesini boğar, çünkü bu çabalarla elde edilen kazanç hükümet tarafından halkın elinden alınır. Sonuç olarak vergi oranları fazlaca yükseldiğinde hem iktisadi faaliyetlerde hem de vergi gelirlerinde düşüş yaşanır. Vergi oranının yüzde yüze yaklaştığı, hükümetin her şeyi aldığı ve gelir yaratılması için çok az motivasyonun kaldığı gibi abartılı durum örneğinde bu sonucu görmek daha kolaydır. Böyle bir durumda çok yüksek vergi oranlarına rağmen vergi geliri olmayacaktır. Wanniski bu çan biçimli ilişkiye, taslağı çizenin onuruna Laffer Eğrisi adını vermişti. Rumsfeld ve Cheney’in buradan çıkardıkları sonuç, insanlar düşük vergilerin yarattığı güçlü teşviklere daha müspet yanıt verdikleri için, vergi oranlarını azaltarak vergi gelirlerini artırmak oldu. Bu tüm zamanların en büyük kazan-kazan durumu, Başkan Reagan’ın iktisat politikasına hemen eklendi.

Reagan’ın başkan olduğu ABD’deki gibi vergi oranının yüzde yüzden hayli düşük olduğu gerçek dünyada, vergi indirimlerinin vergi gelirlerini gerçekten artırıp artırmadığının tartışmaya açık olduğunu söylemek bile gereksiz.

KAYNAKLAR

Dar Koridor, Devletler, Toplumlar ve Özgürlüğün Geleceği/Daron Acemoğlu-James A.Robinson.

Vergi Dünyası, Ağustos 2021/Uluslararası Vergi Dünyasından Haberler.

Yaklaşım, Ağustos 2021/Kamu Maliyesi Raporu ve Vergiler/Haldun Darıcı.

20.08.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.