Veysel Şamdanlı
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
veyselsamdanli@hotmail.com

E-Faturaların İrsaliye veya İrsaliyeli Fatura GİBİ Kullanılması

Elektronik fatura düzenlemesine ihtiyari veya zorunluluk kapsamında geçen birçok firma, kağıt fatura düzenledikleri dönemdeki bazı uygulama kolaylıklarının e-faturaya geçtikten sonra geçerli olup olmadığı tereddütleri yaşamaktadırlar. Firmaların uygulamada en çok tereddütte kaldığı durumlar ise; e-fatura düzenleyen mükelleflerin ayrıca irsaliye düzenleyip düzenlemeyeceği ve hangi durumlarda düzenlemesi gerektiği, veya e-fatura düzenleyen mükelleflerin e-faturalarını İrsaliyeli Fatura gibi kullanıp kullanamayacağı ve hangi durumlarda İrsaliyeli Fatura gibi kullanabileceği.

433 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin “15- 397 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile Getirilen e-Fatura Uygulamasına Kayıtlı Mükellefler Arasında Yapılan Satışlar” başlığı altında;        

         “e-Fatura Uygulamasına kayıtlı kullanıcılara düzenlenecek elektronik faturada, düzenleme tarihi yanında düzenleme zamanının da saat ve dakika olarak gösterilmesi halinde elektronik faturanın kâğıt çıktısı irsaliye yerine geçer. Söz konusu kâğıt çıktıya "İrsaliye yerine geçer." ifadesinin yazılması ve kâğıt çıktının satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanması zorunludur. Ancak bu imkândan yararlanabilmek için elektronik faturanın malın teslimi anında düzenlenmesi gerekir. Hizmet ifasına konu e-faturanın satış anında düzenlenmesi halinde, söz konusu kâğıt çıktının talep eden müşteriye verilmesi zorunludur.” ifadelerine yer verilmiştir.
Buradan özetle; e-faturanın malın teslimi anında düzenlenip, tarihin yanında saat ve dakikanın da gösterilmesi, “İrsaliye yerine geçer.” İfadesinin yer alması ve satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanarak kağıt çıktının irsaliye gibi kullanılabileceği nettir. Fakat e-faturanın malın teslimi anında değil daha önce veya daha sonra düzenlendiği durumlarda bu uygulamadan yararlanmak mümkün değildir ve bu durumlarda ayrıca irsaliye düzenlenmesi gerektiği açıktır.

Gelir İdaresinin firmaların işlerini aksatmadan yürütmelerini sağlamak ve operasyonel faaliyetlerini kolaylaştırmak için getirdiği bazı uygulamaların ortadan kalktığı gibi bir intiba oluşmuştur. Halbuki İdare, yukarıda belirttiğimiz 433 sıra numaralı tebliğ de olsun, ayrıca verilen bazı özelgeler de olsun kolaylaştırıcı uygulamaların bazı şartları ve durumları sağlamak kaydıyla aynen devam ettiğini ve uygulanabilir olduğunu belirtmektedir.
Konuyu birkaç örnekle açıklayalım;

1. e-fatura mükellefi satıcı firmanın işyerinde malın teslimi anında e-fatura düzenlenmesi durumunda ayrıca irsaliye düzenlenip düzenlenmeyeceği;
   yukarıdaki tebliğde de belirtildiği üzere malın teslimi anında düzenlenen
   e-fatura “İrsaliye yerine geçer” uygulamasının gerektirdiği şartlar yerine getirildiğinde ayrıca sevk irsaliyesi aranmaz. e-faturanın malın tesliminden sonra düzenlenmesi halinde ise ürünlerin sevk irsaliye ile sevk edilip sonrasında e-fatura düzenlenebileceği de tabiidir.
2. e-fatura mükellefi satıcı firmanın yine malın teslimi anında düzenlenen
   e-fatura ile sevk ettiği ve kendi aracıyla veya nakliye araçlarıyla taşıttırdığı durumlarda ayrıca irsaliye düzenlenip düzenlenmeyeceği;
   K.D.V. Kanunu 2. Maddesinde; 'Teslim, bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce, alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesidir. Bir malın alıcı veya onun adına hareket edenlerin gösterdiği yere veya kişilere tevdii teslim hükmündedir. Malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde, malın nakliyesinin başlatılması veya nakliyeci veya sürücüye tevdi edilmesi de mal teslimidir.” denilmektedir. Dolayısıyla kendi aracıyla olsun, alıcı veya satıcı adına hareket eden nakliye araçlarıyla olsun, e-fatura mükellefi müşteri firmaya sevk edilen ürünler için, malın teslimi anında düzenlenen e-fatura üzerine “İrsaliye yerine geçer” ibaresinin eklenmesi ve diğer şartları da taşıması halinde ayrıca sevk irsaliyesi düzenleme zorunluluğu ortadan kaldırır.
3. e-fatura mükellefi satıcı firmanın yine malın teslimi anında düzenlenen
   e-fatura ile sevk ettiği ve kargo aracılığıyla taşıttırdığı durumlarda ayrıca irsaliye düzenlenip düzenlenmeyeceği;
   Konu hakkında İst.Vergi Dairesi Başkanlığının http://www.gib.gov.tr/e-faturada-irsaliye-yerine-gecer-ifadesinin-nasil-kullanilabilecegi-hk-0
   16.01.2017 tarih ve 11395140-105[mük.257-2016/VUK-1-19889]-13502 sayı ile vermiş olduğu bir özelge de;   “…….firmanız ile e-Fatura Uygulamasına kayıtlı olan diğer mükelleflerin aralarında yapmış oldukları mal ve hizmet alım satımları nedeniyle düzenlemek zorunda oldukları elektronik faturalarda, düzenleme tarihi yanında düzenleme zamanının da saat ve dakika olarak gösterilmesi suretiyle elektronik faturanın alınacak kâğıt çıktısı üzerine "İrsaliye yerine geçer." ifadesinin yazılması ve satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanması halinde herhangi bir izne gerek bulunmadan irsaliye olarak kullanılması mümkün bulunmaktadır. Ancak bu uygulama e-Faturanın malın teslimi anında düzenlenmesi durumunda söz konusu olabilecek olup fatura düzenleme tarihinden sonra malın tesliminin gerçekleştirildiği durumda mezkur uygulamadan yararlanma imkanı bulunmamaktadır. Malın teslimi anında fatura düzenlenmeyen hallerde 213 sayılı Kanunun 230/5 'inci fıkra hükmüne göre sevk irsaliyesi düzenleyip sevk irsaliyesine ait tarih ve numara bilgilerini oluşturacağınız e-Faturada belirtmeniz gerekmektedir.” şeklinde görüş bildirmiştir.

Sonuç :

Yukarıdaki açıklamalarımızda ve örneklerde görüldüğü gibi ve İdarenin yayımlamış olduğu tebliğ ve verilen özelgeden de anlaşılacağı üzere; işletmeler tarafından uygulamada tercih edilen, gerek operasyonel olsun, gerekse muhasebesel olsun kullanımı son derece kolay olan, İrsaliyeli Fatura kavramının ortadan kalkması gibi bir durum doğduğundan dolayı, Gelir İdaresi mükelleflerden gelen talepler üzerine firmaların işlerini aksatmadan yürütmelerini sağlamak ve operasyonel faaliyetlerini kolaylaştırmak için, e-fatura mükelleflerine de tebliğde belirtilen gerekli şartları taşımak kaydıyla bir nevi “İrsaliyeli Fatura” gibi kullanılabilecek, ayrıca irsaliye düzenlemek zorunda kalınmayacağı ve ayrıca iş yükü doğurmayacak kolaylıkları sağlamış bulunmaktadır.

Dolayısıyla yukarıdaki üç örnekte ve benzeri tüm örneklerde de ilk şart; e-faturayı malın teslimi anında düzenlemek, ayrıca tarihin yanında saat ve dakika belirtmek kaydıyla, satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanmak ve “İrsaliye yerine geçer” ifadesinin yazılması şartlarını taşıyan e-faturaların herhangi bir izne gerek olmaksızın İrsaliye ve İrsaliyeli Fatura gibi kullanılabileceği kanaatindeyiz.

Kaynakça: - 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
                   - 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu
                   - 397, 433 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Tebliğleri
                   - Gelir İdaresi Başkanlığının özelge havuzunda yer alan konu ile ilgili özelge

21.01.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.