Yalçın Başar
Vergi Müfettişi
yalcinbasar@hotmail.com

Adli Tatil Uygulaması, İdari Davalar ve Vergi Davalarına Etkileri

1.GİRİŞ

Ülkemizde her yıl belirli tarihler arasında yargı organlarının kısmen faaliyetlerinin durdurulduğu adli tatil/çalışmaya ara verme uygulaması yerine getirilmektedir.

Yazımızın konusunu yaklaşmakta olan Adli Tatil uygulaması ile ilgili hatırlatıcı bilgiler vermek ve adli tatil uygulamasının idari davalar ve vergi davalarına olan etkileri üzerinde açıklamalar oluşturmaktadır.

2. ADLİ TATİL UYGULAMASI VE BİLİNMESİ GEREKENLER

2.1. Adli Tatil Nedir?

Adli tatil, Yargı Organlarının belirlenen tarihler arasında faaliyetlerine ara vermesi halidir. Adli tatil uygulaması ile ilgili hükümlere Hukuk Muhakemeleri Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu, Danıştay Kanunu, İdari Yargılama Usul Kanunu gibi usul hükümleri içeren kanunlarda ve özel kanunlarda yer verilmiştir.

2.2. Adli Tatil Süreleri Hangi Tarihler Arasında Yer Almaktadır?

6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 102. Maddesinde “Adli tatil, her yıl yirmi temmuzda başlar, otuz bir ağustosta sona erer. Yeni adli yıl bir eylülde başlar.” şeklinde hükümlere yer verilmiştir.

2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 61. maddesinde “Çalışmaya ara verme: Bölge idare, idare ve vergi mahkemeleri her yıl bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuz bir ağustosa kadar çalışmaya ara verirler. Ancak, yargı çevresine dahil olduğu bölge idare mahkemesinin bulunduğu il merkezi dışında kalan ve sadece bir idare veya bir vergi mahkemesi bulunan yerlerdeki idari yargı mercileri çalışmaya ara vermeden yararlanamazlar. Bu mahkemeler, 62 nci maddedeki sınırlamaya tabi olmaksızın görevlerine devam ederler.” şeklinde hükümlere yer verilmiştir.

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunun 331. Maddesinde “Adli Tatil, Ceza işlerini gören makam ve mahkemeler her yıl bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuz bir ağustosa kadar çalışmaya ara verirler. Adlî tatile rastlayan süreler işlemez. Bu süreler tatilin bittiği günden itibaren üç gün uzatılmış sayılır.” şeklinde hükümlere yer verilmiştir.

Yukarıda bir kısmına yer verildiği üzere tüm yargı kollarında adli tatil süreleri aynı tarihler arasında belirlenmiştir. Ülkemizde her yıl 20 Temmuz ve 31 Ağustos tarihleri arasında (bu tarihler dahil) Adli Tatil uygulanmaktadır.

2.3. Adli Tatilde Görülecek Dava ve İşler

Adli tatil uygulaması ile ilgili her kanunda özel hükümlere yer verilmiş olup bu hükümlerden bazılarına aşağıda yer verilmiştir.

6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 103. Maddesinde aşağıdaki hükümlere yer verilmiştir.

Adli tatilde, ancak aşağıdaki dava ve işler görülür:

a) İhtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delillerin tespiti gibi geçici hukuki koruma, deniz raporlarının alınması ve dispeçci atanması talepleri ile bunlara karşı yapılacak itirazlar ve diğer başvurular hakkında karar verilmesi.

b) Her çeşit nafaka davaları ile soybağı, velayet ve vesayete ilişkin dava ya da işler.

c) Nüfus kayıtlarının düzeltilmesi işleri ve davaları.

ç) Hizmet akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları davalar.

d) Ticari defterlerin kaybından dolayı kayıp belgesi verilmesi talepleri ile kıymetli evrakın kaybından doğan iptal işleri.

e) İflas ve konkordato ile sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılmasına ilişkin işler ve davalar.

f) Adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler.

g) Tahkim hükümlerine göre, mahkemenin görev alanına giren dava ve işler.

ğ) Çekişmesiz yargı işleri.

h) Kanunlarda ivedi olduğu belirtilen veya taraflardan birinin talebi üzerine, mahkemece ivedi görülmesine karar verilen dava ve işler.

(2) Tarafların anlaşması hâlinde veya dava bir tarafın yokluğunda görülmekte ise hazır olan tarafın talebi üzerine, yukarıdaki iş ve davalara bakılması, adli tatilden sonraya bırakılabilir.

(3) Adli tatilde, yukarıdaki fıkralarda gösterilenler dışında kalan dava ve işlerle ilgili olarak verilen dava, karşı dava, istinaf ve temyiz dilekçeleri ile bunlara karşı verilen cevap dilekçelerinin ve dosyası işlemden kaldırılan davaları yenileme dilekçelerinin alınması, ilam verilmesi, her türlü tebligat, dosyanın başka bir mahkemeye, bölge adliye mahkemesine veya Yargıtaya gönderilmesi işlemleri de yapılır.

(4) Bu madde hükümleri, bölge adliye mahkemeleri ile Yargıtay incelemelerinde de uygulanır.

 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 62. Maddesinde;

Nöbetçi mahkemenin görevleri:

Madde 62 – Nöbetçi mahkeme çalışmaya ara verme süresi içinde aşağıda yazılı işleri görür:

a) Yürütmenin durdurulmasına ve delillerin tespitine ait işler,

b) Kanunen belli süre içinde karara bağlanması gereken işler.

2.4. Adli Tatilin Sürelere Etkisi Nedir?

Yargılama ile ilgili dava, cevap, temyiz, itiraz, istinaf, karar düzeltme gibi hukuki işlemlerin sürelerinin son günleri adli tatil süreleri içerisine geldiğinde süreler adli tatilin bitiminden itibaren ilgili kanunda belirtilen ek süre kadar uzayacaktır.

Adli tatilin sürelere olan etkisi ile ilgili her kanunda özel hükümlere yer verilmiş olup uygulama ile ilgili benzer hükümler olduğu gibi farklılıklarda yer almaktadır.

 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 104. Maddesinde aşağıdaki hükümlere yer verilmiştir.

“Adli tatile tabi olan dava ve işlerde, bu Kanunun tayin ettiği sürelerin bitmesi tatil zamanına rastlarsa, bu süreler ayrıca bir karara gerek olmaksızın adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta uzatılmış sayılır.”

5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunun 331. Maddesinde aşağıdaki hükümlere yer verilmiştir.

“Adlî tatile rastlayan süreler işlemez. Bu süreler tatilin bittiği günden itibaren üç gün uzatılmış sayılır.”

2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununda aşağıdaki hükümlere yer verilmiştir.

“Madde 8: Bu Kanunda yazılı sürelerin bitmesi çalışmaya ara verme zamanına rastlarsa bu süreler, ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır.”

Yargılama ile ilgili işlemlerin son günlerinin adli tatil süreleri içerisinde yer alması halinde İdari Yargı Kollarında süreler adli tatilin bitiş tarihinden itibaren 7 gün uzarken Ceza Muhakemesi Kanununda bu süre 3 gün olarak belirlenmiştir.

2.5. İdari Yargı Kollarında Adli Tatil Uygulanmakta Mıdır?

2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 61. maddesinde “Çalışmaya ara verme: Bölge idare, idare ve vergi mahkemeleri her yıl bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuz bir ağustosa kadar çalışmaya ara verirler.

Ancak, yargı çevresine dahil olduğu bölge idare mahkemesinin bulunduğu il merkezi dışında kalan ve sadece bir idare veya bir vergi mahkemesi bulunan yerlerdeki idari yargı mercileri çalışmaya ara vermeden yararlanamazlar. Bu mahkemeler, 62’ nci maddedeki sınırlamaya tabi olmaksızın görevlerine devam ederler.” Şeklinde hükümlere yer verilmiştir.

Yukarıda yer alan kanun hükmü idari yargı organlarını adli yargı organlarından önemli ölçüde ayırmaktadır. Zira kanun hükmü gereği Bölge İdare Mahkemesi bulunan iller dışındaki illerde yer alan idare ve vergi mahkemelerinin adli tatile girebilmesi için idare ve vergi mahkemesi sayılarının ayrı ayrı birden fazla olması gerekmektedir. Aksi takdirde ilde yer alan idari yargı kolları çalışmaya ara vermeden yargılama ile ilgili faaliyetlerine devam edecektir.

Konuya bir örnek vermek gerekirse, Bölge İdare Mahkemesinin bulunduğu il dışında başka bir ilde bulunan idare mahkeme sayısı 2, vergi mahkemesi sayısı 1 ise her iki idari yargı organı çalışmaya ara vermeden faaliyetine devam edecektir. Aynı durum tersi içinde geçerlidir. Çalışmaya ara vermeden yararlanabilmesi için her iki mahkemenin sayısının en az 2 olması gerekmektedir.

Ülkemizde Bölge İdare Mahkemeleri toplam 9 ilde örgütlenmiştir (Adana, Ankara, Bursa, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Konya, Samsun). Dolayısıyla bu illerde yer alan idare ve vergi mahkemeleri çalışmaya ara vermekte olup diğer illerde idari yargı organlarının çalışmaya ara verip vermediği hususunun tespiti için ilgili yargılama bölgesinde yer alan idare ve vergi mahkemesinin sayısına bakıp karar vermek gerekmektedir. Söz konusu husus özellikle idari davalar ile vergi davalarında önem arz etmekte olup ülkemizde çoğu ilde tek idare/vergi mahkemesi bulunması illerin bazılarında idare/vergi mahkemesinin dahi bulunmaması nedeniyle hak kaybına uğramamak adına konuya hassasiyetle yaklaşılması tavsiye edilmektedir.

Aşağıda yer verilen çalışma Adalet Bakanlığı verileri ile İlgili Bölge İdare Mahkemeleri 2021 Yılı faaliyet raporlarından faydalanılarak tarafımızca hazırlanmıştır.

Söz konusu tablodan da görüleceği üzere ülkemizde 30 ilde İdare Mahkemesi, 45 ilde ise Vergi Mahkemesi bulunmamakta olup, Adli Tatil uygulanacak il sayısı ise sadece 12’dir. (NOT: İdare Mahkemesi ve/veya Vergi Mahkemesi bulunmayan illerde yargılama yönünden bağlı olunan mahkemelerin Adli Tatilde olup olmadığı hususu kontrol edilmelidir.)

(Aşağıda yer verilen çalışma bilgilendirme amaçlı olup Yargılama aşamalarında kullanılması esnasında güncel mahkeme sayıları ile yetki alanlarına bakılması gerekmektedir.)

2021 Yılı İdari Yargı Organları Sayısal Verileri

2.6. Adli Tatil Uygulaması Diğer Kanunlardaki Süreleri Etkiler Mi?

2577 Sayılı İYUK’un 8/3 maddesinde; “Bu kanunda yazılı sürelerin bitmesi çalışmaya ara verme zamanına rastlarsa bu süreler, ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır.” Hükmüne yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen hükümde geçen “…Bu kanunda yazılı sürelerin bitmesi çalışmaya ara verme zamanına rastlarsa” ifadesinden anlaşıldığı üzere çalışmaya ara verme dönemleri sadece mezkur kanunda belirtilen süreleri kapsamaktadır.

Bununla beraber 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda yer alan “İhtiyati Hacze İtiraz, İhtiyati Tahakkuka İtiraz, Ödeme Emrine İtiraz” gibi yargılama işlemlerinde belirtilen süreler 6183 sayılı kanunda geçtiği için 2577 sayılı kanunu 8/3 maddesi hükmünden faydalanamayacaktır.

3. SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER

***İdare aleyhine açılacak idari davalar ile vergi davalarında dava açma süreleri ile diğer yargısal başvuru süreleri adli tatil süreleri içerisinde sona erdiği zaman 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 8/3. Maddesinde yer alan “…ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır”  hükmü gereği süre 7 gün uzayarak yargısal başvurular yapılabilecektir.

Burada dikkat edilmesi gereken husus adli tatil süreleri içerisinde sürelerin durmayacağıdır. Sadece yargılama ile ilgili işlemin son gününün adli tatile rastlaması halinde süreler 7 gün uzayacaktır. Örneğin mükellefe 25.07.2022 tarihinde tebliğ edilen bir vergi ihbarnamesine karşı dava açma süresi olan 30 günlük süre çalışmaya ara verme tarihleri içerisinde son bulacağından bu mükellefin ödeme emrine karşı dava açma süresi 07.09.2022 tarihine uzayacaktır. Sürelerin durduğu düşünülerek yargılama ile ilgili işlem süresine adli tatil süresinin eklenmesi halinin geri dönülemez sonuçlara yol açabileceği unutulmamalıdır. Öte yandan mükellefe 05.08.2022 tarihinde tebliğ edilen bir vergi ihbarnamesine karşı 30 günlük dava açma süresinin son günü adli tatil/çalışmaya ara verme tarihleri arasında yer almadığından herhangi bir süre uzatımı yapmadan 30 günlük süre içerisinde dava açılması gerekmektedir.

***Yazımızın önceki bölümlerinde detaylıca anlatıldığı üzere idari yargı organlarının büyük bir kısmı adli tatil süreleri içerisinde de faaliyetlerine devam etmekte olup bu hususun dikkate alınarak yargılama işlemlerinin yerine getirilmesi gerekmektedir.

***Adli tatil süreleri içerisinde her adliyede nöbetçi mahkeme bulunmaktadır. Adli yargı organlarında görülebilecek olan ve ticari faaliyetleri etkileyen davalardan özellikle İşçi ve İş davaları ile yasal defterlerin kaybolmasına ilişkin davalar adli tatil süreleri içerisinde açılabilecek olup hak kaybına uğramamak adına söz konusu hususların ve dava açılabilecek hallerin göz ardı edilmemesi gerekmektedir.

***Çalışmaya ara verme tarihleri arasında 2577 Sayılı İYUK 62/a bendi gereğince “Yürütmenin Durdurulması” talepli davaların görüleceği belirtilmiş olup, söz konusu hususa dikkat edilmesi gerekmektedir.

DİKKAT: Adli tatil dönemi içerisinde dava açılmasına ve yargılama ile ilgili diğer başvuruların yapılmasına herhangi bir engel yoktur. Dolayısıyla adli tatil dönemi içinde dava açılabileceği unutulmamalıdır.

TAVSİYE: Usul Esasa Mukaddemdir! Günümüzde davaların büyük çoğunluğunun esastan değil de usulden kaybedildiği görülmektedir. Bu sebeple ileriye dönük hak kaybına uğramamak adına Adli Tatil/Çalışmaya Ara Verme süreleri içerisinde olunsa da yargılama ile ilgili işlemlerin son günleri beklenmeden gerçekleştirilmesi yerinde olacaktır.

19.07.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.