Yusuf Özer
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Vergi Hukuku Bilim Uzmanı
yusuf@ozerymm.com

7194 Sayılı Torba Kanun İle 193 Sayılı GYK’na Getirilen Değişiklik ve Yenilikler

07.12.2019 Tarihli ve 30971 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan “7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun" (Torba Kanun) ile vergi sistemimiz içerisinde 3 yeni vergi türü, uygulamaya sokulmuş, VUK ve GVK gibi başlıca vergi kanunlarında esaslı değişiklik ve yenilikler yapılmıştır.

7194 sayılı Torba Kanun ile münhasıran 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’muzda getirilen düzenlemelere ilişkin açıklamalar bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır.

B. 193 SAYILI GELİR VERGİSİ KANUNU’NDA YAPILAN DEĞİŞİKLİK VE YENİLİK DÜZENLEMELERİ

B.1. Telif Kazançları İstisnası (GVK Md. 18) Daraltılmıştır

GVK’nın “Serbest Meslek Kazançlarında İstisna” başlıklı md.18 düzenlemesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

            “Bu madde kapsamındaki kazançları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşanlar bu istisnadan faydalanamazlar. Bu durumda olanların, 94 üncü maddenin birinci fıkrası kapsamında tevkifat yapma yükümlülüğü yoktur.”

Yapılan ilave fıkra düzenlemesine göre, madde kapsamındaki kazançları toplamı 103 maddede yazılı tarifenin bu Kanun ile değişen 4. Gelir dilimini aşanlar istisnadan faydalanamayacaklardır. Dolayısıyla söz konusu gelirleri için yıllık gelir vergisi beyannamesi vereceklerdir.

Ayrıca bu kapsamda olanların GVK’nın 94.maddesine göre tevfkifat yükümlülükleri yoktur. 

Bu bent hükmüyle 18.maddedeki serbest meslek kazançlarındaki istisnaya sınırlandırılmakta getirilmekte, 103.maddenin 4. dilimini aşan tutarlar için beyan zorunluluğu getirilmektedir. Ancak gelirlerini beyan etme zorunluluğu kapsamına giren serbest meslek erbabının GVK’nın 94. maddesine göre tevkifat yapma yükümlülüğü getirilmemektedir.

B.2. Hizmet Erbabına İşverenlerce Sağlanan Toplu Taşıma Kartı, Bilet vb. Ödeme Araçlarının Temini İstisna Kapsamına Girmiştir.  

Torba kanun ile GVK’nın ücretlerde müteferrik istisna hallerini düzenleyen 23. Maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendinde yer alan “taşıma giderleri” ibaresinden sonra gelmek üzere aşağıdaki parantez içi hüküm eklenmiştir.

“(İşverenlerce taşıma hizmeti verilmeyen durumlarda, çalışılan günlere ait bir günlük ulaşım bedelinin 10 Türk lirasını aşmaması ve buna ilişkin ödemenin toplu taşıma kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçlarının temini şeklinde yapılması şarttır. Ödemenin bu tutarı aşması hâlinde aşan kısım ile hizmet erbabına ulaşım bedeli olarak nakden yapılan ödemeler ve bu amaçla sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilir. Bu istisnanın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir.)”

Eski düzenlemeye göre hizmet erbabının yalnızca “toplu” olarak işyerlerine gidip gelmelerini sağlamak maksadıyla işverenler tarafından yapılan taşıma giderleri, GELİR Vergisi'nden istisna edilmişken yapılan bu düzenleme ile işverenlerce taşıma hizmeti verilmeyen durumlarda, 1 günlük ulaşım bedelinin 10 TL’yi aşmaması ve toplu taşıma kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçları temin edilmesi de gelir vergisinden istisna edilmektedir.

B.3. Hakemlere Ödenen Ücretlerde İstisna Kaldırılmıştır  

Bilindiği üzere GVK’nın “Teşvik İkramiye ve Mükafatları” başlıklı 29. Maddesinin 4. Fıkrasında teşvik gayesiyle verilen “Spor yarışmalarını yöneten hakemlere ödenen ücretler.” Gelir Vergisi'nden müstesna edilmişti. Ancak bu Kanunun 12. Maddesiyle, GVK’nın md. 29/4 numaralı bendi, “4. Amatör spor yarışmalarını yöneten hakemlere ödenen ücretler (basketbol ve voleybol spor dallarının en üst liglerinde görev alanlar hariç);” şekilde değiştirilmiştir. 

Yapılan değişiklik ile amatör spor yarışmalarını yöneten hakemler hariç olmak üzere, profesyonel spor yarışmalarını yöneten hakemlere ödenen ücretlerde istisna uygulaması kaldırılmıştır. Buna göre profesyonel spor müsabakalarını yöneten hakemlere ödenen ücretler üzerinden GVK 94. maddesine göre tevkifat yapılacaktır.

B.4. Binek Otomobillere İlişkin Kira Harcamaları ve Amortisman Giderlerinde Üst Sınır Getirilmiştir

Torba Kanun ile GVK’nın ticari kazançlarda indirilecek giderlere ilişkin düzenlemelerin yer aldığı 40. Maddenin 1, 5 ve 7. Fıkrasında ayrıca serbest meslek kazançlarında mesleki giderleri düzenleyen 68. Maddenin 4 ve 5. Fıkrasında yapılan değişiklikler uyarınca binek otomobillere ilişkin;

• Genel giderlerin,
• Kiralama harcamalarının ve
• Amortisman giderlerinin

belirtilen kısımları, kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır. Buna göre;

Ticari kazancın veya Serbest meslek kazancının tespitinde, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere,

• Binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla %70’i,
• Kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 5.500 Türk lirasına kadarlık kısmı ile binek otomobillerinin iktisabına ilişkin özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının en fazla 115.000 Türk lirasına kadarlık kısmı
• ÖTV ve KDV hariç ilk iktisap bedeli 135.000 Türk lirasını, söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 250.000 Türk lirasını aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı

gider olarak yazılabilir.

B.5. Belli Tutarı Aşan Ücretlerde Beyanname Verme Yükümlülüğü Getirilmiştir

Torba Kanun ile GVK’nın “Toplama Yapılmayan Haller” başlıklı 86. maddesinde ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde, beyanname verilecek durumda değişiklik yapılmıştır.  Buna göre;

• Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş 103. maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşan ücretler ile
• Birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birinciden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103. maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı ve birinci işverenden alınan dâhil ücret gelirleri toplamı 103. maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşan ücretler

için mükelleflerce yıllık gelir vergisi beyannamesi verilecektir. Bilindiği üzere, önceki düzenlemede tek işverenden alınan ücretler için hiçbir şekilde beyanname verilmemekteydi.

B.6. 1136 Sayılı Kanun’u Uyarınca Vekalet Ücretini Ödeyeceklere Tevkifat Yapma Yükümlülüğü Getirilmiştir

Torba Kanun ile GVK 94.m. 2. fıkrasından sonra aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu ile 1136 Sayılı Avukatlık Kanunu uyarınca karşı tarafa yükletilen vekalet ücretini (icra ve iflas müdürlüklerine yatıranlar dahil) ödemekle yükümlü olanlar, ödemenin avukatın müvekkiline yapılması durumunda ise müvekkil tarafından gelir vergisi tevfikatı yapılır.

Bu eklenen fıkrayla avukatlık hizmetlerindeki tevkifat konusundaki tereddütler giderilmiştir.

B.7. Gelir vergisinde Vergi Dilimleri Yeniden Düzenlenmiştir

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 103. maddesinde yer alan gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesine ilişkin d dilimli tarifede değişiklik yapılmış, yapılan değişiklik ile ilk defa 5 dilimli tarife getirilmiştir.

Buna göre gelir vergisine tabi gelirlerde uygulanacak artan oranlı yeni beş dilimli tarife aşağıdaki gibidir.

Torba Kanun ile GVK’ya eklenen Geçici 91. Md. Düzenlemesinde, 1/1/2019-31/12/2019 tarihleri arasında elde edilen ücret gelirlerine, bu maddeyi ihdas eden Kanunla 103. maddede yapılan değişiklik öncesi tarifenin uygulanacağı belirtilmiştir.

B.8. Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi Müessesesi Yeniden Düzenlenmiştir

Torba Kanun ile “Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi” müessesesini düzenleyen, GVK’nın mük. 121. maddesinin ikinci fıkrasının (1) ve (3) numaralı bentleri ile beşinci fıkrası değiştirilmiştir. Buna göre:

• Mevcut düzenlemenin 1. Fıkrasında; Kanuni sürede verilmiş olması gereken indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergilerin kanuni süresinde ödenmiş olması şartı kaldırılmıştır.
• Mevcut düzenlemenin 3. Fıkrasında; İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla, (1) numaralı bent kapsamındaki vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergilerin ödenmiş olması ayrıca, vergi aslı (vergi cezaları ile fer’i alacaklar dâhil) 1.000 Türk lirasının üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması şartı getirilmiştir.

Ödemenin, ilgili mevzuatı gereği istenilen bilgi ve belgelerin tam ve eksiksiz olarak ibraz edilmiş olması koşuluyla, vergi kanunları gereği doğan iade alacaklarından mahsuben yapılmış olması ve indirimden yararlanıldıktan sonra söz konusu iade alacağı tutarının mahsuben ödemesi talep edilen vergi borcu tutarının altına düşmesi hâlinde, eksik ödenmiş duruma gelen vergilerin mahsuben ödenmek istenilen tutarın %10’unu aşmaması kaydıyla, eksik ödenmiş vergiler dolayısıyla veya vergi kanunları gereğince, tecil edilerek belirlenen şartların gerçekleşmesine bağlı olarak terkin edilecek vergilerin, şartların sağlanamaması hâlinde kanunlarında belirlenen tecil süresinin sonunu takip eden onbeşinci günün bitimine kadar ödenmesi şartıyla, bu şart ihlal edilmiş sayılmaz.

Özetle vergi indiriminden yararlanılabilmesi için indirimin yararlanılacağı beyanname üzerinden hesaplanan verginin ödenmesi gerekmektedir. Ödemenin iade alacaklarından mahsuben yapılması da ödeme olarak kabul edilmektedir. Mahsuben yapılan ödemelerde; daha sonra yapılan tespitler üzerine mahsuben ödenmek istenen tutarın %10’una kadar yapılan eksik ödemelerin indirimden yararlanılmasına engel teşkil etmemesi sağlanmaktadır. 

B.9. Sporculara Yapılan Ücret Ödemelerinden Gelir Vergisi Tevkifatı Uygulaması Uzatılmış, Oranlar Yükseltilmiş ve Belli Tutarı Aşan Sporculara Beyanname Yükümlülüğü Getirilmiştir

Torba Yasa ile GVK’nın geçici 72. Maddesinde değişiklikler yapılmıştır. Buna göre;

GVK’nın geçici 72. maddesinin 1.fıkrasında yer alan 31.12.2019 ibaresi, 31.12.2023 şeklinde, fıkranın a bendinin 1 numaralı alt bendinde yer alan %15 ibaresi ise %20 olarak değiştirilmiştir.

Bu ödemeler üzerinden 94. madde kapsamında ayrıca tevkifat yapılmayacaktır. Bu madde kapsamındaki gelirler toplamının, 103. maddede yazılı tarifenin 4.diliminde yer alan tutarı aşması halinde, bu gelirler yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Yıllık beyanname verilmesi durumunda, beyan edilen bu gelirler üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, tevkifat yapmakla sorumlu olanlarca vergi dairesine ödenmiş olması şartıyla, bu kanuna göre kesilen vergiler mahsup edilecektir.

Bu maddedeki düzenleme ile sporculara yapılan ödemelerin tevkifat suretiyle vergilendirilmesi uygulaması 31.12.2023 tarihine kadar uzatılmakta, en üst ligdekiler için tevkifat oranı %20’ye çıkarılmakta ve gelir toplamının 103. maddedeki tarifenin 4.diliminde yazılı tutarı aşması halinde bu gelirler için beyanname verme zorunluluğu getirilmekte, tevkif edilen vergilerin vergi dairesine ödenmiş olması şartıyla mahsubuna imkan verilmektedir. 

11.12.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.