Dr. Yasin Reyhan
Yozgat Bozok Üniversitesi
Stratejik Yönetim ve Kalite Koordinatörlüğü
Bilirkişi
yasin.reyhan@yobu.edu.tr

Şeffaflık Raporları: Hesap Verebilirliğin ve Kurumsal Kimliğin Arayüzü

Bağımsız denetim, finansal raporlama süreçlerinin güvenilirliğini artırmakla birlikte, kamu yararı ilkesini gözeten yapısıyla ekonomik sistemin işleyişinde önemli bir rol üstlenmektedir. Bu kapsamda, bağımsız denetim kuruluşlarının faaliyetlerine ilişkin şeffaflık ilkesi, gerek ulusal mevzuat gerekse uluslararası düzenlemeler tarafından açık biçimde tanımlanmakta ve kurumsal sorumluluğun bir uzantısı olarak kabul edilmektedir. Türkiye'de şeffaflık raporlarının yasal temeli, Bağımsız Denetim Yönetmeliği (BDY)’nin 36’ncı maddesi ile belirlenmiş olup, bu düzenleme çerçevesinde Kamu Yararı Taşıyan Kuruluşlar (KAYİK) nezdinde denetim gerçekleştiren kuruluşların belirli yükümlülükleri bulunmaktadır.

Şeffaflık Raporunun Tanımı ve Kapsamı

Şeffaflık raporu, bağımsız denetim kuruluşlarının yapısı, kalite güvence sistemleri, denetim ağına ilişkin bilgileri ve benzeri kurumsal unsurları kamuoyuna açıklayan yıllık bir rapordur. Bu raporların amacı, denetim faaliyetlerinde şeffaflığı ve hesap verebilirliği destekleyerek denetim kalitesine ilişkin güvenin artırılmasıdır.

Bağımsız Denetim Yönetmeliği’nin 36’ncı maddesine göre, şeffaflık raporu hazırlamakla yükümlü olan kuruluşların uyması gereken başlıca hususlar şunlardır:

Yükümlülük Başlığı	Açıklama
Hazırlama	Rapor, denetim kuruluşunun yönetim organı başkanı tarafından imzalanarak hazırlanır.
Yayımlama	İlgili takvim yılını takip eden dördüncü ayın sonuna kadar internet sitesinde yayımlanır.
Bildirim	Aynı süre içerisinde KGK’ya Sözleşme Bilgi Girişi Sistemi üzerinden bildirim yapılır.
Asgari İçerik	BDY m.36/2’de tanımlanan bilgi başlıklarını eksiksiz şekilde içermelidir.
Erişime Açıklık	Orijinal ve güncellenmiş haller beş yıl süreyle kamu erişimine açık tutulur.
Faaliyet Bildirimi	İlgili yıl içinde KAYİK denetimi yapılmadıysa bu durum ayrıca açıklanır.

 

 

Şeffaflık Raporlarında Yer Alması Gereken Asgari Bilgiler

BDY 36/2 kapsamında, şeffaflık raporlarında aşağıdaki asgari bilgi başlıklarının bulunması beklenmektedir:

• Denetim kuruluşunun hukuki yapısı ve sahiplik bilgileri
• Denetim ağına üyelik durumu ve yapısal özellikleri
• İlişkili denetim kuruluşları ve ilişkilerin mahiyeti
• Kalite güvence sistemine ilişkin tanıtım ve son incelemeye dair bilgiler
• Sorumlu denetçilerin ücretlendirilme esasları
• Toplam denetim hizmeti verilen müşteri sayısı
• Eğitim politikaları ve bağımsızlık ilkeleri

Bu bilgiler, kurumun hem organizasyonel yapısını hem de kalite kontrol süreçlerine ilişkin yönetim taahhütlerini yansıtmayı amaçlamaktadır.

Kamu Gözetimi Kurumu, şeffaflık raporlarını uzaktan gözetim faaliyetleri kapsamında incelemekte ve BDY’nin ilgili hükümlerine uygunluk açısından değerlendirmektedir. Bu kontroller sırasında, bazı başlıklara ilişkin uygulamaların zaman zaman mevzuata tam olarak uygunluk göstermediği görülmektedir. Kurum tarafından dikkat çekilen başlıca teknik hususlar aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:

Başlık	İlgili Mevzuat
Raporun hazırlanması ve imzalanması	BDY m.36/1
Raporun internet sitesinde yayımlanması	BDY m.36/1
Kuruma bildirim yapılması	BDY m.36/1
Raporun asgari bilgileri eksiksiz içermesi	BDY m.36/2
Kamunun erişimine açık tutulması	BDY m.36/5
KAYİK denetimi yapılmadıysa açıklama yapılması	BDY m.36/4

Sık Karşılaşılan Teknik Durumlar

Kurumun resmi duyurusunda belirtildiği üzere, denetim kuruluşlarının şeffaflık raporlarında yer vermesi gereken bazı bilgilerle ilgili olarak aşağıdaki noktalar vurgulanmıştır:

• Denetim Ağı: Denetim ağına dâhil olunan durumlarda, bu yapının hukuki yapısı ve organizasyonel özelliklerine yer verilmesi gerekmektedir.
• İlişkili Kuruluşlar: Diğer denetim kuruluşları veya işletmelerle olan doğrudan/dolaylı ilişkilerin tanımlanması beklenmektedir.
• Kalite Güvence Sistemi: Kurum tarafından yapılan kalite incelemesine dair bilgilere açıkça yer verilmelidir.
• Kalite Kontrol Sistemi ve Yönetim Beyanı: İç kontrol yapısının etkinliğine ilişkin yönetim beyanı yer almalıdır.
• Ücretlendirme Esasları: Sadece genel politikalar değil, doğrudan sorumlu denetçilerin ücretlendirilme esasları açıklanmalıdır.

Kurumsal Şeffaflıkta Bir Araç Olarak Raporlama Kültürü

Şeffaflık raporları, bağımsız denetim kuruluşlarının yalnızca mevzuat gerekliliklerini yerine getirdiği belgeler değil; aynı zamanda kurumsal kimliğini, etik değerlerini ve kalite odaklı yönetim anlayışını kamuoyuna deklare ettiği stratejik araçlardır. Bu raporlar, denetim faaliyetlerinin dışında kalan ama süreci tamamlayan bir "kurumsal aynadır" ve mesleki duruşun görünür hale gelmesini sağlar.

Yasal düzenlemeler uyarınca, KAYİK denetimi yapan kuruluşların belirlenen süre içerisinde raporlarını hazırlamaları, yayımlamaları ve Kuruma bildirmeleri zorunludur. Ancak süreci yalnızca “zamanında teslim” şeklinde değerlendirmek eksik kalacaktır. Raporun biçimsel koşulların ötesinde, içeriksel bütünlüğe sahip olması, şeffaflık ilkesiyle uyumlu açıklamalar içermesi ve kamuoyunu bilgilendirici bir çerçevede hazırlanması önem taşır.

Kamu Gözetimi Kurumu’nun yayımladığı teknik uyarılarda da vurgulandığı üzere; denetim ağına ilişkin bilgilerden kalite güvence sistemine, sorumlu denetçilerin ücretlendirilme esaslarından ilişkili kuruluşlara kadar tüm başlıkların detaylandırılması ve kuruma özgü bilgilerle desteklenmesi beklenmektedir. Bu durum, hem düzenleyiciye karşı hem de kamuoyuna karşı hesap verebilirliğin bir göstergesidir.

Uzun yıllardır kamu yönetimi ve muhasebe alanlarında edindiğim deneyimden hareketle ifade etmek isterim ki; şeffaflık raporları, yalnızca denetlenenlerin değil, denetçilerin de topluma verdiği bir mesajdır. Bu belgelerin titizlikle hazırlanması, sadece denetim kalitesini değil, aynı zamanda mesleki itibarın sürdürülebilirliğini de destekler. Kurumsal şeffaflık kültürünün yerleşmesi, sektör genelinde güven ortamının güçlenmesine doğrudan katkı sağlar.

Bu bağlamda, şeffaflık raporları yalnızca yıllık bir yükümlülüğün yerine getirilmesi değil, aynı zamanda etik temelli kurumsal hafızanın bir yansımasıdır. Her denetim kuruluşunun, bu süreci içselleştirerek yönetmesi ve şeffaflık ilkesini kurumsal yaşamın ayrılmaz bir parçası haline getirmesi, ülkemizde bağımsız denetim kültürünün daha sağlam temeller üzerinde gelişmesini sağlayacaktır.

17.04.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.