Vedat Nair
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vedatnair@hotmail.com

Binek Araçlarda Gider Kısıtlamasına Tabi Tutarın Durumu

7194 sayılı kanunla getirilen düzenlemelerle binek araç alımlarında veya kiralamalarında bunlara ilişkin giderlerin belirlenen tutarını aşan kısmına kısıtlama getirilmiştir. Benzer uygulama önceki yıllarda da farklı gider kalemleri için uygulanmıştı. Maliye bu gibi düzenlemelerle daha ziyade vergi üzerinde yapılabilecek etkileri ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Böylece işletmelerin faaliyetleri için gerekli olmayan gider kalemlerinin önüne geçilmektedir. Düzenleme 01.01.2020 tarihinden itibaren uygulanmaya başlamıştır.

Kısıtlama, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere kiralamalarda veya iktisap edilmesi halinde binek araçların giderlerini kapsamaktadır. Bu kısıtlamalarla amaç kiralama bedeli, ödenen ÖTV. ve KDV’nin. gider yazılacak tutarı ve bunların eklenmesiyle bulunacak maliyet bedeli, ikinci el alımlarda maliyet bedeli, ilk iktisap bedelinin belirlenen tutara indirgenmesini sağlamaktır. 2022 yılı için bu tutarlar 317 seri no.lu GV. genel tebliği ile belirlenmiştir. Buna göre;

- Kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedeli 8.000 TL,

- Gider olarak indirim konusu yapılabilecek özel tüketim vergisi ve katma değer vergisinin toplam tutarı 200.000 TL,

- Amortisman olarak indirim konusu yapılabilecek tutar; özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç 230.000 TL, vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde 430.000 TL,

-  Mesleki faaliyette kullanılan amortisman olarak indirim konusu yapılabilecek tutar; özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç 230.000 TL, vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde 430.000 TL,

-  Mesleki faaliyette kullanılan  kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedeli 8.000 TL, gider olarak indirim konusu yapılabilecek özel tüketim vergisi ve katma değer vergisinin toplam tutarı 200.000 TL, olarak tespit edilmiştir.

-Binek araçlarla ilgili yapılacak bakım onarım şeklindeki harcamalarında %70’lik kısmı gider olarak kabul edilecektir.

Ayrıca VUK.’nun 262. maddesinde "Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamını ifade eder….” şeklinde maliyet bedelinin tanımı yapılmıştır. Maliyete dahil edilecek unsurlar maddeler halinde ilgili düzenlemede yer almıştır. Belirlenen iktisap bedeli ve maliyete ilave edilen tutarlar amortisman yoluyla gider yazılacak. Ancak kısıtlamaya tabi olan ve ticari kar/zararın içerisinde yer alan tutarlar mali karın bulunmasında KKEG. olarak dikkate alınacaktır.

Bunu bir örnekle açıklayacak olursak;

Satın alınan aracın maliyet bedeli 300.000 TL. buna ilişkin ÖTV. tutarı 240.000 TL., KDV. tutarı 96.000 TL. olsun. Bu durumda gider/maliyet kabul edilecek tutarın tespiti şu şekilde hesaplanacaktır.

Maliyet:                                                               300.000

Ötv.:                                                                     240.000

Kdv.:                                                                      96.000

Toplam:                                                                636.000

Vergilerin toplamı:                                                336.000

Giderleşecek maliyet sınırı:                                  230.000

Giderleşecek vergi sınırı:                                      200.000

Toplam gider yazılacak maliyet ve vergi sınırı:     430.000

 

Maliyet Yöntemi;

Maliyet:                                                               300.000

Ötv.:                                                                    240.000

Kdv.:                                                                     96.000

Toplam:                                                               636.000

Toplam maliyet yazılacak maliyet ve vergi sınırı:430.000

KKEG. olacak tutar:                                            206.000

 

Gider Yöntemi;

Maliyet:                                                                300.000

Giderleşecek maliyet sınırı:                                230.000

KKEG. olacak maliyet (amortisman) bedeli          70.000
 

Vergilerin toplamı:                                             336.000

Giderleşecek vergi sınırı:                                  200.000

KKEG. olacak vergi gideri                                 136.000

Toplam KKEG.                                                   206.000

Görüldüğü üzere her iki durumda da belirlenen sınırın üzerindeki KKEG. aynı tutarda hesaplanmaktadır. Bu verilere göre mükellef 300.000 araç bedelinin 230.000, 336.000 TL vergi tutarının da 200.000 kısmını maliyete dahil edebilecektir. Yani toplamda 430.000 kabul edilebilir maliyet hesaplanacak, kalan 206.000 kısım ise KKEG. olarak dikkate alınacaktır. Eğer ödenen vergilerin 200.000 kısmı gider olarak dikkate alınsaydı bu defa salt maliyet bedelinin de 230.000 kısmı dikkate alınacaktı. Her iki durumda da toplamda 430.000 TL bedel gelir ve kurumlar vergisinin hesaplanmasında amortisman ve doğrudan gider olarak dikkate alınacaktır.

Amortisman yoluyla itfa edilecek maliyet bedeli ertelenmiş yani yıllara yayılmış giderleştirme yöntemidir. Böylece ekonomik ömür süresi gözetilerek dönemsellik ilkesi yerine getirilmiş olmaktadır. Maliyet yöntemi seçilmişse belirlenen tutarı aşan kısım aktifleştirildiğinde buna ilişkin amortismanların KKEG. olarak kabul edilmesi gerekir. Ayrıca belirlenen sınırın üzerinde hesaplanan ve KKEG. yapılan amortisman tutarları bu araçların satışı sırasında kabul edilmeyen gelir olarak değerlendirilmeli ve diğer indirim olarak vergi hesaplamasında dikkate alınmalıdır.  

Uygulama sırasında vergilerin gider yazılması ya da maliyete ilave edilmesi konusu kafa karışıklığına neden olabilmektedir. Yani vergilerin gider yazılmayan kısmının maliyete eklenmesi düşünülebilir. Ancak yukarıda açıkladığımız üzere maliyet/gider kısıtlaması her durumda uygulanacak olup yöntem bakımından bir fark olmayacaktır. Maliyet bedelinin belirlenen tutarı amortisman yoluyla yıllara yaygın biçimde gelir ve kurumlar vergisi hesaplamalarında dikkate alınırken vergi tutarları ise belirlenen sınır dahilinde seçimlik hak olarak maliyet/gider kabul edilecektir. Eğer maliyet yöntemi seçilirse binek araçlar için belirlenen toplam bedel ekonomik ömür süresi göz önüne alınarak işleme tabi tutulur. Mükellefler gelir/gider durumuna göre vergi tutarlarını maliyete ilave ederek buna ilişkin giderleri erteleyebilir ya da doğrudan gider kabul ederek kayıtlarını oluşturabilir.

Maliye verdiği görüşte konuyu bu şekilde değerlendirerek benzer açıklamalarda bulunmuştur. Buna göre binek otomobil iktisabında ÖTV. ve KDV. toplamının en fazla belirlenen sınırdaki tutarı (2022 için 200.000) gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır. Ödenen KDV. ve ÖTV.'ni tercihen doğrudan gider olarak dikkate alınması ve bu tutarların belirlenen sınırı aşması durumunda aşan tutarın ayrıca maliyet bedeline ilavesi mümkün değildir. Belirlenen tutarın fazlası KKEG. olarak ilgili yılın kazancınıza dahil edilmesi gerekmektedir. Eğer KDV. ve ÖTV tutarları tercihen aracın maliyetine eklenirse, amortismana tabi tutarın en fazla belirlenen kısmı (2022 için 430.000) gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır. Dolayısıyla gider ve maliyet bakımından belirlenen tutarları aşan kısım her halükarda KKEG. olması gerekmektedir.

Kaynak;

• 317 Seri no.lu GV. Genel Tebliği
• GİB. Görüşü

21.10.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.