Vedat Nair
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vedatnair@hotmail.com

Kıdem Tazminatı Tavanın Pratik Hesaplanması

İşyerlerinde en az 1 yıl süre ile çalışan işçilere çalışma sürelerine göre her tam yıl için işveren tarafından ödenmesi gereken 30 günlük ücret tutarına kıdem tazminatı denir. Ancak bu tutarın ödenmesi mutlak olmayıp iş kanununda belirlenen şartlara bağlanmıştır. Kıdem tazminatı ile ilgili düzenleme esas itibariyle eski iş kanununda yapılmıştır. 4857 sayılı yeni iş kanununun geçici 6. maddesinde yapılan düzenlemeyle “Kıdem tazminatı için bir kıdem tazminatı fonu kurulur. Kıdem tazminatı fonuna ilişkin Kanunun yürürlüğe gireceği tarihe kadar işçilerin kıdemleri için 1475 sayılı İş Kanununun 14. maddesi hükümlerine göre kıdem tazminatı hakları saklıdır.” açıklamalarına yer verilerek kıdem tazminatı fonu oluşturuluncaya kadar eski kanundaki 14. madde hükmü geçerli olacağı ifade edilmiştir.

Kıdem tazminatı hesaplanırken devamlılık arz eden brüt ücret ve ücret benzeri tutarların toplamı esas alınır. Ancak bulunacak bu tutarın kıdem tazminatı tavanını geçmemesi gerekmektedir. 1475 sayılı eski iş kanunun yürürlükte olan 14. maddesi gereğince; bu kanuna tabi işçilerin kıdem tazminatlarının yıllık tutarları en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemeyeceği şeklinde ifade edilmiştir. 12.09.1980 - 31.12 1982 döneminde ise kıdem tazminatının yıllık miktarı en fazla 30 günlük asgari ücretin 7,5 katı olarak belirlenmişti. Eylül 2015 itibariyle geçerli olan memur maaş katsayılarına göre tespit edilen kıdem tazminatı tavanı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü’nce 3.828,37 TL. olarak açıklanmıştır. Bu makalede kıdem tazminatı tavanının nasıl hesaplandığını analiz edeceğiz.

Halen Devlet Memurlarına bir hizmet yılı için ödenmekte olan emeklilik ikramiyesinin hesabında aşağıda belirtilen ödemelerin toplamı esas alınmaktadır:

1 - Aylık Gösterge X Aylık Katsayısı

2 - Ek Gösterge X Aylık Katsayısı

3 - Kıdem Aylığı Toplam Göstergesi X Aylık Katsayısı

4 - Taban Aylık Göstergesi X Taban Aylık Katsayısı

5 - En yüksek devlet memuru aylığının (Ek Gösterge Dahil) brüt tutarının her devlet memurunun kendi ek göstergesine göre farklılık gösteren oranına tekabül eden miktar.

Bu verilere göre Temmuz/2015 ve Eylül/2015 kıdem tazminatı tavanları aşağıdaki gibi belirlenmiştir.

 

	Temmuz 2015 Kıdem Tazminatı			Eylül 2015 Kıdem Tazminatı
Unsurlar	Gösterge	Genel/taban aylık katsayısı	Tutar	Gösterge	Genel/taban aylık katsayısı	Tutar
Aylık Gösterge	1.500	0,083084	124,63	1.500	0,083084	124,63
Ek Gösterge	8.000	0,083084	664,67	8.000	0,083084	664,67
Taban Aylık Göstergesi	1.000	1,300540	1.300,54	1.000	1,300540	1.300,54
Kıdem Göstergesi	500	0,083084	41,54	500	0,083084	41,54
Tazminat Yansıtma (**)	19.000	0,083084	1.578,60	20.425	0,083084	1.696,99
Kıdem Tazminat Tavanı			3.709,98			3.828,37
(*) 03.07.2015 tarih ve 6235 sayılı Maliye bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü
Genelgesine göre Aylık katsayı 0,083084, taban aylığı katsayısı 1,30054 olarak açıklanmıştır.
(**) Tazminat yansıtma göstergesi = En yüksek aylık göstergenin ek gösterge kadar artırılmış tutarı.
Temmuz 2015 itibariyle 9.500 %200=19.000
Eylül     2015 itibariyle 9.500 %215=20.425

 

2015/Temmuz ayında açıklanan genel katsayı ve taban aylık katsayılarına göre kıdem tazminatı tavanı tablodaki gibi olacaktır. Fakat en yüksek devlet memuru aylığının artışında kullanılan ek gösterge oranı Eylül 2015 den itibaren %200 den %215’e yükseltildiğinden 2015/Eylül ayında kıdem tazminatı tutarı bu tarih itibariyle tekrar değişmiştir. Kıdem tazminatı hesaplamasında tazminat yansıtma tutarı en yüksek devlet memuru aylığı göstergesi olan 9.500, %215 artırılmış olarak kullanılır. (2015/8057 sayılı Bakanlar Kurulu ile değiştirilmeden önceki oran %200) Dolayısı ile tazminat yansıtma tutarı 9.500’*0,083084*%215 = 1.696,99 TL. olarak hesaplanır. Diğer unsurlar belirlenen gösterge ve katsayı kullanılmak suretiyle bulunur.

Yukarıdaki açıklamalarda da görüleceği üzere kıdem tazminatı tavanı memur maaş katsayıları kullanılarak hesaplanmakta ve Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünce ilan edilmektedir. Ancak memur maaşlarında yıl içerisinde birden fazla artış yapılabilmektedir. Bu artışlar memur maaş katsayılarındaki aylık ve taban aylık göstergeleri kullanılarak yapılmaktadır. Netice itibariyle bu katsayılara bağlanan kıdem tazminatı tavanı da yıl içerisinde değişikliğe uğramaktadır. Memur maaş katsayılarının belirlenmesi ise 657 sayılı Devlet Memurları kanununun 154. maddesinde “Aylık gösterge tablosunda yer alan rakamlar ile ek gösterge ve kıdem aylığı gösterge rakamlarının aylık tutarlarına çevrilmesinde uygulanacak aylık katsayısı ile memuriyet taban aylığı göstergesine uygulanacak taban aylık katsayısı üçer veya altışar aylık dönemler itibariyle uygulanmak üzere Genel Bütçe Kanunu ile tespit olunur. Ancak mali yılın ikinci yarısında, memleketin ekonomik gelişmesi genel geçim şartları ve Devletin mali imkanları gözönünde bulundurulmak suretiyle Bakanlar Kurulu bu katsayıları ikinci yarının tamamı veya üçer aylık dönemleri itibariyle uygulanmak üzere değiştirmeye yetkilidir.” şeklinde düzenlenmiştir.

Pratik yol:

Tabloda iki gösterge kullanılmaktadır. Birincisi aylık gösterge ki toplamda 30.425 gösterge (aylık gösterge, ek gösterge, kıdem göstergesi, tazminat yansıtması göstergesi) olarak hesaplanır. İkincisi taban aylık gösterge bu da 1.000 gösterge (taban aylığı göstergesi) üzerinden hesaplanmaktadır. Memur maaş katsayıları değiştiği zaman bu katsayıları yekün göstergelerle çarpmak suretiyle kıdem tazminatı tavanını basit bir yolla hesaplamış oluruz. Buna göre;

Aylık katsayı yekün tutarı           = 30.425*0,083084= 2.527,83

Taban aylık katsayı yekün tutarı=    1.000*1,300540=1.300,54

Kıdem tazminatı tavanı tutarı                                        3.828,37

Kıdem tazminatı hesaplamasında uzun zamandır kullanılan ek gösterge oranı 200 den Eylül/2015 de 215’e yükseltilmiştir. Fakat gösterge rakamları fazla değişken olmayıp kıdem tazminatı tavanı genelde memur maaş katsayılarındaki değişiklikler neticesinde artmaktadır. Dolayısı ile yeni katsayılar belirlendiğinde 30.425 gösterge aylık katsayı ile, 1.000 gösterge taban aylık katsayı ile çarpılmak suretiyle yeni kıdem tazminatı tutarına ulaşılmış olur.

18.09.2015

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.