Vedat Nair
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vedatnair@hotmail.com

Yönetim Kurulunun Yetki ve Görevleri - 1

GENEL BİLGİLER

Üyelerin Sayısı ve Nitelikleri;

Türk Ticaret Kanununun 359 ve izleyen maddelerinde Yönetim Kurulu üyelerinin yetki ve görevleri hakkında düzenlemeler yapılmıştır. Yeni TTK.’nu tek kişilik yönetim organına izin vermiş ve yine adını “Yönetim Kurulu” olarak ifade etmişse de kanun gerekçesinde bunun bir organ olarak düşünülmesi gerektiğine yer verilmiştir. Tek üyeli Yönetim Kurulu birçok komite ve komisyonla birlikte çalışıp bir yönetim örgütü yani kurulu oluşturabileceğinden eski kanundaki adı aynen korunmuştur. TTK.’nun 359. maddesine göre anonim şirketlerde, esas sözleşmeyle atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş, bir veya daha fazla kişiden oluşan bir Yönetim Kurulu bulunmalıdır. Eğer tüzel kişi üye olarak belirlenmiş ise ilgili tüzel kişinin belirleyeceği tam ehliyetli bir gerçek kişi de belirlenmelidir. Tüzel kişi adına sadece tescil edilen gerçek kişi toplantılara katılarak oy kullanabilmektedir. Üyeliğin sona erdirilmesi hallerinin seçilmeye de engel oluşturacağı kanunda ifade edilmiştir. Devlet ve kamu kurumu niteliğine haiz tüzel kişiliklerin pay sahibi olduğu şirketlerde temsilcileri vasıtasıyla Yönetim Kuruluna seçilebilirler. Üye sayısı ikiden fazla olması durumunda tamamının aynı tüzel kişiliğin temsilcisi gerçek kişi olmamalıdır.

 

Belirli Grupların Yönetim Kurulunda Temsil Edilmesi;

Esas sözleşmede öngörülmek şartı ile belirli pay gruplarına, özellik ve nitelikleriyle belirli bir grup oluşturan pay sahiplerine ve azlığa Yönetim Kurulunda temsil edilme hakkı tanınabilmesi mümkündür. Bu amaçla, Yönetim Kurulu üyelerinin, bunlar arasından seçileceği veya aday önerme hakkı tanınabileceği esas sözleşmede öngörülebilir. Genel kurul tarafından Yönetim Kurulu üyeliğine önerilen adayın veya hakkın tanındığı gruba ve azlığa mensup adayın haklı bir sebep bulunmadığı takdirde üye seçilmesi zorunludur. Bu şekilde tanınacak temsil edilme hakkı, halka açık anonim şirketlerde Yönetim Kurulu üye sayısının yarısını aşmamalıdır. Bağımsız Yönetim Kurulu üyelerine ilişkin düzenlemeler saklıdır. Buna göre Yönetim Kurulunda temsil edilme hakkı tanınan paylar imtiyazlı olarak değerlendirilmelidir.

 

Sigorta;

Yönetim Kurulu üyelerinin, görevlerini yaparken kusurlarıyla şirkete verebilecekleri zarar, şirket sermayesinin yüzde yirmibeşini aşan bir bedelle sigorta ettirilmiş ve bu suretle şirket teminat altına alınmışsa, bu husus halka açık şirketlerde Sermaye Piyasası Kurulunun ve ayrıca pay senetleri borsada işlem görüyorsa borsanın bülteninde duyurulur ve kurumsal yönetim ilkelerine uygunluk değerlendirmesinde dikkate alınır.

 

Görev Süresi

Yönetim Kurulu üyeleri en çok üç yıllığına seçilir. Esas sözleşmede sınırlama yoksa yeniden seçilmesi mümkündür. İşletme konusu kamu hizmeti olan anonim şirketlerin Yönetim Kurullarında devlet veya kamu kurumlarına ortaklık payları olmasa da temsilci bulundurma hakkı verilebilir.

 

Üyeliğin Boşalması

Herhangi bir nedenle bir üyeliğin boşalması durumunda, Yönetim Kurulu, kanuni şartları taşıyan birini geçici üye olarak seçip genel kurul onayına sunar. Seçilen üye Genel Kurul onayına kadar görevini yapar. Onaylanması halinde önceki üyenin kalan süresini tamamlar. Üyelerin iflas, ehliyetin kısıtlanması, gerekli şartların kaybedilmesi durumunda üyelik kendiliğinden sona erer. Bu düzenlemeye ilişkin olarak TTK.’nun 334. madde hükümleri yani devlet ve kamu kurumlarını temsil eden Yönetim Kurulu üyelerine ilişkin uygulaması saklı tutulmuştur.

 

Görevden Alma

Yönetim Kurulu üyeleri, esas sözleşmeyle atanmış olsalar dahi, genel kurulda gündeme alınarak yada haklı neden vurgusu yapılarak genel kurul kararıyla her zaman görevden alınabilirler. Yönetim Kurulu üyesi olan tüzel kişi, kendi adına tescil edilmiş bulunan kişiyi her an değiştirme hakkına sahiptir. TTK.’nun 334. madde hükmü ve görevden alınan üyenin tazminat hakkı burada da saklı tutulmuştur. Görevden alma ile ilgili olarak daha önce Yargıtay tarafından farklı tarihlerde değişik kararlar verilmesi uygulamada sorunlar ve tartışmalara neden olmuştur. Bunun nedeni aslında eski TTK.’nun düzenlemelerinden kaynaklanmaktadır. Çünkü 6762 sayılı eski TTK.’nun 316. maddesinde “İdare meclisi azaları esas mukavele ile tayin edilmiş olsalar dahi umumi heyet kararıyla azlolunabilirler. Azlolunan azanın tazminat talebine hakkı yoktur.” şeklinde düzenleme yapılarak üyenin görevden alınmasını politik nitelik taşıyacak hale getirilmiştir. Yeni kanunda ifade edilen haklı sebepler kanunda detaylı olarak belirtilmese de kanun gerekçesinde yolsuzluk, yetersizlik, bağlılık yükümünün ihlali, birçok şirkette üyelik sebebiyle görevin ifasında güçlük, geçimsizlik, nüfuzun kötüye kullanılması, haklı sebep olarak değerlendirilmiştir. Sadece politik nitelik taşıyan bir sebep, özellikle bilgisi ve ehliyeti ile yararlı olan bir üye yönünden haklı sebep oluşturulması “ratio legis”'e yani kanunun amacına uymayabilir.

 

Yönetim ve Temsil

Anonim şirketler Yönetim Kurulu tarafından temsil edilir ve yönetilir. Bunun istisnai durumları vardır. Mesela tasfiyeye girmiş şirketlerde tasfiye memurları da tasfiyeye ilişkin yönetim ve temsil hak ve yetkilerini kullandıklarından, söz konusu yetkileri ve hakları düzenleyen hükümler istisnalar kapsamında düşünülebilir. Ayrıca yetki devri söz konusu olup, esas sözleşmede yer alan hükümle Yönetim Kurulunca hazırlanacak iç yönerge ile yetkinin üçüncü şahıslara devri yada ticari mümessil ve ticari vekiller atayarak kullandırılması mümkündür. Yönetim Kurulu her yıl başkanını ve ona vekalet edecek vekili seçmelidir. Esas sözleşme ile bunların veya birinin genel kurul tarafından seçilmesi mümkündür. Yönetim Kurulu rapor hazırlamak, kararları uygulamak, iç denetim için kendi üyelerinin de aralarında bulunacağı komisyon ve komiteler kurabilir. Yönetim, devredilmediği takdirde, Yönetim Kurulunun tüm üyelerine aittir. Temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçüncü kişilere devri mümkündür ancak en az bir Yönetim Kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olması şarttır.

 

Özen ve Bağlılık Yükümlülüğü

Yönetim Kurulu üyeleri ve yönetimle görevli üçüncü kişiler, görevlerini tedbirli bir yöneticinin özeniyle yerine getirmek ve şirketin menfaatlerini dürüstlük kurallarına uyarak gözetmek yükümlülüğü altındadırlar. Buna benzer düzenlemelere eski TTK.’da “Her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi lazımdır ve idare meclisi azalarının şirket işlerinde gösterecekleri dikkat ve basiret hakkında Borçlar Kanununun 528. maddesinin ikinci fıkrası hükmü tatbik olunur” şeklinde yer verilmişti. Ancak yeni TTK.’nun gerekçesindeki açıklamada Yargıtay kararları basiretli işadamı ölçüsünü sert, hatta aşırı denilebilecek beklentilerle tanımlamıştır. Ayrıca Yönetim Kurulunca TTK.’nun 203 ila 205. madde hükümleri saklı olmak üzere yani bağlı şirketin ödeme gücünü açıkça aşan, varlığını tehlikeye düşürebilecek olan veya önemli varlıklarını kaybetmesine yol açabilecek nitelik taşıyan talimat verilmesi mümkün değildir.

 

Temsil Yetkisi

Esas sözleşmede aksi belirtilmez veya Yönetim Kurulu tek kişi değilse temsil yetkisi çift imza ile Yönetim Kuruluna aittir.  Temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçüncü kişilere devretmesi mümkündür. Ayrıca en az bir Yönetim Kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olması gereklidir.

 

Kapsam ve Sınırlar

Şirketi temsile yetkili olanlar amaca ve işletme konusuna giren her türlü iş ve işlemleri şirket ünvanını kullanarak yapabilirler. Esasen yeni TTK.’nun gerekçesinde artık şirketin hak ehliyetinin sınırını işletme konusu çizmeyeceği belirtilmiştir. Böylece kanun maddesinde her ne kadar işletme konusuna giren işler ifadesi yer alsa da temsile yetkililerin yapacağı bütün iş ve işlemler şirketin rücu hakkı saklı kalmak üzere şirketi bağlayacaktır. Bu durumun istisnası ise üçüncü kişilerin işletme konusu dışında bir işlem olduğunu bildiğinin ispatıdır. Bu durumda eski kanunda benimsenen “ultra vires” kavramı dahilinde işletme konusu bir çerçeve olarak görülürken yeni TTK.’nun da “ultra vires” terk edilerek eski kanunda yer alan yetki alanı daha geniş bir alana oturtulmuştur. Ayrıca 6103 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun yürürlüğü ve uygulaması hakkındaki kanunun 15. maddesinde “şirket sözleşmelerinde veya esas sözleşmelerinde 6762 sayılı Kanunun 137. maddesine uygun olarak, şirketin hak ehliyetinin şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmesinde yazılı işletme konusu ile sınırlı olduğunu belirten hükümler bulunması halinde, bu hükümler Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yazılmamış sayılacağı” ifade edilmiştir. Yönetim Kurulu atayacağı sınırlı yetkiye sahip ticari vekil veya diğer tacir yardımcılarının görevlerini bir iç yönerge ile belirleyerek bunu ticaret sicilinde tescil ettirir. Fakat atamaları iç yönerge ile yapamaz. Atanan bu kişilerin şirketi uğratacağı zarardan ise Yönetim Kurulu müteselsilen sorumlu olur.

 

“Ultra Vires” Kavramı

Latince bir kelime olan “ultra vires” hukuki terim olarak yetki aşımını ifade etmektedir. Eski TTK.’nuna göre tüzel kişilik olan şirketlerin esas sözleşmesinde belirlenen işler dışında yapılan işlemler yetki aşımı olarak kabul ederek bu işlemler yok hükmünde değerlendirilebilmekteydi. Ancak AT.’nin 1. yönergesi doğrultusunda yeni ticaret kanununda bu ilke terk edilmiştir. Kanun gerekçesinde ise şirketin amaç ve konusunda sicil müspet işlevini icra etmeyeceği; yani ilan edildiği için üçüncü kişinin şirketin amaç ve konusunu bilmek zorunda olmayacağı ifade edilmiştir.

 

İmza Şekli

Şirketi temsile yetkili olanlar yapılan işlemlerde düzenlenecek belgelerde şirket ünvanın altına imza atarlar. Bu belgelerde ayrıca şirketin merkezi, sicile kayıtlı olduğu yer ve sicil numarası gösterilmelidir. Temsile yetkili kişiler ile bunların temsil şekillerine ait kararın noter onaylı sureti de ticaret sicilinde tescil ve ilan ettirilir.

 

Tescil ve İlan

Temsile yetkili kişilerin seçimlerine ve atanmalarına ilişkin hukuki sakatlıkların üçüncü kişilere karşı ileri sürülemeyeceği, sürülebilmesi için hukuki sakatlığın onlar tarafından bilindiğinin ispatlanması gerekmektedir. Bu kuralı ile uygulamadaki tereddütlerin ortadan kaldırması amaçlanmıştır.

 

Kaynak;

Türk Ticaret Kanunu

Türk Ticaret Kanunu Gerekçesi

27.09.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.