Yılmaz Dönmez
Yeminli Mali Müşavir
Gelir İdaresi E. Grup Müdürü
ydonmez@ninovaymm.com

Matrah Artırımı Nasıl Olmalı?

Vergi ile ilgili ödev ve sorumluluklarını zamanında yerine getiren mükelleflerin hassas olduğu bir Af Yasası daha mecliste görüşülmektedir. Başbakanımızın tasarıyı verdikten sonra yaptığı konuşmadan; tasarının, bu ay içerisinde yasalaşacağı ve Resmi Gazete’de yayınlanacağı anlaşılmaktadır. Zira 24 Haziran seçimlerini de düşündüğümüzde; tasarının bu ay içinde yasalaşması gerektiği ortada.

Meclis Başkanlığına verilen yasa tasarısı, Ak Parti hükümetleri döneminde çıkarılan dördüncü af yasası olma yolunda. Yasa tasarısı, daha önce çıkarılan 4811 (2003), 6111 (2011) ve 6736 (2016) sayılı yasalarla neredeyse bire bir aynı. Hatta 4811 sayılı yasayla yapılan ve tebliğle düzeltilen hata, kendisinden sonraki af yasalarında olduğu gibi, meclise verilen yasa tasarısında da bulunmaktadır.

Af yasalarında yapılan ve tebliğle düzeltilen bu hata; tecil-terkin uygulamasından yararlanan mükelleflerin, KDV artırımında ortaya çıkmaktadır. Yasa metninde; söz konusu mükelleflerin, KDV artırımına esas tutarın belirlenmesinde, TECİL EDİLEN vergilerin hesaplanan vergiden düşüleceği yer almaktadır. Af yasalarını takiben çıkarılan her tebliğde; “Tecil Edilen Vergiler”den kasdın, 1 No.lu KDV Beyannamesinin “İhraç Kayıtlı Teslimler” bölümünde yer alan “Tecil Edilebilir KDV” satırındaki tutar olduğu belirtilmek suretiyle yapılan hata düzeltilmiştir.

Konumuza dönecek olursak; matrah artırımları, daha önce çıkarılan af yasaları ile meclise verilen af tasarısında; belirlenen asgari artırım tutarlarından az olmamak üzere, artırım yapılacak yıl/yıllarda beyan edilen Kurumlar Vergisi matrahını yine belirlenen oranlarda artıran mükelleflerin, artırımda bulunulan yıl/yıllar için yıllık gelir ve kurumlar vergisi incelemesi ve bu yıllara ilişkin olarak bu vergi türleri için daha başka bir tarhiyat yapılmayacağı taahhüt edilmektedir.

Gelir ve Kurumlar vergisi için asgari tutarlar ve artırım yapılacak oranlar aşağıdaki gibidir:

DÖNEMİ	MATRAH ARTIŞ ORANI %	ASGARİ KURUMLAR VERGİSİ MATRAH ARTIŞ TUTARI (TL)	ASGARİ GELİR VERGİSİ MATRAH ARTIŞ TUTARI (TL)
2013	35	36.190	12.279
2014	30	38.323	12.783
2015	25	40.701	13.558
2016	20	43.260	14.424

Yukarıda belirtilen kriterlere göre artırılan matrahlar, % 20 oranında vergilendirilecektir. Ancak, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, artırımda bulunmak istedikleri yıla ait yıllık beyannamelerini kanuni sürelerinde vermiş, vergi türlerinden tahakkuk eden vergilerini süresinde ödemiş ve bu vergi türleri için tasarının 2 nci ve 3 üncü madde hükümlerinden yararlanmamış olmaları şartıyla artırılan matrahların % 20 yerine % 15 oranı üzerinden vergilendirileceği hüküm altına alınmıştır. Bir başka deyişle, vergi ile ilgili ödev ve sorumluluklarını zamanında yerine getiren mükellefler için pozitif bir ayrımcılık yapılmış ve 5 puan daha az ödemeleri sağlanmış olmaktadır.

Peki düzenli mükellefler için 5 puanlık avantaj, yeterli mi? Adaletli mi?

Yazımızın asıl konusunu da bu sorular oluşturmaktadır. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için basit bir örnek üzerinden açıklamak istiyorum.

Örnek : Aynı sektörde faaliyet gösteren iki kurumlar vergisi mükellefini alalım; bu mükelleflerin, her ikisinin de 2016 yılına ilişkin ciroları ve maliyetleri aynı olsun. Bu mükelleflerin beyanlarının da aşağıdaki gibi olduğunu varsayalım.

	A Mükellefi	B Mükellefi
Net Satışlar	15.000.000	15.000.000
Toplam Maliyet	13.000.000	14.000.000
Brüt Satış Karı	2.000.000	1.000.000
Beyan Edilen Kurumlar Vergisi Matrahı	2.000.000	1.000.000
Ödenmesi Gereken Kurumlar Vergisi	400.000	200.000

Örneğimizdeki (A) mükellefi, düzenli ve vergiye gönüllü uyum gösteren mükellef iken, (B) mükellefi ise, 2015 yılı kurumlar vergisini ödemediği için yasanın ikinci maddesinden yararlanmak üzere başvuru yapacak ve 2016 yılı için gerçekte 13.000.000 TL maliyeti olmasına rağmen daha az vergi ödemek için stoklarını az göstermek suretiyle maliyetini 14.000.000 TL olarak beyan etmiştir.

Örneğimizi basitleştirmek için brüt karlılıktan sonraki kalemleri dikkate almadığımı da belirtmek istiyorum.

Yukarıda belirtilen mükelleflerin 2016 yılı için matrah artırımında bulunmaları halinde; artırım için ödemeleri gereken tutarlar, aşağıda belirtilmiştir.

	A Mükellefi	B Mükellefi
Beyan Edilen Matrah	2.000.000	1.000.000
Belirlenen Orana Göre Artırım Tutarı	400.000	200.000
Asgari Artırılması Gereken Tutar	43.260	43.260
Matrah Artırımına Esas Tutar	400.000	200.000
Vergi Oranı	% 15	% 20
Ödenmesi Gereken Vergi	60.000	40.000

Matrah artırımında bulunan bu mükelleflerin, 2016 yılı için herhangi bir kurumlar vergi incelemesi ve tasarıda belirtilen istisnalar nedeniyle incelenme bile kurumlar vergisi tarhiyatı yapılmayacaktır. Bunun için ödemeleri gereken tutarlar ise aşağıda gösterilmiştir.

	A Mükellefi	B Mükellefi
Beyan Edilen Kurumlar Vergisi	400.000	200.000
Matrah Artırımı İçin Ödenecek Vergi	60.000	40.000
Toplam Ödenen/Ödenecek Tutar	460.000	240.000

Örneğimizde olduğu gibi, aynı sektörde faaliyet gösteren ve ciroları aynı olan her iki mükelleften, Vergi incelemesi ve tarhiyat yapılmaması için; vergi ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getiren (A) mükellefi 460.000 TL öderken, (B) mükellefi ise toplamda 240.000 TL ödemektedir.

Yukarıda açıklamaya çalıştığımız üzere; matrah artırımları, vergiye gönüllü uyum sağlayan ve ödevlerini zamanında eksiksiz yerine getiren mükellefler açısında ayrıca bir adaletsizliğe sebep olmaktadır.

Peki bu adaletsizlik nasıl çözülebilir?

Öncelikle belirtmek isterim ki mutlak adaleti sağlamak, günümüz koşullarında mümkün değildir. Çünkü kayıtdışı ekonomi ile mücadele edilmesine rağmen halen çok yüksek ve vergi inceleme oranı da oldukça düşüktür. Bu koşullarda ya matrah artırımı çıkarılmamalı ve vergi inceleme oranı artırılmalı ya da çıkarılacak matrah artırımlarında adaletsizliği mümkün mertebe azaltmak gerekir.

Matrah artırımı nasıl olmalıdır?

Gelir İdaresi Başkanlığında bir veri ambarının bulunduğu ve bu veri ambarına, mükelleflerin kendileri, mal ve hizmet aldıkları/sattıkları firmalar, bankalar, tapudan ve diğer kurum ve kuruluşlarından bilgi toplandığı bilinmektedir. Veri ambarında toplanan bilgiler doğrultusunda; herhangi bir sektörde faaliyet gösteren firmanın, kendisinin, faaliyet gösterdiği ildeki diğer firmaların, aynı bölgedeki diğer firmaların ve Türkiye genelinde yanı sektördeki firmaların brüt karlılıkları bilinmektedir.

Önerilerimiz

1- Aynı sektörde faaliyet gösteren firmalar için, faaliyet gösterilen her il için veya Türkiye genelindeki ortalama brüt satış kar oranı belirlenmelidir.

2- Her sektör için belirlenen brüt satış kar oranı, beyan edilen net satış hasılatına uygulanmalıdır.

3- Bu suretle bulunacak tutardan, beyan edilen brüt satış karı düşülmek suretiyle matrah artırımına esas tutar belirlenmelidir.

4- Matrah artırımına esas tutar üzerinden alınacak vergi oranı belirlenirken, tasarıda belirtildiği gibi, vergiye gönüllü uyumlu olan mükellefler için pozitif bir ayrım yapılabilir.

5- Belirlenen brüt satış kar oranının üzerinde brüt satış karı beyan edilen mükellefler için ise, hiçbir başvuruda bulunmadan, vergi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacağı hüküm altına alınmalıdır.

Önerilerimiz doğrultusunda, yukarıda belirttiğimiz örneğimizdeki her iki mükellefin matrah artırımı yeniden gözden geçirelim ve bu örneğimize belirlenecek brüt satış kar oranının üzerinde brüt satış karı beyan eden mükellefi ekleyelim.

Veriler

	A Mükellefi	B Mükellefi	C Mükellefi
Net Satışlar	15.000.000	15.000.000	15.000.000
Toplam Maliyet	13.000.000	14.000.000	12.500.000
Brüt Satış Karı	2.000.000	1.000.000	2.500.000
Beyan Edilen Kurumlar Vergisi Matrahı	2.000.000	1.000.000	2.500.000
Ödenmesi Gereken Kurumlar Vergisi	400.000	200.000	500.000
Sektör İçin Belirlenen Brüt Satış Kar Oranı	% 15	% 15	% 15

Bu veriler doğrultusunda, her üç mükellefin Matrah Artırımları aşağıdaki gibi olacaktır.

	A Mükellefi	B Mükellefi	C Mükellefi
Net Satışlar	15.000.000	15.000.000	15.000.000
Belirlenen Brüt Satış Kar Oranı	% 15	% 15	% 15
Olması Gereken Brüt Satış Karı	2.250.000	2.250.000	2.250.000
Beyan Edilen Brüt Satış Karı	2.000.000	1.000.000	2.500.000
Matrah Artırımına Esas Tutar	250.000	1.250.000	0
Matrah Artırımı Vergi Oranı	% 15	%20
Ödenmesi Gereken Vergi	37.500	250.000	0

Yukarıda belirtilen üç mükellefin de 2016 yılı için kurumlar vergisi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacak olup; (A) ve (B) mükelleflerinin belirlenen sürede başvuruda bulunması gerekirken (C) mükellefinin başvuruda bulunması gerekmeyecektir.

Söz konusu üç mükellefin de kurumlar vergisi incelemesi ve tarhiyat yapılmaması için ödedikleri/ödeyecekleri vergiler, aşağıdaki gibi olacaktır.

	A Mükellefi	B Mükellefi	(C) Mükellefi
Beyan Edilen Kurumlar Vergisi	400.000	200.000	500.000
Matrah Artırımı İçin Ödenecek Vergi	37.500	250.000	0
Toplam Ödenen/Ödenecek Tutar	437.500	450.000	500.000

Mecliste bulunan af tasarısındaki matrah artırımı ile önerdiğimiz matrah artırımını karşılaştırdığımızda; önerimiz doğrultusunda yasalaşacak matrah artırımının, daha adaletli olduğunu söyleyebiliriz.

 

09.05.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.