Yusuf Akdağ
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
akdagyusuf@hotmail.com

Sıfır Araçlara LPG Sistemi Takılması Durumunda Cezalı ÖTV Tarhiyatına Muhatap Olunur Mu?

1.      GİRİŞ

Binek otomobiller, Özel tüketim Vergisi Kanunu’ na ekli (II) sayılı listede yer almaktadır ve bu araçlar için tek aşamalı özel tüketim vergisi uygulanmaktadır. Binek otomobiller  sonraki aşamalarda (el değiştirilmeleri veya yeni iktisapları) ise özel tüketim vergisine tabi tutulmamaktadır. Ancak binek otomobiller üzerinde kayıt ve tescil işleminden önce veya sonra yapılacak tadilat ve ek imalatlar ilave olarak özel tüketim vergisine tabi tutulabilmektedir.

Yazımızda ise (II) sayılı listede yer alan binek otomobillere yapılan tadilat ve ek imalatlar sonucunda bu araçlara monte edilen LPG sistemlerinin özel tüketim vergisi yönünden nasıl değerlendirilmesi gerektiği üzerinde durulacaktır.

2.       BİNEK OTOMOBİLLERDE VERGİYİ DOĞURAN OLAY

Özel Tüketim Vergisi Kanunu’ na ekli (II) sayılı listede yer alan mallar itibariyle vergiyi doğuran olay;

• (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanların ithali veya bunları imal edenler tarafından teslimidir.
• (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanların ÖTV uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışında da vergiyi doğuran olay malın teslimidir.
•(II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanlar için vergiyi doğuran olay, bu malların ilk iktisabıdır.

Kısım kısım mal teslim edilmesinin mutad olduğu veya bu hususta mutabık kalındığı hallerde vergiyi doğuran olay, her bir kısmın teslimidir.

ÖTV’nin konusuna giren malların tanımlanmasında, Türk Gümrük Tarife Cetvelinde yer alan tanımlamalar dikkate alınır. 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu , 18/2/1963 tarihli ve 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu, Karayolları Trafik Yönetmeliği , Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onay Yönetmeliği gibi diğer mevzuatta yer alan tanımlar dikkate alınmaz. Ancak, Türk Gümrük Tarife Cetveli ve İzahnamesinde tanımlama veya açıklama olmadığı durumlarda, Gelir İdaresi Başkanlığınca yapılan belirleme ve açıklamalar doğrultusunda işlem tesis edilir.[1]

Binek otomobiller Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (II) sayılı listede yer almasına rağmen bu taşıtların aksam ve parçaları söz konusu listede yer almamaktadır.  Dolayısıyla taşıtların aksam ve parçaları tek başına ÖTV’ye tabi tutulmamaktadır.

3.      SIFIR ARAÇLARA TAKILAN LPG SİSTEMLERİNİN ÖTV KARŞISINDAKİ DURUMU

Özel Tüketim Vergisi Kanunu’ na ekli (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olan binek otomobiller 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’ nun 1’ inci maddesinin 1/a fıkrasında yer aldığı üzere ilk iktisabı bir defaya mahsus olmak üzere özel tüketim vergisine tabi tutulmaktadır.  İlk iktisap ise Özel Tüketim Vergisi Kanunun 2’ nci maddesinde tanımlanmıştır. Bu tanıma göre ilk iktisap: (II) sayılı listedeki mallardan Türkiye'de kayıt ve tescil edilmemiş olanların kullanılmak üzere ithalini, müzayede yoluyla veya kayıt ve tescil edilmiş olsa dahi 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre iade edilenler de dahil motorlu araç ticareti yapanlardan iktisabını, motorlu araç ticareti yapanlar tarafından kullanılmaya başlanmasını, aktife alınmasını veya adlarına kayıt ve tescil ettirilmesini ifade eder.

Motorlu araç ticareti yapanlar Özel Tüketim Vergisi Kanununun 2’ nci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (d) bendinde tanımlanmıştır.  Motorlu araç ticareti yapanlar, kayıt ve tescile tabi olan taşıtları satmak üzere imal, inşa veya ithal edenler ile fabrika, ana bayi, bölge bayii, bayi, yetkili satıcı, acenteler ve Maliye Bakanlığınca bu nitelikte olduğu tespit edilenlerdir. Bayilik, yetkili satıcılık veya acentelik ilişkisinin noter nezdinde yapılmış sözleşme ile tesis edilmiş olması aranır. Kayıt ve tescile tabi taşıtları satmak üzere ithal edenlerin, motorlu araç ticareti ile iştigal ettiklerini, ilgili ticaret sicili müdürlüğünden alınan ve faaliyet/işletme konuları arasında motorlu araç ticareti veya benzeri ifadelerin bulunduğuna dair “Sicil Tasdiknamesi”nin veya yazının aslını ya da noter onaylı örneğini gümrük idarelerine ibraz etmek suretiyle tevsik etmeleri halinde, ithal aşamasında ÖTV aranmaksızın işlem tesis edilir. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı nezdinde yürütülen Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) üzerinden kuruluşu yapılarak tescil işlemi gerçekleştirilenlerden “Sicil Tasdiknamesi” veya yazı ibrazı istenmez. Bu kapsamdakilerin MERSİS numaraları üzerinden sicil kayıtlarındaki faaliyet konularının kontrol edilmesi suretiyle motorlu araç ticareti ile iştigal edip etmedikleri tespit edilir. MERSİS üzerinden bu kontrolün yapılmasının mümkün olmaması halinde, bunlardan da söz konusu belge veya yazının ibrazı istenir. [2]

Motorlu araç ticareti yapanlardan satın alınan binek otomobillerin ilk iktisap tarihinden sonra müşteriler (nihai tüketiciler) tarafından LPG sistemi taktırılması özel tüketim vergisinin konusuna girmemektedir. Ancak sıfır araçlara LPG sistemi takılması durumunda bazı otomobil firmaları tarafından kullanıcı hatalarından kaynaklanmayan araç garantisini kaldırılmaktadır. Buradaki temel gerekçe ise söz konusu sistemlerin araç motoruna ve diğer aksam ve parçalarına zarar vermesi yıpratması ihtimalinden kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte zaman içerisinde LPG sistemlerinden kaynaklı söz konusu zararları minimize eden çalışmalar yapılmış ve yüksek oranda başarılı olunmuştur.

Bazı otomobil markası üreticiler pazarı bulunduğu ülkedeki ekonomik koşullar, benzin ve motorin fiyatlarındaki yükselişler ve LPG sistemlerine uygulanan teknolojideki gelişmeleri dikkate alarak ülke pazar paylarının arttırılması adına belirli özellikte ve markadaki LPG sistemlerinin üretimini gerçekleştirdikleri araçlara takılmasına izin vermektedirler. Burada belir markaya izin verilmesindeki gerekçe ise satışı yapılan binek otomobillerin motor yapısına uygunluk ve araca en az zararı vermesidir. Böylece kullanıcı hatalarından kaynaklanmayan araç garantisini de kaldırmamaktadırlar. Bu durum, motorlu araç ticareti yapan firmaların mevcut müşteri portföyü sayesinde, ayrıca kazanç elde etmek amacıyla fırsata dönüştürmek isteği sayesinde dikkatini çekmektedir.  

Her ne kadar araçların aksam ve parçaları tek başına özel tüketim vergisinin konusunu oluşturmasa da ilk iktisap aşamasında araçta bir bütün halde olduğu kabul edilen aksam ve parçalar ile ilk iktisap öncesi araca ilave edilen aksam ve parçaların taşıt bedeline ilave edilerek özel tüketim vergisine tabi tutulması gerekmektedir. Bu durum dikkate alındığında motorlu araç ticareti yapanlar tarafından araçların ilk iktisap işlemleri yapılmadan önce değil hemen sonrasında LPG sistemi monte edilmesine izin verilmektedir. Temel amaç ise anlaşılacağı üzere ilave ÖTV tarhiyatına muhatap olunmamasıdır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus LPG sistemi montaj işleminin motorlu araç ticareti yapan firmalardan bağımsız firmalarca yapılıp yapılmadığı ve aralarında herhangi bir muvazaalı durumun bulunup bulunmadığıdır.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’ nun 3’ üncü maddesinde yer aldığı üzere vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti esastır. Bu kapsamda müşteriler (nihai tüketiciler) tarafından motorlu araç ticareti yapanlardan bağımsız olarak satın almış oldukları sıfır araçlara yapacakları LPG sistemi montaj işlemleri özel tüketim vergisinin konusuna girmeyecektir. Ancak motorlu araç ticareti yapan firmalar tarafından satılan ve ilk iktisap işlemleri tamamlanan araçlara sonradan kendilerince taktırılan veya ilişkili olduğu firmalar aracılığıyla yapılan LPG sistemi kurulum işlemleri nedeniyle cezalı özel tüketim vergisine muhatap olabileceklerdir. Bunun yanında söz konusu işlemlerin kendilerince veya ilişkili olduğu firmalar aracılığıyla yapılmasa dahi yönlendirilen veya tavsiye edilen ilişkisiz firmalarca yapılan ve her işlem üzerinden karşılığında komisyon geliri veya kar bölüşümü yapıldığı açık veya zımni anlaşmaların bulunduğu durumlarında da cezalı özel tüketim vergisine muhatap olunabilecektir.

4.      SONUÇ

Özel Tüketim Vergisi Kanuna ekli (II) sayılı listede yer alan binek otomobillere motorlu araç ticareti yapan mükellefler tarafından ilk iktisap öncesinde yapılan tadilat ve ek imalatların ilave edilen aksam ve parça bedellerinin özel tüketim vergisi matrahına dahil edilerek beyana konu edilmesi gerekmektedir.

Bazı binek otomobil üretici firmaları pazarı bulunduğu ülkedeki ekonomik koşullar, benzin ve motorin fiyatlarındaki yükselişler ve LPG sistemlerine uygulanan teknolojideki gelişmeler ile söz konusu ülke pazar payının arttırılması amacıyla belirli özellikte ve markadaki LPG sistemlerinin üretimini gerçekleştirdikleri araçlara takılmasına izin vermekte ve satılan araçlara tanınan garantiyi de kaldırmamaktadırlar. Motorlu araç ticareti yapan mükellefler mevcut müşteri portföyü sayesinde bu durumu ayrı bir kazanç elde etme fırsatına dönüştürebilmektedirler. 

Motorlu araç ticareti yapan mükellefler tarafından ilk iktisap öncesinde satışa konu edilecek binek otomobillere LPG sistemi montaj edilmesi durumunda söz konusu ek imalat bedeli de araç bedeli ile birlikte özel tüketim vergisine tabi tutulacaktır. Ancak müşteriler (nihai tüketiciler) tarafından satın alınan binek otomobillerin ilk iktisap tarihinden sonra ve motorlu araç ticareti yapan mükelleflerden bağımsız olarak LPG sistemi taktırmaları özel tüketim vergisinin konusuna girmeyecektir.

Motorlu araç ticareti yapan özel tüketim vergisi mükellefleri tarafından satışı yapılan ve ilk iktisap işlemleri tamamlanan araçlara yapılacak ek imalat sonrasında kendileri tarafından veya ilişkili mükellefler aracılığıyla LPG sistemi ilave edilmesi durumunda 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’ nun 3’ üncü maddesine göre söz konusu muvazaalı durumunun tespit edilmesi halinde cezalı özel tüketim vergisi tarhiyatlarına muhatap olabileceklerdir. Bununla birlikte söz konusu işlemler motorlu araç ticareti yapanlar veya ilişkili olduğu firmalar aracılığıyla yapılmasa dahi bu kişiler tarafından yönlendirilen veya tavsiye edilen ilişkisiz firmalarca yapılması ve yapılan her işlem üzerinden karşılığında komisyon geliri veya kar bölüşümü yapılması şeklinde açık veya zımni anlaşmaların bulunduğunun tespit edildiği durumlarda da cezalı özel tüketim vergisine muhatap olabilecektir.

---

[1] Yusuf AKDAĞ, Özel Tüketim Vergisi’nin Muhasebeleştirilmesi ve e-Beyanı, Vergi Müfettişleri Derneği, Kasım 2015, s.42

[2] 18.04.2015 tarih ve 29330 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği

15.07.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.