E. Öğr. Gör. Yaser Gürsoy
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
yasergursoy@gmail.com

İhraç Kayıtlı Satışlarda Mücbir sebep Halleri ve "Ek Süre" İle İlgili Yasal Düzenlemeler

            Son dönemde yurt dışında ve yurt içinde yoğunlaşan ekonomik durgunluk, ihracatçı işletmelerin siparişlerinin iptaline veya ileri bir tarihe ertelenmesine neden olmaktadır. İptal edilen ya da ileri bir tarihe ertelenen siparişin muhatabı ihracatçı firmalar, bu mallar için stok maliyetleri, aşınma, yıpranma, bozulma, malın demode olması yanında, vergi yükü ve sorumluluğu (KDV gibi) ile de karış karşıya kalmaktadır. Özellikle “İhraç Kaydıyla” satış yapan işletmeler için katma değer vergisi (KDV) yükü daha fazla önem arz eder.

            İhraç kaydıyla ihracatçılara mal teslim eden (satan) imalatçı firmalar, satış faturasında katma değer vergisini (KDV) göstermekte, fakat malı ihraç etmek kaydıyla satın alan ihracatçı firmadan (faturaya şerh[1] düşmek suretiyle) KDV tahsil etmemektedir. İhraç kaydıyla malı teslim eden imalatçı işletme için katma değer vergisi yük oluşturur.[2]

            Diğer taraftan, ihraç kaydıyla imalatçıdan ihraç edilecek malları satın alan ihracatçı firma ise; bu malları fatura tarihini takip eden aybaşından itibaren üç aylık süre içinde ihraç (yurt dışı) etmek zorundadır. KDV. Kn.Md.11-1-c-2.bnt.

            İhracatın doksan gün içinde ihracatçı tarafından gerçekleştirilmemesi halinde; tecil olunan (ertelenen) vergi tahakkuk ettirildiği tarihten itibaren gecikme zammıyla birlikte imalatçı tarafından vergi idaresine ödenmesi gerekir. KDV. Kn.Md.11-1-c-3.bnt.

            Ekonomik durgunluk nedeniyle ihracatını doksan gün içinde gerçekleştiremeyen ihracatçı firmalar ve ihraç kaydıyla mal teslim eden işletmeler için “Gelir İdaresi Başkanlığı” tarafından üç (3) aylık ek süre verilmesi hususunda düzenleme yapılmıştır.[3]

 

EK SÜREDEN KİMLER YARARLANACAKTIR  

            Ek süre talebinden; 112 seri no’lu KDV Genel Tebliğinin yayımlandığı tarihi (12.02.2009) izleyen aybaşından itibaren ihraç kaydıyla mal alan ve bu malları üç (3) aylık yasal süresi içinde mücbir sebepler ve beklenmedik durumlara bağlı olarak ihraç edemeyen ihracatçı firmalar yararlanacaktır.

 

EK SÜRE NASIL ALINACAKTIR  

İhraç kaydıyla teslim edilen malın ihracatı, teslim tarihini takip eden aybaşından itibaren 3 ay içinde gerçekleşmemesi halinde, yasal üç aylık sürenin bittiği tarihten itibaren on beş (15) gün içinde ihracatçı tarafından “ek süre” talep dilekçesi düzenlenecektir.

Ek süre dilekçesi ihracatçının balı olduğu vergi dairesine ya da ilgili vergi dairesi başkanlığı veya defterdarlığına verilir. On beş günlük süreden sonra (on beş günlük sürenin son günü mali tatile rastlamış olsa dahi) dilekçenin hükmü geçersizdir. 

İhracatçı; ek süre dilekçesinde mücbir sebep veya beklenmedik durumu belirtecektir. Bu dilekçesine ek olarak ayrıca “ihraç kaydıyla teslime ait faturanın” bir örneğini ilave edecektir.

Vergi dairesi başkanlıkları ile defterdarlıklar kendilerine doğrudan ya da mükellefin bağlı olduğu vergi dairesi kanalıyla yapılan ek süre taleplerini, öncelikle zamanında ve ilgili ihracatçı mükellef tarafından yapılıp yapılmadığı bakımından inceleyeceklerdir.

 

İHRACATÇILAR İÇİN NELER MÜCBİR SEBEP SAYILIR 

İhracatçılar için ek süre verilmesinde mücbir sebebin varlığı Vergi Usul Kanununun (VUK) 13 . Md.  hükmü esas alınarak belirlenecektir. İhracatçı mükellefin iradesi dışında ortaya çıkan, dolayısıyla ihracatın kanuni süresinde gerçekleşmesine engel teşkil eden ve mücbir sebep kabul edilmeyen haller ise beklenmedik durum sayılacaktır.

Bu çerçevede;

a-                          İhracatın yapılacağı ülkedeki savaş hali, siyasal karışıklıklar,

b-                          Ekonomik belirsizlik ve durgunluk,

c-                          Yurt dışındaki alıcının sipariş ertelemesi, iptal etmesi, teslim programındaki değişiklikler,

d-                          Bedelin transferinde karşılaşılan aksaklık veya gecikmeler, akreditif süresinin dolması,

e-                          İhraç edilecek malın tüketim mevsiminin geçmesi, uygun depolama koşullarına sahip olunmaması,

f-                            İthalatçı ülke ile yaşanan siyasi veya ekonomik sorunlar,

g-                          İhraç malının taşınmasında karşılaşılan sorunlar (gemilerin yükleme limanlarına gecikmeli yanaşması, taşıma aracı veya konteyner bulunamaması),

h-                          Milli tatiller, iklim koşulları,

i-                            Gümrüklerde yaşanan sorunlar (gümrüklerdeki araç yoğunluğu, gümrüklerde grev-iş yavaşlatma), resmi makamlardan ihracat için izin alınamaması,

gibi haller beklenmedik durumlar olarak değerlendirilecektir.

Vergi dairesi başkanlıkları veya defterdarlıklar mücbir sebep veya beklenmedik durum sayılıp sayılamayacağı konusunda tereddüt ettikleri hususlar hakkında Gelir İdaresi Başkanlığından görüş isteyecektir.

KDV Kan.11/1-c Md.’sinde öngörülen ek süre üç ay ile sınırlıdır. Bu nedenle üç aydan az ek süre isteyen ve bu talebi kabul edilen mükellefler hariç olmak üzere, üç aylık ek süre içinde ihracatın gerçekleştirilememesi halinde ikinci bir ek sürenin verilmesine Kanunen imkan yoktur.  

Üç aydan az ek süre isteyen mükelleflerin ise sonradan üç aya kadar olan dönem için ilave süre istemeleri mümkündür.

 

İHRACAT GERÇEKLEŞMEMESİ HALİNDE NE YAPILIR  

            İhracatın doksan gün içinde ihracatçı tarafından gerçekleştirilmemesi halinde; tecil olunan (ertelenen) vergi tahakkuk ettirildiği tarihten itibaren 6183 s. AATUHK ‘nun 51'inci mad. göre gecikme zammıyla birlikte ihracatçı tarafından vergi idaresine ödenmesi gerekmektedir.

VUK. 13 Md. yer alan “Mücbir Sebepler” ‘in ispati halinde tecil edilen vergi tecil edildiği tarihten itibaren 6183 s. AATUHK ‘nun 48 ‘inci md. göre ilgili dönemler için geçerli tecil faizi ile birlikte vergi idaresine ödenir. KDV. Kn.Md.11-1-c-3.bnt.

 

---

DİPNOTLAR:
[1] İhraç kaydıyla mal satış faturalarına “3065 sayılı KDV kanunu hükümlerine göre ihraç edilmek şartıyla teslim edildiğinden KDV tahsil edilmemiştir” şerhi düşülür. KDV.GT.23.c. ve KDV Kn. Md. 11 / c [2] “Dış Ticaret İşlemleri Muhasebesi” 5. Baskı. Şubat 2009  Ekin Kitabevi Osmangazi - Bursa
[3] 12.02.2009 t. 27139 s. R.G. 112 seri no’lu KDV Genel Tebliği. Md. 4

17.02.2009

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.