Veysel Kayar
Yeminli Mali Müşavir
kayarv@hotmail.com

Gider Pusulası Düzenlemenin Önemi

Bu yazımızda Gider pusulası düzenlemeyi gerektiren özellikli durumlar ele alınacaktır.

Gider pusulası 213 Sayılı V.U.K.nun 234.maddesi ile düzenlenmiştir. Bu maddede,

“ Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin,

Vergiden muaf esnafa; yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia içinde tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya içinde tanzim edilir.” Şeklindedir.

Gider pusulasını düzenleyen maddeye göre gider pusulası, Vergiden muaf esnafa Birinci ve ikinci sınıf tüccarlarla kazancı basit usulde tespit edilenlerle, defter tutmak zorunda olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin Vergiden muaf esnaf dan almış oldukları mal ve hizmet alımlarını kapsamış olsa da maddenin devamında bulunan zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir ifadesi ile gider pusulası düzenlemenin alanı genişletilmiştir. Bu genişletme sadece Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin, Vergiden muaf olan esnaf ile mal ve hizmet alımı ile sınırlı olmayıp, alım ve giderlerin Vergiden muaf esnaf dan yapılmasa dahi bu tür işlemlerin de gider pusulası ile belgelendirilmesi anlamındadır.

Genellikle bazı resmi kurumlarda yapılan işlemlerde işlem belgesi fatura yerine geçen belge olarak kabul edilerek bu belgelere dayanılarak muhasebe kayıtları yapılmaktadır.

Bu işlemlerden bazıları Noterlerde yapılan taşıt alımlarına ait noter satış senetleri, Gayrimenkul alımlarına ait tapu kayıtları ile bankalarda yapılan işlemlere ait banka dekontlarıdır.

Maliye bakanlığı gider pusulasının kullanım amacını genişletmesiyle yukarıda sayılan işlemlere ait belgeler işlemin gerçekleştiğini gösterse de bu belgelere dayanılarak muhasebe kayıtları oluşturulmaması görüşündedir.

Nitekim 16.05.2013 tarihinde Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen kira ödemeleri ile ilgili bir özelge de;

“Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir." hükmü bulunmaktadır. Söz konusu kayıtların ise anılan Kanunun 229 ve müteakip maddelerinde yer alan, fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu şeklindeki belgelerden herhangi birisi ile tevsik edilmesi gerekmektedir.

Aynı Kanunun mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi ile Maliye Bakanlığı; "Mükelleflere muameleleri ile ilgili tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etmeleri zorunluluğunu getirmeye ve bu zorunluluğun kapsamını ve uygulamaya ilişkin usul ve esaslarını belirlemeye" yetkili kılınmış, bu yetkiye dayanılarak yayımlanan 268 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğiyle konutlarda, her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde kira geliri elde edenlerin, işyerlerinde, işyerini kiraya verenler ile kiracıların kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerinin banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Buna göre, 268 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği ile getirilen zorunluluk kapsamında tahsilat ve ödemelerin banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü aracılığıyla yapılması suretiyle tevsik edilmesi, bu zorunluluğu ortaya çıkaran işlemin mükellefler bakımından Vergi Usul Kanununda sayılan belgelerle tevsik zorunluluğunu ortadan kaldırmamaktadır. Diğer bir ifadeyle, banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgeler işlemi (hizmeti) değil buna ilişkin tahsilat ve ödemeyi tevsik etmekte, bu işleme ilişkin olarak borçlanılan tutarın ise kiraya verenin mükellef olması halinde düzenleyeceği fatura, mükellef olmaması halinde ise tarafınızca düzenlenecek gider pusulası ile tevsiki zorunlu bulunmaktadır. “

 Denilmektedir. Özelge den de anlaşılacağı üzere maliye bakanlığı banka dekontu olsa da bu dekontun tek başına gider kaydı için yeterli olmadığı ayrıca gider pusulası düzenlenmek suretiyle kayıtlara alınması görüşündedir.

Yine Mersin Vergi Dairesi başkanlığının 15.07.2011 tarihli, bir özelge de noter satış senedinin Vergi Usul Kanunda sayılan belgelerden biri olmaması nedeniyle ikinci el taşıt alımlarında da ayrıca gider pusulasının düzenlenmesi gerektiği şeklinde görüş verilen özelgenin ilgili bölümü şöyledir;

“Bu açıklamalara göre, noter satış senedinin Vergi Usul Kanununda yer alan vesikalardan biri olmaması nedeniyle, vergi mükellefiyeti olmayan kişilerden noter satış senedi ile satın alacağınız taşıtlar için gider pusulası düzenlemeniz gerekmekte olup, esnaf muaflığından yararlanmayan ve vergi mükellefiyeti olmayan şahıslardan gider pusulası düzenleyerek alacağınız otomobiller için yaptığınız ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılmasına gerek bulunmamaktadır.”

Bu özelge den de anlaşılacağı üzere noter satış senedi muhasebe kaydı için tek başına yeterli belge olarak görülmemekte ayrıca bu işlem için tekrar gider pusulası düzenlenmesi istenilmektedir.

Maliye bakanlığının görüşleri doğrultusunda gider pusulası düzenlenmesi gereken bazı işlemler şunlardır.

                1. Vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtialar ile zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşyalara.

                2.Vergi mükellefiyeti olmayan kişilerden alınan Bina, Arsa Arazi alımlarına.(Satıcının fatura düzenleyemediği satışlar için)

                3.Kat Karşılığı şeklinde yapılan inşaatlarda arsa sahibinin vergi mükellefi olmaması halinde müteahhit tarafından arsa sahibine verilen arsa karşılığı olan bağımsız bölümlere ve kat karşılığı inşaat sözleşmesine göre arsa sahibine bağımsız bölümlere ilaveten ayrıca ödenen nakit paralara.

                4.Vergi mükellefiyeti olmayan kişilerden alınan taşıtlara.(Satıcının fatura düzenleyemediği satışlar için)

                5.Ticari işletmenin aktifinde kayıtlı bulunmayan işyerlerinin kiralanması halinde ödenen kira bedellerine.

                Şeklinde çoğaltılabilir.

Bu işlemler için gider pusulası düzenlenmemesi halinde incelemeler de V.U.K.nu 353/1.maddeisne göre özel usulsüzlük cezası kesilebilir. Kesilecek cezalar yerel mahkemelerce onansa da Danıştay ‘ın 13.12.2017 tarih ve E.2016/10706 sayılı kararı ile bozulmuştur.

Sonuç olarak; yukarıda sayılan işlemlerin işlemin yapıldığını gösteren belgeler olsa dahi bu işlemler için ayrıca gider pusulası düzenlenmesinde yarar bulunmaktadır. Bu işlemler için gider pusulası düzenlenmemesi işlemlerin gerçekliğini ve geçerliliğini önlemese de incelemelerde belge düzenlememek nedeniyle Özel Usulsüzlük cezası ile karşı karşıya kalınabilir. Her ne kadar Kesilen bu cezalar için açılacak davalar da Danıştay tarhiyatı kaldırsa da dava süreci ve zaman kaybı yaşanacaktır.

Gereksiz Vergi Ceza tarhiyatına muhatap olup, Vergi Mahkemelerinde dava süreçleri yaşamamak için yukarıda bazı örnekleri verilen işlemlere gider pusulası düzenlenmesi        yoluyla muhasebe kayıtlarına alınmasında yarar bulunmaktadır.

18.12.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.