Vedat Nair
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vedatnair@hotmail.com

Nakdi Sermaye Artışı Faiz İndirimi ve Devralma Birleşmelerinde Kullanılması

27.3.2015 tarihli ve 6637 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 8. maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanununun 10. maddesinin birinci fıkrasına eklenen (ı) bendi ile nakdi sermaye artırım indirimi düzenlenmiştir. Daha sonra 4.03.2016 tarihli ve  29643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 9 no.lu KVK Tebliği ile konu hakkında detaylı açıklamalar yapılmıştır. Buna göre; 1.7.2015 tarihinden itibaren ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları veya bu tarihten itibaren yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı indirimin hesaplanmasında dikkate alınacaktır. İndirimden, sermaye artırımına ilişkin kararın veya ilk kuruluş aşamasında ana sözleşmenin tescil edildiği hesap döneminden itibaren başlanacaktır. Düzenlemeden finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri hariç olmak üzere sermaye şirketleri yararlanır. Artırılan nakdi sermaye tutarına Türk Lirası cinsinden ticari kredi faiz oranı ve genel indirim oranı olan %50 uygulanır. Nakdi sermaye artışının tescil edildiği ve sonrasında ödemelerin yapıldığı ilgili hesap döneminin sonuna kadarlık kısmı indirim tutarını oluşturur. Bulunan indirim tutarı kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınır. Ayrıca indirim tutarından hesaplandığı yıla ait dördüncü geçici vergi beyannamesinde ve sonraki yıllarda her geçici vergi beyannamesinde yararlanılır. İndirim tutarı beyannamelerde kazancın bulunması halinde indirilecek istisna ve indirimler bölümünde yer alan nakdi sermaye artışından kaynaklanan faiz indirimi satırında gösterilir. Matrahın yetersiz kalması durumunda ise indirimden gelecek dönemlerde faydalanılır.

Kullanılacak faiz oranı T.C. Merkez Bankası tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan bankalarca açılan Türk Lirası cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranıdır. Türk Lirası ticari krediler için 2019 yılı için en son açıklanan 27.12.2019 tarihli oran %12,02 olup indirimde kullanılacak faiz oranı olarak ilan edilmesi gerektiğini düşünüyoruz. (https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/portlet/K24NEG9DQ1s%3D/tr) Bu oran 2015 yılında %14,65, 2016 yılında %13,57, 2017 yılında %17,06 ve 2018 yılında %27,04’dir.

Halka açık şirketlerde, Merkezi Kayıt Kuruluşunda kayıtlı borsada işlem gören nominal pay oranına ve Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında üretim ve sanayi tesisleri ile bu tesislere ait makine ve teçhizat yatırımlarında ve/veya bu tesislerin inşasına tahsis edilen arsa ve arazi yatırımları nedeniyle artırılan nakdi sermaye için indirim oranı değişebilir. Halka açık şirketin aynı zamanda teşvik belgeli yatırım yapması durumunda her iki durum için belirlenen artış oranı ilave edilerek dikkate alınır.

Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. nezdinde borsada işlem görebilir nitelikte pay olarak izlenen payların nominal tutarının ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermayeye oranı;

- %50 ve daha az olan şirketler için 25 puan,

- %50’nin üzerinde olan şirketler için ise 50 puan,

Yatırım teşvik belgeli üretim ve sanayi tesisleri ile bu tesislere ait makine ve teçhizat yatırımlarında ve/veya bu tesislerin inşasına tahsis edilen arsa ve arazi yatırımlarında kullanılması durumunda, yatırım teşvik belgesinde yer alan sabit yatırım tutarı ile sınırlı olmak üzere 25 puan ilave edilmek suretiyle söz konusu indirim uygulanacaktır. Böylece her iki durumun varlığı halinde %50 olan oran %125’e kadar çıkabilecektir.

Nakdi Sermaye Artışında Faiz İndirimi için bilinmesi gereken diğer hususlar;

-Sermaye şirketleri gerçekleştirdikleri nakdi sermaye artışları üzerinden hesapladıkları indirimden artışın yapıldığı hesap döneminden başlayarak izleyen her bir hesap dönemi için ayrı ayrı yararlanır. Dolayısıyla nakdi sermaye artışının tescil edildiği ve sonrasında ödemelerin yapıldığı ay dahil yıl sonuna kalan ay sayısı dikkate alınarak her ödeme için ayrı ayrı hesaplama yapılır. Sonraki dönemler için 12 aylık süre baz alınarak hesaplama yapılır. İndirim tutarının hesaplanmasında, İndirim tutarı  = Nakdi sermaye artışı x Ticari krediler faiz oranı x İndirim oranı x Süre formülü kullanılır. Öte yandan, bu indirimden yararlanan sermaye şirketlerinin daha sonra sermaye azaltımı yapmaları halinde, nakdi sermaye artışının azaltılan kısmı için sermaye azaltımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği ayı izleyen aydan itibaren bu indirimden yararlanmaları mümkün bulunmamaktadır.

- Hesaplanacak indirim tutarı, nakdi sermayenin ödendiği ay kesri tam ay sayılmak suretiyle hesap döneminin kalan ay süresi kadar hesaplanır. Örneğin 9. ayda yapılan bir ödeme için 4 aylık süreyle orantılı olarak 4/12 oranında indirimden faydalanılır.

- Sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği tarihten önce şirketin banka hesabına yatırılan kısmı için tescil tarihi, tescil tarihinden sonra şirketin banka hesabına yatırılan tutarlar için ise şirketin banka hesabına yatırılma tarihi, esas alınarak indirimden yararlanılır. Taahhüt edilen sermaye artırımı tutarının nakit olarak şirketin banka hesabına fiilen yatırıldığına ilişkin olarak bu işlemleri içeren ve ilgili banka şubesi tarafından onaylanmış banka hesap özetini kağıt ortamında veya elektronik ortamda ilgili dönem kurumlar vergisi beyannamesi verme süresi içerisinde kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine ibraz etmeleri gerekmektedir.

- Matrahın yetersiz olması nedeniyle ilgili dönemde indirim konusu yapılamayan tutarlar, sonraki hesap dönemlerine devreder. Devreden indirim tutarının endekslenmesiyle ilgili bir düzenleme bulunmamaktadır.

- İndirime konu edilecek tutarın hesaplanmasında; mevcut sermaye şirketlerinde ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları, yeni kurulan sermaye şirketlerinde ise ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı dikkate alınacaktır.

İndirim uygulamasından yararlanılamayacak durumlar;

-  Sermaye şirketlerine nakit dışındaki varlık devirlerinden kaynaklanan sermaye artışları,

- Bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesinden kaynaklanan sermaye artışları,

- Ortaklarca veya Kurumlar Vergisi Kanununun 12. maddesi kapsamında ortaklarla ilişkili olan kişilerce kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,

- Şirkete nakdi sermaye dışında hisse senedi, tahvil veya bono gibi kıymetlerin konulması suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,

- Bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışları, indirim tutarının hesaplamasında dikkate alınmayacaktır.

İndirim uygulamasına ilişkin sınırlamalar

2015/7910 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının birinci maddesinin üçüncü fıkrasında indirim uygulamasında dikkate alınmak üzere farklı indirim oranları belirlenmiştir.

- Gelirlerinin %25 veya fazlası şirket faaliyeti ile orantılı sermaye, organizasyon ve personel istihdamı suretiyle yürütülen ticarî, ziraî veya serbest meslek faaliyeti dışındaki faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşan sermaye şirketleri için indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.

- Aktif toplamının %50 veya daha fazlası bağlı menkul kıymetler, bağlı ortaklıklar ve iştirak paylarından oluşan sermaye şirketleri için indirilebilecek tutarın hesaplanmasında indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.

- Artırılan nakdi sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulan veya kredi olarak kullandırılan kısmına tekabül eden tutarla sınırlı olmak üzere indirilebilecek tutarın hesaplanmasında indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.

- Arsa ve arazi yatırımı yapan sermaye şirketlerinde arsa ve arazi yatırımına tekabül eden tutarla sınırlı olmak üzere indirilebilecek tutarın hesaplanmasında indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.

- 9.3.2015 tarihinden Kurumlar Vergisi Kanununun 10. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinin yürürlüğe girdiği 1.7.2015 tarihine kadar olan dönemde, sermaye azaltımına gidilmiş olması halinde, azaltılan sermaye tutarına tekabül eden miktarla sınırlı olmak üzere indirilebilecek tutarın hesaplanmasında indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.

Ortaklara borçların ve Kar dağıtımının sermayeye eklenmesi durumunda uygulama ve  Maliyenin görüşü;

- Bilanço kalemlerinin mahsubu yoluyla sermaye artırımı nedeniyle indirim uygulanamaz. Buradan hareketle ortaklara borçlar kalemlerinin sermayeye eklenmesi durumunu da aynı şekilde değerlendirmek gerekecektir. Zaten konu hakkında verilmiş muktezalarda konu bu şekilde değerlendirilerek cari hesap yoluyla yapılan sermaye artışları nakdi sermaye artışı olarak kabul edilmemiştir. Nakdi sermaye artışında esas olan ortaklar tarafından örtülü sermaye sayılmayacak biçimde tutarın şirket banka hesabına doğrudan yatırılmasıdır.

- Kar dağıtımı sonucu ortaklar tarafından nakden ödenen sermaye ile ilgili olarak verilen görüşte ise; bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesi suretiyle gerçekleştirilen nakdi sermaye artırımları dolayısıyla Kurumlar Vergisi Kanununun 10. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde düzenlenen indirim uygulamasından faydalanılması mümkün olmadığından, şirket karının önce ortaklara dağıtılıp daha sonra da tekrar şirkete sermaye olarak konulması işlemi dolayısıyla ve dağıtılan bu kar payı tutarıyla sınırlı olmak üzere indirim uygulamasından yararlanılmasının mümkün olmayacağı ifade edilmiştir.

Devir yoluyla birleşme durumunda faiz indiriminin kullanılması ve Maliyenin görüşü;

Nakdi sermaye artışı yapan bir şirketin KVK.’nun 19 ve 20. maddesine göre devir yoluyla birleşerek başka bir şirket bünyesine katılması durumunda nakdi sermaye indiriminin devralan şirket tarafından kullanılması uygulamada tereddüte neden olan konulardandır. Bu nedenle mükellefler tarafından konu hakkında Maliyeden görüş talepleri olmuştur. Hatay Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları Grup Müdürlüğü tarafından verilen görüşle bu hususa açıklama getirilmiş ve kalan indirim hakkının devralan şirket tarafından kullanılabileceği ifade edilmiştir. Verilen özelgede  “Kurumlar Vergisi Kanununun 10. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi hükümleri ve 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinde yapılan açıklamalar çerçevesinde, devraldığınız şirketin nakdi sermaye artırımına ilişkin hesapladığı ve kazanç yetersizliği nedeniyle 2017 yılında yararlanamadığı nakdi sermaye artışı indirimi ile söz konusu sermaye artışına ilişkin olarak 2018 ve müteakip yıllarda devralan şirketinizce hesaplanacak nakdi sermaye artışı indirimlerinin, devralan şirketinizin kurumlar vergisi beyannamesinde kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınması mümkün bulunmaktadır. Öte yandan, devir işleminden kaynaklanan sermaye artırımları dolayısıyla Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde hüküm altına alınan indirimden yararlanılması mümkün değildir. Diğer taraftan, söz konusu işlemlerde muvazaalı bir durumun tespiti halinde gerekli cezai işlemlerin yapılacağı tabiidir.” açıklamaları yapılmıştır. Ancak sermaye şirketlerinin birleşme, devir ve bölünme işlemlerine taraf olmalarından kaynaklanan sermaye artışları, nakdi sermaye artışı indirimine konu edilemezler. Burada dikkate edilmesi gereken husus, birleşme sonucu hesap bazında sermayede meydana gelen artış ile devrolan şirket bünyesinde yer alan nakdi sermaye artışı indirimini bir birinden ayrı tutmaktır. Dolayısıyla devrolan şirketteki vergi kanunlarına göre hesaplanmış nakdi sermaye indirim hakkını KVK.’nun 19 ve 20. maddesi hükümlerine göre yapılan birleşmelerde devralan şirket kullanabilecektir.

Yukarıda yapılan açıklamalarda görüleceği üzere öncelikle şirketin gelir tabloları üzerinden incelemeler yapılarak pasif gelir kalemleri tespit edilmeli ve indirim oranı bulunmalıdır. Yatırım teşvik belgeli üretim ve sanayi tesisleri ile bu tesislere ait makine ve teçhizat yatırımlarında ve/veya bu tesislerin inşasına tahsis edilen arsa ve arazi yatırımlarında kullanılması durumunda, yatırım teşvik belgesinde yer alan sabit yatırım tutarı tespiti yapılmalıdır. Nakdi ödenen sermaye tutarlarına ait dekontlar banka tarafından onaylanarak kağıt ortamında ya da elektronik ortamda temin edilmelidir. Halka açıklık oranı Merkezi Kayıt Kuruluşundan sorgulanarak belirlenmelidir. Devralan şirket devir olan şirkete ait nakdi sermaye artışı faiz indirime ilişkin bilgileri elde ederek hesaplamaların doğruluğunu ve devreden indirim hakkını kontrol etmelidir. Ortaklar tarafından yapılan sermaye ödemelerini kaynağı sorgulanarak ortaklar cari hesaplarının örtülü sermaye sayılacak işlemler doğurmadığını, kar dağıtımı yapılan tutarın doğrudan sermayeye ilave edilmediğinin kontrolü yapılmalıdır. Ayrıca sermaye azaltımı durumu varsa hangi sermaye unsurunun öncelikle azaltımda dikkate alınacağı Mali idarenin görüşlerine uygun olmalıdır. Zira bu konu verilen muktezalarla açıklığa kavuşturulmuştur. Sermaye azaltımının vergisel yönüne ilişkin detaylı açıklamalara 16.12.2016 tarihli yazımda yer verilmiştir.

Kaynak;

-Kurumlar Vergisi Kanunu ve Tebliğler

-Nakdi Sermaye Artışı Faiz İndirimi Hakkında Verilmiş Özelgeler

29.01.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.