Yalçın Pekgöz
Yeminli Mali Müşavir
E.Vergi Müfettişi
yalcin.pekgoz@prodenetim.com

İmalat Artıkları İle Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin Satışında KDV

I. GİRİŞ:

İmalat faaliyetinde bulunan firmalarda üretim aşamasında kırpıntı, toz, talaş vb. imalat artıkları oluşmaktadır. KDV Kanunu’nun 17/4-g maddesine göre, metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt, cam hurda ve atıkları ile konfeksiyon kırpıntılarının teslimi KDV’den istisnadır. KDV Kanunu’nun 30/a maddesi gereği vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisi indirim konusu yapılamamaktadır. Dolayısıyla  kısmi istisna kapsamına giren bu işlemler sebebiyle yüklenilen vergilerin de prensip olarak işlemin yapıldığı dönemde indirim hesaplarından çıkartılması gerekmektedir. Ancak Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin III/C-2.2. bölümünde KDV Kanunu’nun 17/4-g maddesine göre istisnalı olarak satılan imalat artıkları nedeniyle KDV indirim iptalinin gerekmediği açıklanmıştır. Ayrıca şirket faaliyetlerinde kullanılan demirbaş, taşıt, makine, techizat vb. amortismana tabi iktisadi kıymetler (ATİK) faydalı ömürlerini tamamladıktan sonra veya faydalı ömürlerini tamamlamadan istisna kapsamında satışa konu olabilmektedir. KDV Kanunu’nun 30. maddesinin c bendine 7104 sayılı kanunun 9 uncu maddesi ile parantez içi hüküm eklenmiş ve ATİK’lerin istisna kapsamında teslim edilmesi halinde KDV indirim iptalinin hangi durumda ve nasıl yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

Bu yazımızda ATİK’ler ile imalat aşamasında oluşan imalat artıkları ve hatalı (bozuk) metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt ve cam niteliğindeki ürünlerin istisna  kapsamında teslim edilmesi durumunda KDV uygulamasının nasıl olması gerektiği hususları kanun, tebliğ ve konu hakkında verilen özelge kapsamında değerlendirilecektir. 

II. İMALAT ARTIKLARININ TESLİMİNDE KDV

İmalat faaliyetinde bulunan firmalarda üretim aşamasında imalat artıklarının oluşması sürecin doğal sonucudur ve satılırsa tabi olduğu KDV oranı uygulanmak suretiyle KDV hesaplanması gerekmektedir. Fakat satışı gerçekleştirilen imalat artıkları  metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt ve cam vasfında ise ilgili imalat artıklarının satışı KDV Kanunu’nun 17. maddesi kapsamında KDV’den istisnadır. Kural olarak KDV Kanunu’nun (30/a) ve 32 nci maddelerine göre bu işlem kısmi istisnadır ve alımlarında yüklendiği KDV tutarlarının indiriminin iptali gerekmektedir. Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin III/C-2.2. bölümünde “İmalat Artıklarının Tesliminde KDV Uygulaması” aşağıdaki şekilde açıklanmıştır.

“İmalathane ya da fabrikalarda, imalat sırasında elde edilen metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt ve cam kırpıntı, döküntü ile talaşların teslimi 3065 sayılı Kanunun (17/4-g) maddesine göre vergiden müstesnadır. Aynı Kanunun (30/a) ve 32 nci maddelerine göre bu işlem kısmi istisna kapsamına girmektedir.

Yukarıda belirtilen imalat artıkları, işletmelerin asıl üretim konusunu teşkil etmemekte, asıl ürünlerin imalatı sırasında fire veya atık olarak ortaya çıkmaktadır. Satışa konu olsalar dahi, işletmenin amacı bu fire ve atıkları imal etmek olmadığından, gelir ve kurumlar vergisi uygulamasında bunlara ayrıca bir maliyet izafe edilmemektedir.

Bu durumda, yukarıda sayılan imalat artıkları için yüklenilen bir KDV de söz konusu olmayacaktır.

Bu nedenle sözü edilen imalat artıkları için, "Yüklenilen KDV" hesaplanmak suretiyle teslim edildikleri dönemde KDV Beyannamesinin “İlave Edilecek KDV” satırında beyan yapılmasına gerek bulunmamaktadır.”

Dolayısıyla metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt ve cam niteliğindeki imalat artıklarının satışı KDV’den istisna olacak ve alımlarında yüklenilmiş olan KDV tutarlarının indirim iptali yapılmayacaktır.

İmalat aşamasında oluşan hatalı (bozuk) metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt ve cam niteliğindeki ürünlerin de “imalat artığı” olarak değerlendirilmesi gerektiği görüşündeyiz.  Zira Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları KDV ve ÖTV Grup Müdürlüğü tarafından verilen 16.07.2019 tarihli özelgede mükellefin ray hurdalarının satışının katma değer vergisine (KDV) tabi olup olmadığı yönündeki sorusu aşağıdaki gibi cevaplanmıştır.

“İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, kurumunuzca satışı yapılacak olan ray hurdalarının satışının katma değer vergisine (KDV) tabi olup olmadığı, tabi olması halinde uygulanacak KDV oranı sorulmaktadır.

… Hurda kavramı içerisinde yer alan hurda ve atıkların KDV den istisna edilebilmesi için, teslime konu maddelerin aynen veya onarılmak suretiyle üretim amaçlarına uygun olarak kullanılmayacak halde olması gerekmektedir.

Buna göre, rayların köprü yapımı inşaatında kullanılmak üzere teslimlerinde, rayların aynen veya onarılmak suretiyle üretim amaçlarına uygun olarak teslimi söz konusu olmadığından hurda olarak değerlendirilmesi 3065 sayılı Kanunun 17/4-g maddesi kapsamında istisna uygulanması gerekmektedir.”

Dolayısıyla ister üretim aşamasında kırpıntı, toz, talaş vb. şeklinde, isterse hatalı (bozuk) ürün şeklinde oluşsun metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt ve cam niteliğindeki imalat artıklarının satışı KDV’den istisna olacak ve alımlarında yüklenilmiş olan KDV tutarlarının indirim iptali yapılmayacaktır.

III. AMORTİSMANA TABİ İKTİSADİ KIYMETLERİN SATIŞINDA KDV

III.1. FAYDALI ÖMÜRLERİNİ TAMAMLAYAN AMORTİSMANA TABİ İKTİSADİ KIYMETLERİN SATIŞINDA KDV

Şirket faaliyetlerinde kullanılan demirbaş, taşıt, makine, techizat vb. amortismana tabi iktisadi kıymetler (ATİK) faydalı ömürlerini tamamladıktan sonra satışa konu edilebilmektedir. Faydalı ömürlerini tamamladıktan sonra satışa konu edilen ATİK’ler KDV Kanunu’nun 17/4-g maddesine göre metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt, cam hurda niteliğinde ise teslimleri KDV’den istisnadır. Kısmi istisna kapsamına giren bu işlemler sebebiyle yüklenilen vergilerin de KDV Kanunu’nun 30/a maddesi gereği prensip olarak işlemin yapıldığı dönemde indirim hesaplarından çıkartılması gerekmektedir. Fakat KDV Kanunu’nun 30. maddesinin c bendine 7104 sayılı kanunun 9 uncu maddesi ile parantez içi hüküm eklenmiş ve sabit kıymetlerin istisna kapsamında teslimi halinde KDV indirim iptalinin hangi durumda ve nasıl yapılacağı aşağıdaki şekilde hüküm altına alınmıştır.

“İndirilemeyecek Katma Değer Vergisi

Madde 30

Aşağıdaki vergiler mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemez:

…

c) Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait katma değer vergisi, (Şu kadar ki Vergi Usul Kanununun 315 inci maddesine göre Maliye Bakanlığınca belirlenen faydalı ömürlerini tamamladıktan sonra zayi olan veya istisna kapsamında teslim edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin yüklenilen katma değer vergisi ile faydalı ömrünü tamamlamadan zayi olan veya istisna kapsamında teslim edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin yüklenilen katma değer vergisinin kullanılan süreye isabet eden kısmı indirilebilir.)”

Buna göre, ATİK’in Maliye Bakanlığınca belirlenen faydalı ömrünü tamamladıktan sonra  istisna kapsamında teslim edilmesi halinde bu kıymetin alımında yüklenilen ve indirim konusu yapılan KDV’nin indirim hesaplarından çıkarılmasına ilişkin herhangi bir düzeltme işlemi yapılmasına gerek bulunmamaktadır. ATİK’in işletmede kullanılan süresinin tespitinde ATİK’in işletmede kullanıldığı her 12 ay ile 12 aydan kısa olan süreler bir yıl olarak kabul edilecektir.

Örnek: (A) Ltd. Şti. 01/04/2014 tarihinde 200.000 TL bedelle satın alarak aktifine kaydettiği faydalı ömrü 5 yıl olan minibüs için 36.000 TL KDV ödemiştir.

Söz konusu minibüs 05/06/2018 tarihinde istisna kapsamında metal hurda şeklinde satılmıştır. Bu durumda, minibüs faydalı ömrünü tamamladıktan sonra istisna kapsamında teslim edildiğinden bu kıymetin alımında yüklenilen ve indirim konusu yapılan KDV’nin indirim hesaplarından çıkarılmasına ilişkin herhangi bir düzeltme işlemi yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

III.2. FAYDALI ÖMÜRLERİNİ TAMAMLAMAYAN AMORTİSMANA TABİ İKTİSADİ KIYMETLERİN SATIŞINDA KDV

Yukarıda açıklandığı üzere, KDV Kanunu’nun 30. maddesinin c bendine 7104 sayılı kanunun 9 uncu maddesi ile parantez içi hüküm eklenmiş ve ATİK’lerin kullanım süresi dolmadan istisna kapsamında teslimi halinde KDV indirim iptalinin nasıl yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

Buna göre, faydalı ömrünü tamamlamayan ATİK’in istisna kapsamında teslim edilmesi durumunda, bu kıymetin alımında yüklenilen KDV’nin, faydalı ömrünün işletmede kullanılan süresine isabet eden kısmı için herhangi bir düzeltme işlemi yapılmayacaktır. ATİK’in istisna kapsamında teslim edildiği tarih itibarıyla faydalı ömrünün kalan kısmına (faydalı ömrünün işletmede kullanılmayan süresine) isabet eden yüklenilen KDV’nin ise indirim konusu yapılması mümkün değildir. Daha önce indirim konusu yapılan KDV’nin ATİK’in istisna kapsamında teslim edildiği dönem beyannamesinde “Daha Önce İndirim Konusu Yapılan KDV’nin İlavesi” satırında beyan edilmek suretiyle indirim hesaplarından çıkarılması gerekir. ATİK’in işletmede kullanılan süresinin tespitinde ATİK’in işletmede kullanıldığı her 12 ay ile 12 aydan kısa olan süreler bir yıl olarak kabul edilecektir.

Örnek: (A) Ltd. Şti. 01/04/2015 tarihinde 200.000 TL bedelle satın alarak aktifine kaydettiği faydalı ömrü 5 yıl olan minibüs için 36.000 TL KDV ödemiştir.

Söz konusu minibüs 05/06/2018 tarihinde istisna kapsamında metal hurda şeklinde satılmıştır. Bu durumda, minibüsün alımında yüklenilen KDV tutarının işletmede kullanılan süreye (38 ay kullanıldığından 4 yıl olarak dikkate alınmıştır) isabet eden kısmı olan 28.800 TL (36.000/5x4) için düzeltme yapılmasına gerek bulunmamaktadır. Minibüs, faydalı ömrünü tamamlamadan istisna kapsamında teslim edildiğinden kalan 1 yıl için daha önce indirim konusu yapılan 7.200 TL’nin (36.000-28.800) indirim hesaplarından çıkarılmak suretiyle düzeltilmesi gerekmektedir. Başka bir deyişle 7.200 TL KDV tutarı ATİK’in istisna kapsamında teslim edildiği 2018 Haziran beyannamesinde “Daha Önce İndirim Konusu Yapılan KDV’nin İlavesi” satırında beyan edilmek suretiyle indirim hesaplarından çıkarılması gerekir.

IV. SONUÇ

İmalat faaliyetinde bulunan firmalarda üretim aşamasında oluşan metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt ve cam niteliğindeki imalat artıkları ile aynı nitelikteki hatalı (bozuk) ürünlerin satışı KDV’den istisna olacak ve alımlarında yüklenilmiş olan KDV tutarlarının indirim iptali yapılmayacaktır. Şirket faaliyetlerinde kullanılan demirbaş, taşıt, makine, techizat vb. amortismana tabi iktisadi kıymetlerin (ATİK) istisna kapsamında teslim edilmesi halinde ise ilgili ATİK’in faydalı ömürünü tamamlama durumuna göre işlem yapılacaktır. ATİK’in Maliye Bakanlığınca belirlenen faydalı ömrünü tamamladıktan sonra  istisna kapsamında teslim edilmesi halinde bu kıymetin alımında yüklenilen ve indirim konusu yapılan KDV’nin indirim hesaplarından çıkartılmasına gerek yoktur. Faydalı ömrünü tamamlamayan ATİK’in istisna kapsamında teslim edilmesi durumunda, bu kıymetin alımında yüklenilen KDV’nin, faydalı ömrünün işletmede kullanılan süresine isabet eden kısmı için herhangi bir düzeltme işlemi yapılmayacaktır. Fakat ATİK’in istisna kapsamında teslim edildiği tarih itibarıyla faydalı ömrünün kalan kısmına isabet eden yüklenilen KDV’nin ise indirim konusu yapılması mümkün değildir. ATİK’in faydalı ömrünün işletmede kullanılmayan süresine isabet eden ve daha önce indirim konusu yapılan KDV’nin ATİK’in istisna kapsamında teslim edildiği dönem beyannamesinde “Daha Önce İndirim Konusu Yapılan KDV’nin İlavesi” satırında beyan edilmek suretiyle indirim hesaplarından çıkarılması gerekmektedir.

KAYNAKÇA

1. 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu
2. Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği
3. Ankara Vergi   Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları KDV ve ÖTV Grup Müdürlüğü’nün 16.07.2019 Tarih ve 84974990-130[KDV-1/İ-28-2019/7]-238023 Sayılı Özelgesi.

30.10.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.