Veysel Çiftçi
E.Vergi Müfettişi
veysell.ciftci@outlook.com

Kira Ödemelerinizi Düşük Gösterip Fazladan Vergi Ödemeyin!

Gelir Vergisi Kanunu’nun 70’inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesi karşılığında elde edilen gelirler “gayrimenkul sermaye iradı” olarak ifade edilmekte olup bu gelirler belirli koşullarda gelir vergisine tabi tutulmaktadır. Yazımızda iş yeri kira geliri hakkında bilgilendirme yapılmış olup kiracı tarafından yapılan ödemelerin düşük gösterilmesinin vergisel sonuçları açıklanmıştır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinde sayılan kişi, kurum ve kuruluşlar; gayrimenkul sermaye iradına konu mal ve hakları kiralamaları durumunda, bu kapsamda yapacakları kira ödemeleri üzerinden gelir vergisi kesintisi (tevkifat) yapmak zorundadırlar. Kiracı olan söz konusu kişi, kurum ve kuruluşlar, yaptıkları kira ödemelerinin brüt tutarı üzerinden %20 oranında gelir vergisi kesintisi yapıp, gelir elde eden adına, sorumlu sıfatıyla vergi dairesine yatırmaktadır. İşyeri kirasının aylık veya toplu ödenmesinin stopaj açısından bir farkı yoktur.

Elde edilen iş yeri kira geliri Brüt tutarının (2024 yılı için) 230.000,00 TL ve üzerinde olması durumunda mülk sahibi tarafından GMSİ beyannamesi verilecek olup, kiracı tarafından yapılan stopajlar mahsup edilecektir. Belirtilen tutarı aşmayan kira gelirleri için ise beyanname verilmeyecek olup yapılan stopaj nihai vergi olacaktır. Kiracı, basit usulde vergilendirmeye tabi bir mükellef ise; stopaj yükümlülüğü bulunmadığından, kira ödemesi üzerinden vergi kesintisi yapılmayacaktır. Gayrimenkulünü işyeri olarak basit usule tabi olan bir mükellefe kiraya verenlerin elde ettiği kira gelirinin yıllık (GVK m.86/1-d -2024 yılı için) 13.000,00 TL’yi aşması durumunda beyanname vermesi zorunlu olacaktır.

İş yeri kira gelirinin vergilendirilmesi hakkında kısa bilgilendirmeden sonra yazı başlığımızda belirtilen konuya gelecek olursak; işletmeler için kira ödemeleri önemli gider kalemleri arasında yer almaktadır. Mülk sahiplerine (GMSİ geliri elde eden için) yapılan kira ödemelerinin %20 oranında stopaja tabi olması nedeniyle, vergi kesintisinin daha düşük ödenmesi adına gerçek kira tutarları bazen resmi kira sözleşmelerine yansımamaktadır. Görünüş itibariyle yapılan stopajın az olması ödenecek verginin de az olduğu algısına neden olmaktadır. Ancak düşük gösterilen kiralama tutarları kiracının gerçek giderini azaltıp vergi yükünü artırmakta, iş yeri sahibinin ise ödeyeceği vergiyi azaltmaktadır.

Konuyu örnekle somutlaştıralım: ZZ GRUP LTD.ŞTİ ünvanlı firma, 2024 yılı hesap döneminde MURAT DEZA’nın mülk sahibi olduğu iş yerini aylık net 150.000,00 TL karşılığında kiralamıştır. MURAT DEZA resmi olarak iş yeri kirasının net 50.000,00 TL gösterilmesini, kalan tutarın ise elden nakit olarak ödenmesini talep etmiştir. ZZ GRUP LTD.ŞTİ de daha az stopaj ödeyeceği düşüncesiyle bu teklifi kabul etmiştir.

2024 yılı hesap döneminin kapanması sonucu ZZ GRUP LTD.ŞTİ’nin oluşan Kurumlar Vergisi beyanname özeti aşağıdaki gibidir.

** 2.500.000,00 TL Faaliyet giderleri içerisinde yıllık 750.000,00 TL kira ödemesi yer almaktadır. [Aylık net 50.000,00 TL, Brüt (12,500 TL Stopaj) 62.500,00 TL] Mükellef kurumun KKEG bulunmadığı varsayımıyla oluşan Kurumlar Vergisi beyan özeti aşağıdaki gibidir.

Mükellef kurum kira ödemesini olması gereken tutar üzerinden yani aylık net 150.000,00 TL Brüt  ise (150.000,00/0,8) 187.500,00 TL olarak beyanlarına yansıtmış olsaydı faaliyet gideri Yıllık (187.500*12) 2.250.000,00 TL olacaktı. Yani ilave olarak 1.500,000,00 TL’lik gider (2.250.000,00-750.000,00) kurum kazancından indirim konusu yapılacaktı.

İşin stopaj kısmını değerlendirirsek; Aylık kiranın net 150.000,00 TL, Brüt ise 187.500,00 TL olması durumunda; aylık 37.500,00 TL yıllık (37.500*12) ise 450.000,00 iş yeri sahibi adına stopaj yapılarak vergi dairesine muhtasar beyanname ile ödenecekti. Mükellef kurum kira ödemesini gerçek bedel üzerinden göstermiş olsaydı ilave olarak katlanacağı vergi tutarı ise (450.000-150.000) 300.000 TL dir. Açıklaması yapılan hususların ZZ GRUP LTD.ŞTİ’nin beyanlarına etkisi aşağıdaki gibi olacaktır.

Mükellefin her iki durumda oluşan kurumlar vergisi beyanları aşağıdaki tabloda belirtildiği gibi olacaktır.

Yapılan açıklamalarda mükellef kurumun iş yeri kira ödemesini aylık net 150.000,00 TL yerine, net 50.000,00 TL göstermesi nedeniyle 375.000,00 TL ilave kurumlar vergisi ödemesine neden olmuştur. Kira ödemesi gerçek tutar üzerinden gösterilmiş olsaydı ilave 300.000,00 TL de stopaj yükümlülüğü olacağından burada mükellef kurumun kazancı net (375.000-300.000) 75 .000,00 TL olacaktır.

Mülk Sahibi MURAT DEZA’nın Elde Ettiği Kira Gelirinin Beyan Edilmesi

2024 takvim yılında Gayrimenkul sermaye iradı elde eden mükellefler kazançlarına ilişkin beyannameyi 1-31 Mart 2025 tarihi mesai saati sonuna (internet üzerinden verilen beyanlarda 23:59’a) kadar verebileceklerdir. Hesaplanan gelir vergisi ise Mart ve temmuz aylarında iki taksitle ödenmektedir.

Murat DEZA’nın, şahsi mülkiyetinde bulunan iş yeri dolayısıyla elde ettiği net kazancı (sözleşmeye istinaden) 600.000,00 TL (50.000*12) dir İlgili tutar beyannameye Brüt (50/0,8*12=750.00,00) olarak yansıtılacak olup yapılan gelir stopajları mahsup edilecektir. Açıklaması yapılan hususlar aşağıda tablolaştırılmıştır.

Kira ödemeleri gerçek tutar üzerinden beyanlara yansıtılmış olsaydı, kiracı 75.000,00 TL daha az, mülk sahibi ise 220.625,00 TL (+Damga Vergisi) daha fazla vergi ödemiş olacaktı.

[İlgili kira gelirinin 2024 yılında elde edildiği ve tercihen götürü giderin seçildiği dikkate alınmıştır. Ayrıca beyanname üzerinden indirim konusu yapılan, eğitim, sağlık, bağış vb. giderler dikkate alınmamıştır.]

Yazımızda somutlaştırarak açıklamaya çalıştığımız vergi kaybının temel nedeni stopaj oranının yüksek (%20) olmasıdır. (Vergi bilinci ve vergi kültürünün tam olarak benimsenmemiş olması da etkenler arasında sayılabilir) Vergi kaybı, sadece gayrimenkul sektöründen ibaret de değildir. KDV, ÖTV, Kâr payı Stopajı başka olmak üzere birçok alanda uygulanan yüksek oranlı tarifeler mükelleflerin vergi yükünü artırarak onları alternatif yollara (vergi kaçakçılığı, vergiden kaçınma) yöneltmektedir. Oysaki, vergi oranlarının düşük olması, ödeme kolaylıklarının sağlanması vergi affı, yapılandırmaları gibi vergi uyumunu bozucu düzenlemelerden kaçınması, adaletli, basit ve tarafsız bir vergilendirme sistemine yönelik politikaların uygulanması, kayıt dışılığı azaltarak, daha fazla kişinin vergi mükellefi olmasına, daha çok üretim yapılmasına ve akabinde mükelleflerde daha çok vergi ödeme isteği oluşturacaktır. İbn-i Haldun 1375 yılında yazmış olduğu Mukaddime adlı eserinde “vergi oranları artıkça halkın refahı azalır, devletin de geliri düşer, halkın gelirine aşırı yüklenirseniz hem ticaret durur hem de devlet zarar eder” diyerek vergi politikasının dengeli olması gerektiğini vurgulamıştır. Politika yapıcılar vergiyi, devletin kasasını doldurmaktan ziyade toplumun refahı ve üretimin devamlılığı ekseninde kullanabilirlerse uzun vadede herkes kazançlı çıkar.

13.01.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.