Vedat Nair
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vedatnair@hotmail.com

7144 Sayılı Kanuna Göre Taşınmazların Yeniden Değerlenmesi Hakkında Yayımlanan 500 Sayılı Vuk. Genel Tebliğin Duyurulan Taslak Metni İle Farkları

25.05.2018 tarihli ve 30431 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 16.05.2018 tarihli ve 7144 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 5. maddesi ile 213 sayılı Vergi Usul kanununa geçici 31. madde eklenmiştir. Uygulamaya ilişkin olarak Maliye Bakanlığı tarafından daha önce duyurulan taslak tebliğde yapılan açıklamaları 28.06.2018 tarihli yazımıza konu etmiş ve farklı şekilde yayımlanması halinde gerekli açıklamaların yapılacağı belirtilmiştir. 06.07.2018 tarihli ve 30470 sayılı Resmi gazetede yayımlanan 500 sayılı VUK. genel tebliğinde taslak tebliğe göre değişiklikler meydana gelmiştir. Yapılan düzenlemeden yararlanacak mükelleflerin bu değişiklikleri göz önüne alarak işlem yapmaları yararlı olacaktır. Söz konusu değişiklikler madde başlığı ve sırası altında aşağıda açıklanmıştır:

Tebliğin 2. maddesinde yapılan ilave ile ....269 uncu maddesinde, “İktisadi işletmelere dahil bilumum gayrimenkuller maliyet bedelleri ile değerlenir...” cümlesinden sonra gelmek üzere....

- 270 inci maddesinde, “Gayrimenkullerde, maliyet bedeline, satınalma bedelinden başka, aşağıda yazılı giderler girer:

1. Makina ve tesisatta gümrük vergileri, nakliye ve montaj giderleri;

2. Mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve arsasının tesviyesinden mütevellit giderler.

Noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri ile Emlak Alım ve Özel Tüketim Vergilerini maliyet bedeline ithal etmekte veya genel giderler arasında göstermekte mükellefler serbesttirler.”,

- 271 inci maddesinde, “İnşa edilen binalarda ve gemilerde, imal edilen makina ve tesisatta bunların inşa ve imal giderleri, satın alma bedeli yerine geçer.”,

- 272 nci maddesinde, “Normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışında, gayrimenkulü veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarını genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderler, gayrimenkulün veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının maliyet bedeline eklenir…”, düzenlemeleri yapılmıştır.

Tebliğin 5. maddesinin 1. fıkrasında, 213 sayılı Kanunun geçici 31. maddesinin yürürlüğe girdiği tarih (25.5.2018) itibarıyla aktife kayıtlı bulunan taşınmazlar cümlesinden sonra (tapu kütüğünde ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli hak niteliğindeki üst hakları dâhil) parantez içi açıklaması ilave edilmiştir. 2. fıkrasında sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmazlar ile taşınmazların alım, satım ve inşa işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan emtia niteliğindeki kıymetler, bu kapsamda yeniden değerlemeye tabi tutulamaz cümlesinden sonra Kapsama giren işletmelerin kiralamaya konu ettikleri taşınmazlar emtia niteliğinde bulunmadığından, yeniden değerlemeye tabi tutulabilir cümlesi ilave edilmiştir. Yine aynı maddenin 3. fıkrasında cümle içerisinde altı çizilen kelimeler ilave edilmiştir. Yeniden değerlemeye tabi tutulacak taşınmazların, 213 sayılı Kanun uygulamasında amortismana tabi iktisadi kıymet mahiyetinde olması zorunluluğu bulunmadığından, müessese hükümlerinden faydalanmak isteyen mükelleflerce boş arazi ve arsalar da yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir.

Tebliğde yapılan düzenlemelerden önemli olan maddelerden biri de değerlemenin kapsamını belirleyen 7. madde. Taslak tebliğde değerlemenin ihtiyari olduğu ancak düzenlemelerin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle yasal defterlerde kayıtlı taşınmazların tamamı için uygulamadan yararlanmayı düzenleyerek taşınmazların bir kısmı için uygulamadan yaralanma imkanı vermemiştir. Fakat yayımlanan tebliğde ise kısmi değerleme yapılabileceği ifade edilmiştir. Buna göre 7. maddenin 2. fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Taslak tebliğde 7. maddenin 2. fıkrası; Müessese hükümlerinden faydalanmak isteyen mükelleflerce, Geçici 31 inci maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle yasal defter kayıtlarında yer alan taşınmazların tamamı için uygulamadan yararlanılması gerekmekte olup, söz konusu taşınmazların sadece bir kısmı için müessese hükümlerinden faydalanılabilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Yayımlanan Tebliğdeki 7. maddenin 2. fıkrası; Maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle yasal defter kayıtlarında yer alan taşınmazların tamamı veya bir kısmı için bu uygulamadan yararlanılabilir.

Tebliğin 8. maddesine, Mükellefler tarafından geçici 31 inci madde kapsamında beyanda bulunduktan sonra, anılan madde kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmak istenen ilave taşınmazlar için ek beyanname verilmesi mümkündür. Bu durumda da, yukarıda belirtilen şartlar aranır açıklamalarını içeren  3. fıkra ilave edilmiştir.

Tebliğin 9. maddesinin 2. ve 5. fıkrasına, Ancak bu maddenin sekiz ve dokuzuncu fıkrası hükümleri saklıdır  cümlesi eklenmiştir.

Ayrıca 9. maddeye aşağıdaki 8. ve 9. fıkralar da eklenmiştir.

(8) 213 sayılı Kanunun 272 nci maddesi uyarınca taşınmazların maliyet bedeline eklenen giderler ile 163 ve 334 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri uyarınca maliyet bedeline dâhil edilen kredi faizleri ve kur farkları için parçalı yeniden değerleme yapılacak ve taşınmazın yeniden değerleme sonrası değeri bulunacaktır. Buna göre, taşınmazların 25/5/2018 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan maliyet bedeline dâhil edilen her bir maliyet unsurunun yeniden değerlemeye tabi tutulmasında, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten bir önceki aya ilişkin Yİ-ÜFE değerinin, ilgili maliyet unsurunun aktifleştirildiği ayı izleyen aya ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran dikkate alınacaktır. Söz konusu taşınmazlara ait amortismanların yeniden değerlenmesinde ise yeniden değerlemeye esas alınan toplam amortisman rakamı içerisinde yer alan her bir maliyet unsuruna tekabül eden amortisman tutarı için ilgili maliyet unsurunun düzeltilmesinde kullanılan oran dikkate alınarak yeniden değerleme yapılacaktır.

(9) En son enflasyon düzeltmesi yapılan bilanço tarihinden sonra inşa edilerek aktifleştirilen binaların yeniden değerlemeye tabi tutulmasında, mükelleflerce bina maliyet bedeline dâhil edilen arsa payı bedeli ile diğer maliyet unsurları ayrıştırılmak sureti ile yeniden değerleme sonrası tutar hesaplanır. Buna göre, bu binaların yeniden değerleme sonrası değerlerinin hesaplanmasında, arsa payı için arsanın iktisap tarihine (arsa enflasyon düzeltmesi yapılmış en son bilanço tarihinden önce iktisap edilmiş ise enflasyon düzeltmesi yapılmış son bilanço tarihine) göre bulunacak yeniden değerleme oranı, diğer maliyet unsurları için ise binanın aktifleştirildiği tarihe göre bulunacak yeniden değerleme oranı dikkate alınacaktır. Bu binaların amortismanında kullanılacak yeniden değerleme oranı ise, binanın aktifleştirildiği tarihe göre bulunacaktır. Söz konusu binaların aktifleştirilmesinden sonra 213 sayılı Kanunun 272 nci maddesi uyarınca bina maliyet bedeline eklenen giderler ile 163 ve 334 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri uyarınca maliyet bedeline dâhil edilen kredi faizleri ve kur farkları için ise sekizinci fıkrada belirtilen şekilde yeniden değerleme sonrası tutarların hesaplanacağı tabidir.

Tebliğin 10. maddesinin 1. fıkrası ise; kapsama giren taşınmazların ve varsa bunlara ait amortismanların, 213 sayılı Kanunda yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen ve 25.5.2018 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerlerinin, yeniden değerleme oranı ile çarpılması suretiyle yapılan yeniden değerleme sonucunda, bilançonun aktifi, pasifinden daha yüksek bir değere ulaşmaktadır. Yeniden değerleme sonucunda ortaya çıkan değer artışını hesaplamada Kanun net değer artışı usulünü benimsemiştir. Net değer artışının hesaplanabilmesi için....... yeniden değerlemeye esas alınan ve Kanunun yürürlük tarihi itibarıyla; yasal defter kayıtlarında yer alan yeniden değerlemeden önceki ve bu değerlerin yeniden değerlemeye tabi tutulmasıyla ulaşılan tutarlar dikkate alınarak hesaplanan........net bilanço aktif değerlerinin tespiti gerekmektedir. Biçiminde düzenlenmiştir. Cümle taslak tebliğde ..... yeniden değerlemeden önceki ve sonraki..... net bilanço aktif değerlerinin tespiti gerekmektedir şeklinde hazırlanmıştı.

Yukarıda ifade edilen değişikliklerle taslak tebliğe göre farklı düzenlemeler ve açıklamalar getirilmiş, böylece konunun daha anlaşılabilir olması sağlanmıştır. Taşınmazların maliyetinin tespitinin nasıl yapılacağı belirtilerek, maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle yasal defter kayıtlarında yer alan taşınmazların tamamının veya bir kısmının bu uygulamadan yararlanabilmesi sağlanmıştır. Ayrıca mükelleflerce bina maliyet bedeline dahil edilen arsa payı bedeli ile diğer maliyet unsurları ayrıştırılmak sureti ile yeniden değerleme sonrası tutar hesaplanacaktır. Yine taşınmazların maliyet bedeline eklenen giderler ile 163 ve 334 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri uyarınca maliyet bedeline dahil edilen kredi faizleri ve kur farkları için parçalı yeniden değerleme yapılacak ve taşınmazın yeniden değerleme sonrası değeri bulunacaktır. Uygulamaya ilişkin VUK.'nu 500 sayılı genel tebliğinde yer alan örneklerde baz alınan ve uygulamalarda kullanılacak ÜFE ve Yİ-ÜFE  endeksi değişim oranları önceki yazımız ekinde yer almaktadır.

01.08.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.