Dr. Yasin Reyhan
Yozgat Bozok Üniversitesi
Stratejik Yönetim ve Kalite Koordinatörlüğü
Bilirkişi
yasin.reyhan@yobu.edu.tr

Sulh ve İbra Protokollerinin SGK Bildirimlerine Etkisi

İşçi-işveren ilişkilerinde uyuşmazlıkların mahkeme yoluyla değil, taraflar arasında sulh yoluyla çözümü, son yıllarda giderek daha fazla tercih edilmektedir. Ancak düzenlenen Sulh ve İbra Protokollerinin Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) nezdinde nasıl değerlendirileceği hususu, uygulamada uzun süredir bir tereddüt konusu olmuştur. Bu konuda önemli bir gelişme, Sosyal Güvenlik Kurumu Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü’nün 17.04.2025 tarihli ve E-75938450-202.99-115494212 sayılı yazısıyla​ açıklığa kavuşturulmuştur.

İlgili yazı, … İnsan Kaynakları Veri İşleme Hizmetleri AŞ’ye ait bir işe iade davası kapsamında düzenlenen sulh protokolüne dayanarak verilen prim bildirgelerinin işleme alınıp alınamayacağına ilişkindir. İlgili yazıda, özetle:

• İşveren ile sigortalı (T.C. Kimlik No: 35*******56) Y***** K*** arasında görülmekte olan işe iade davası sürecinde, istinaf yolu açık olmakla birlikte taraflar arasında 03.12.2024 tarihli bir Sulh ve İbra Protokolü düzenlendiği,
• Bu protokole dayanılarak 2019/09–12 dönemlerine ilişkin Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinin (APHB) kuruma sunulduğu,
• Protokolde açıkça Avukatlık Kanunu 35/A maddesine atıf yapılarak ilam niteliği taşıdığı belirtildiği,
• Ancak 2020/20 sayılı İşveren İşlemleri Genelgesi'nde bu tür protokollerin nasıl işleme alınacağına ilişkin özel bir hüküm bulunmadığı ifade edilmiştir.

SGK, söz konusu protokolün ve buna dayanılarak yapılan bildirgelerin, işe iade sürecinde mahkeme kararı gibi işlem görmesi gerektiğine karar vermiştir.

Hukuki Çerçeve: Sulh ve İbra Protokolleri İlam Niteliğinde midir?

Sulh ve İbra Protokolleri, düzenlenme şekline göre farklı hukuki sonuçlar doğurmaktadır. Görülmekte olan bir davada tarafların mahkeme huzurunda yaptığı sulh, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 313–315. maddeleri uyarınca davayı kesin hüküm gibi sonuçlandırır. Mahkeme dışında yapılan sulh protokolleri ise kural olarak bir maddi hukuk sözleşmesi niteliğindedir. Ancak, Avukatlık Kanunu’nun 35/A maddesi gereği taraf avukatları tarafından düzenlenen ve imzalanan protokoller, ilam niteliğinde belge sayılmaktadır. Bu protokoller, ayrıca bir mahkeme kararına ihtiyaç duyulmaksızın, doğrudan icra edilebilirlik ve kamu kurumları nezdinde hüküm ifade etme gücüne sahiptir. Sosyal Güvenlik Kurumu da, 17.04.2025 tarihli yazısında​bu doğrultuda değerlendirme yaparak, usulüne uygun düzenlenen Sulh ve İbra Protokollerinin SGK işlemlerinde mahkeme ilamı gibi kabul edilmesi gerektiğini açıkça belirtmiştir.

Uygulamada Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Sulh ve İbra Protokollerinin sosyal güvenlik işlemlerinde kullanılabilmesi için, protokolün taraf vekilleri tarafından imzalanmış olması ve Avukatlık Kanunu 35/A maddesine uygun şekilde düzenlenmesi gereklidir. İmzaların tam, irade beyanlarının açık olması şarttır. Protokolde belirtilen ödeme tutarları ve dönemler ile SGK'ya bildirilecek prim gün ve kazançlarının birebir uyumlu olması büyük önem taşır. Bildirim yapılırken protokol metni SGK'ya eksiksiz sunulmalı ve bildirim açıklamalarında protokole açık atıf yapılmalıdır. Geriye dönük bildirimler protokol kapsamında yapıldığında, işverenin ayrıca idari para cezası veya gecikme zammı ile karşılaşmaması mümkündür. Ancak, bildirimin eksik, geç veya hatalı yapılması hâlinde, idari yaptırımlar ve hukuki sorumluluklar doğabilecektir.

Sonuç

İşçi-işveren uyuşmazlıklarının çözümünde sulh yolunun tercih edilmesi, hem taraflar arasında dostane çözüm imkânını artırmakta hem de yargı sisteminin iş yükünü hafifletmektedir. Özellikle işe iade davaları sonrasında düzenlenen Sulh ve İbra Protokolleri, tarafların karşılıklı iradeleriyle ortaya çıkan önemli hukuki belgeler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumu Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü’nün ilgi yazısıyla​, Avukatlık Kanunu 35/A maddesi uyarınca düzenlenen ve taraf vekilleri tarafından imzalanan sulh protokollerinin, mahkeme kararı gibi sonuç doğurduğu ve SGK işlemlerinde ilam niteliğinde belge olarak kabul edilmesi gerektiği netleştirilmiştir. Böylelikle, işverenlerin geriye dönük prim bildirimi yapabilmesi için ayrıca bir mahkeme kararı beklenmesine gerek olmadığı açık bir şekilde ifade edilmiştir.

Ancak burada unutulmaması gereken husus, protokollerin sadece şeklen değil, aynı zamanda içerik yönünden de hukuka uygun düzenlenmesinin zorunlu olduğudur. Protokolde yer alan hükümler; Borçlar Hukuku, Sosyal Güvenlik Hukuku ve emredici mevzuat hükümleriyle uyumlu olmalı, taraf iradeleri açık ve tereddüde yer bırakmayacak şekilde ifade edilmelidir.

Muhasebe meslek mensupları ve insan kaynakları yöneticileri için bu süreçte büyük bir sorumluluk söz konusudur. Düzenlenen protokoller dikkatle incelenmeli, yapılacak prim bildirimleri protokol içeriğine tam uygunluk göstermeli ve belgeler SGK'ya eksiksiz olarak sunulmalıdır. Aksi takdirde hem işverenin idari ve mali yaptırımlarla karşılaşması hem de meslek mensuplarının mesleki sorumluluğu gündeme gelebilecektir.

Sonuç olarak, Sulh ve İbra Protokollerinin iş hukukundaki rolü artarken, sosyal güvenlik uygulamalarındaki etkisinin de doğru yönetilmesi, taraflar arasında güven tesisinin ve yasal uyumluluğun sağlanabilmesi açısından kritik bir önem taşımaktadır. Bu bilinçle hareket edilmesi, hem meslek etiği hem de hukuki güvenlik açısından kaçınılmaz bir gerekliliktir.

Kaynaklar

Sosyal Güvenlik Kurumu Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü, 17.04.2025 tarihli ve E-75938450-202.99-115494212 sayılı yazı.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu, madde 313–315.

1136 sayılı Avukatlık Kanunu, madde 35/A.

2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu, madde 38.

6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu, madde 18.

SGK 2020/20 sayılı İşveren İşlemleri Genelgesi.

30.04.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.