Yusuf Akdağ
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
akdagyusuf@hotmail.com

Yolcu Taşıma/Nakliye Araçlarının Yenilenmesinde ÖTV İstisnası ve Uygulaması

 1.       Giriş:

Ulaşım, bir nesnenin veya kişinin bulunduğu noktadan farklı bir yere taşınması olarak tanımlanabilir. Türk Dil Kurumu tarafından yapılan tanıma göre ise Ulaşım, köyler, şehirler, ülkeler arasında bir yerden bir yere gidiş geliş, münakale, muvasala, temas anlamına gelmektedir. Taşımacılık ise, bir yolcunun veya yükün iki nokta arasında ücret karşılığında taşınmasıdır. Nakliyecilikte kullanılan taşıt türleri, taşımacılık türlerine göre değişiklikler göstermektedir. Taşımacılık türleri karayolu, havayolu, denizyolu, demiryolu şeklinde sıralanabilir. Taşımacılık sektörünün en büyük maliyetini taşımada kullanılan araçların maliyeti ile akaryakıt oluşturmaktadır. Bu anlamda 20/8/2016 tarihli ve 6745 sayılı Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 54’üncü maddesi ile 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa eklenen Geçici 7’nci maddesi sayesinde yolcu taşımacılığında ve yük taşımacılığında kullanılan araçların özel tüketim vergisi ödenmeksizin yenilenmesine olanak tanınmıştır.

2.      ÖTV İstisnadan Yararlanacak Mükellefler:

Kanununun Geçici 7’ nci maddesinde yer alan ÖTV istisnası uygulamasından;

-Taksi, dolmuş, servis, minibüs, midibüs ve otobüsle şehiriçi yolcu taşımacılığı faaliyeti,

-Yarı römorklar için çekici, kamyon ve kamyonetle ticari yük taşımacılığı faaliyeti

ile iştigal eden ve kanunun maddesinin yürürlüğe girdiği 7/9/2016 tarihi itibariyle gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunanlar yararlanabilir.

Bununla birlikte söz konusu istisna uygulamasından;

-7/9/2016 tarihinde ve sonrasında mükellefiyet tesis ettirilenlerin,

-Şehirlerarası yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunanların,

-Ticari maksatla taşımacılık faaliyetinde bulunmayıp, kendi personelini veya yükünü taşıyanların,

-Sadece araç kiralama, özel yolcu transferi ve benzeri (motorlu taşıtlar sürücü kursu, şoförlük kursu gibi) hizmet ifası faaliyetlerinde bulunanların,

-Sahibi olmadıkları (kiraladıkları vb.) taşıtlarla ticari yük taşımacılığı veya şehiriçi yolcu taşımacılığı faaliyetiyle iştigal edenlerin,

Kullandıkları veya işlettikleri söz konusu taşıtların istisnadan yararlanması mümkün değildir.

3.      ÖTV İstisnadan Yararlanılacak Taşıtlar:

İstisnadan, Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (II) sayılı listenin 87.02 (Otobüs, Midibüs, Minibüs) ve 87.03 (Binek otomobiller…) ile 8701.20 (Yarı römorkler için çekiciler) ve 87.04 (Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar) tarife pozisyondaki taşıtlar yararlanabileceklerdir. Bu nedenle söz konusu taşıtların;

-Sadece belirtilen faaliyetlerin yürütülmesinde kullanılması ve işletilmesi amacıyla yenilenmesi,

-Yeni alınan taşıtın eski taşıtla aynı tarife pozisyon sırasında yer alması,

-Taşıtın kanunun maddesinin yürürlüğe girdiği 7/9/2016 tarih itibariyle istisnadan yararlanmak isteyen adına ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş olması,

gerekmektedir.

Bununla birlikte söz konusu istisna uygulamasından,

-7/9/2016 tarihinden sonra kayıt ve tescil edilen taşıtlar,

- Eski araçla aynı cinste olmayan araçlar,

-Yarış arabaları, arazi taşıtları, ATV olarak adlandırılan üç veya dört tekerlekli taşıtlar, motorlu karavanlar,

-Bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen taşıtlar(4X4)

-Motor silindir hacmi 1600 cm3’ü geçen binek otomobiller,

-Şehirlerarası yolcu taşımacılığında kullanılan veya işletilen minibüs, midibüs ve otobüsler

-Kendi personelini ve yükünü taşımak amacıyla kullanılan taşıtlar,

Yararlanamacaktır.

Yukarıdaki bölümde değinildiği üzere istisna uygulamasından, her bir taşıt bakımından, aynı cins bir taşıtın ilk iktisabında yararlanılır. Aynı cins taşıttan kasıt, esas itibariyle Kanuna ekli (II) sayılı listenin aynı tarife pozisyon sırasında yer alan ve trafik tescil kuruluşlarınca aynı cinste kayıt ve tescil edilen taşıtlardır.

Örneğin, Şehiriçi yolcu taşımacılığı faaliyetinde kullanılan veya işletilen otobüsün yine yalnızca otobüs ile yenilenmesi gerekmektedir. Yani söz konusu otobüsün, midibüs veya minibüs ile yenilenmesi, istisna kapsamında değerlendirilemeyecektir. Aynı şekilde, yük taşımacılığında kullanılan veya işletilen kamyonetin yine kamyonet ile yenilenmesi gerekmektedir. Söz konusu kamyonetin, kamyon ile yenilenmesi veya bir yarı römorkun, çekici ile yenilenmesi de istisna kapsamında değerlendirilemeyecektir.

4.      ÖTV İstisnasının Uygulaması ve Süresi:

Bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği 7/9/2016 tarihi ilâ 30/6/2019 tarihi (bu tarihler dâhil) arasında ilk iktisabı yapılan taşıtlar için bu istisnadan yararlanılabilir. Bunun için gerçek veya tüzel kişiler tarafından, icra edilen faaliyetin türüne göre, belirlenen belgelerin ÖTV mükellefine ibraz edilmesi gerekmektedir. Belge ve içerdiği bilgilerin eksik olması halinde istisna uygulanmaz.

(2A) numaralı ÖTV Beyannamesi, 7/9/2016 tarihinden önce verilmiş veya verilmesi gereken taşıtların ilk iktisabında bu istisnadan yararlanılamaz.

Öte yandan, 30/6/2019 tarihinden önce siparişi verilmiş ve sözleşmeye bağlanmış olsa dahi bu tarihten sonra iktisap edilen taşıtlar bakımından istisnadan yararlanılması mümkün değildir.

Ayrıca, istisnadan yararlananlar tarafından, istisna kapsamındaki taşıtların ilk iktisabından önce, “Ticari Taşıtların Yenilenmesinde Verilecek Taahhütname” düzenlenir ve ÖTV mükellefine verilir. Kamu kurum ve kuruluşları için bu taahhütname aranmaz.

Aranan belgelerin ibrazı şartıyla istisna kapsamındaki taşıtları ilk iktisap kapsamında teslim edenler ile bu taşıtlara ait ithalat işlemlerini gerçekleştiren gümrük idareleri tarafından ÖTV uygulanmadan işlem yapılır.

ÖTV mükellefleri, istisna kapsamındaki teslimlerinde hesaplanan ÖTV tutarını, fatura bedeline dâhil etmez, ancak fatura bedeline dâhil edilmeyen bu tutarı düzenlenen faturada “….. şasi numaralı, …. plakalı ticari taşıtın yenilenmesi amacıyla, ÖTV Kanununun Geçici 7 nci Maddesi Kapsamında Hesaplanıp Fatura Bedeline Dâhil Edilmeyen ÖTV Tutarı ……… TL’dir.” şerhi ile gösterir.

İstisna uygulanarak teslim edilen taşıtlar için de mükellefler tarafından ÖTV Beyannamesi verilir, ancak beyannamede ÖTV hesaplanmaz. İstisnadan yararlanan kişiden alınacak belgeler, satış faturasının aslının aynı olduğuna dair bir şerh verilerek kaşe tatbiki ve imzalanması suretiyle firma yetkililerince onaylı fotokopisi ile alıcı tarafından düzenlenen Taahhütnamenin aslı, ÖTV mükelleflerince bir dilekçe ekinde beyannamenin verildiği günü takip eden günün mesai saati bitimine kadar ilk iktisapla ilgili işlemlerin yapıldığı yer vergi dairesine verilir.

Vergi dairesince, beyanname ve söz konusu belgeler incelenerek istisna uygulandığını gösteren “ÖTV Ödeme Belgesi” mükellefe verilir. Vergi dairesince yapılacak inceleme aşamasında tereddüt hâsıl olması halinde, ibraz edilen belgelere ilişkin olarak ilgili kurum ve kuruluşların görüşüne müracaat edilebilir.

İstisnadan yararlanmak suretiyle iktisap edilen taşıtın icra edilen ticari faaliyette kullanılması gerekmektedir.

Bu kapsamda, yenilenen taşıta ilişkin ticari nitelikteki tahditli plakanın istisna kapsamında iktisap edilen taşıta intikali esastır. Buna göre, plaka tahdidi uygulanan taşıtların yenilenmesi amacıyla iktisap edilen taşıtların, ilk iktisaplarıyla ilgili faturada gösterilen plaka dışındaki plakalara tescili mümkün değildir.

Tahditli plaka uygulaması kapsamında bulunmayan taşıtların yenilenmesi amacıyla iktisap edilen taşıtların, icra edilen taşımacılık faaliyetine tahsis edildiği hususu, ilgili kurumlarca düzenlenecek izin belgesi, yetkilendirme belgesi, taşıt belgesi gibi belgelerin araç maliki tarafından yeni taşıtın ilk iktisabıyla ilgili işlemleri gerçekleştiren vergi dairesine dört aylık süre içinde ibraz edilerek tevsik edilir.

5.      Eski Taşıtın Elden Çıkarılması:

İstisna uygulamasından yararlanılmak suretiyle yenilenen eski taşıtın, yeni taşıtın iktisap tarihinden itibaren iki tam yıl içinde satılması, devredilmesi veya sair suretle işletme kayıtlarından çıkarılması gerekmektedir. Söz konusu noter devir belgelerinin birer örneği, aynı süre içinde, yeni taşıtın ilk iktisapla ilgili işlemlerini gerçekleştiren vergi dairesine ibraz edilmesi gerekmektedir. İstisnadan yararlananın ölümü halinde, söz konusu yükümlülükler yasal varislerince yerine getirilir.

Söz konusu devir veya işletme kayıtlarından çıkarmaya ilişkin işlemlerin iki yıllık süre içinde gerçekleştirilmemesi veya buna dair tevsik edici belgelerin bu süre içinde ilgili vergi dairesine ibraz edilmemesi halinde, yeni alınan taşıta ilişkin zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler (ÖTV ve ÖTV’den kaynaklanan KDV), alıcıdan (istisnadan faydalanandan) vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir.

Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 39 uncu maddesi kapsamında taşıtın, tekrar tescil edilmesine imkân bulunmayacak şekilde hurdaya ayrılması suretiyle işletme kayıtlarından çıkarılmasında ÖTV aranmaz.

6.      İktisap Edilen Taşıtın Devri:

İstisna uygulaması kapsamında iktisap edilen taşıtın, ilk iktisap tarihinden itibaren üç tam yıl geçmeden;

• Veraset yoluyla intikal hariç, satış veya devrinde, taşıtın ilk iktisabındaki matrah esas alınarak, devir (kayıt ve tescil) tarihindeki oran üzerinden hesaplanan ÖTV, adına kayıt ve tescil işlemi yapılandan,

• Şehiriçi ticari yolcu taşımacılığı veya ticari yük taşımacılığı faaliyetinden çekilmesi halinde ise taşıtın ilk iktisabındaki matrah esas alınarak, faaliyetten çekilme tarihindeki oran üzerinden hesaplanan ÖTV, istisnadan yararlanandan,

alınır.

Söz konusu taşıtların, 30/6/2019 tarihine kadar, bu istisnadan yararlanabilecek şartları haiz mükelleflere satışı veya devri halinde, bu uygulama kapsamında ÖTV aranmaz.

ÖTV’den istisna olarak ilk iktisabı yapılan taşıtın deprem, heyelan, sel, yangın veya kaza sonucu kullanılamaz hâle gelmesi nedeniyle hurdaya çıkarılması ile taşıtın Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre ÖTV mükellefine iade edilmesi veya işlemden vazgeçilmesi halleri, istisnadan yararlanamayanlara satış veya devir olarak değerlendirilmez.[1]

 

---

[1] Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 2)

02.06.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.