Vedat Nair
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vedatnair@hotmail.com

Sınai Mülkiyet Hakları İstisnası

Bilindiği üzere 19.02.2014 tarih ve 28918 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6518 sayılı kanunun 82. maddesi ile Sınai mülkiyet hakları istisnası uygulaması getirilmiştir. Yapılan düzenleme 5/A maddesinden sonra gelmek üzere 5/B maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununa eklenmiştir. Daha sonra 21.04.2015 tarih ve 29333 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 8 no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğ ile 1 no.lu K.V.K. Genel Tebliğin de değişiklik yapılarak Sınai Mülkiyet İstisnası konusuna açıklamalar getirilmiştir.

İstisnanın konusu ve kapsamı;

İstisnanın konusu Türkiye’de gerçekleştirilen arge, yenilik faaliyetleri ve yazılım faaliyetleri sonucu ortaya çıkan buluşlardır. Bu buluşların kiralanması, devri veya satışı, Türkiye’de seri üretim yoluyla pazarlanması, Türkiye’de üretim sürecinde kullanılması sonucu üretilen ürünlerin satışından elde edilen kazançların % 50’si 01.01.2015 tarihinden itibaren kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. Bu istisna hak ihlali sonucu elde edilen gelirler ile buluş nedeniyle alınan sigorta veya diğer tazminatlar için de geçerlidir.

İstisna gelir vergisi mükellefleri, serbest meslek kazançları ile gayrimenkul sermaye iratları üzerinden yapılacak vergi kesintisi için de uygulanabilecektir. Kesinti yoluyla vergilemede indirimli vergi kesintisi en fazla beş yıldır. Bu istisnadan yararlanan mükellefler 26.06.2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında yer alan istisna uygulamasından ayrıca yararlanamayacaktır. Düzenlemeye ilişkin oranlar, raporun şekil ve içeriğinin belirlenmesi yöntemlerin tespitine ve bu maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır.

İstisnadan yararlanacak olanlar

Bu istisna uygulamasından kurumlar vergisi mükellefleri ile gelir vergisi mükellefleri yararlanabilecektir. İstisna şartlarının sağlanması kaydıyla, gerçek veya tüzel kişilerin tam veya dar mükellefiyete tabi olmasının istisna uygulanmasında bir önemi yoktur.

 

İstisnadan yararlanma şartları

-Buluşlara ilişkin araştırma, geliştirme ve yenilik faaliyetleri ile yazılım faaliyetlerinin Türkiye'de gerçekleştirilmesi gerekmekte yurtdışında yapılan çalışmalar sonucu ortaya çıkan buluşlar için Türkiye'de TPE tarafından tescil edilmiş patent veya faydalı model belgesi alınmış olsa dahi istisna uygulamasından yararlanılması söz konusu olmayacaktır.

-551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (KHK) kapsamında, istisna uygulamasına konu edilecek buluşlar için TPE tarafından tescil edilmiş incelemeli sistemle patent veya olumlu araştırma raporu sonucunda faydalı model belgesi alınması gerekmektedir.

-İstisna uygulamasından yararlanabilecek kişilerin, 551 sayılı KHK'de belirtilen nitelikleri taşıması ve bu kişilerin patentli veya faydalı model belgeli buluşu geliştirme yetkisini haiz bulunması şartıyla, patent veya faydalı model belgesinin sahibi ya da patent veya faydalı model belgesi üzerinde tekel niteliğinde özel bir ruhsata sahip olması gerekmektedir.

-İstisnadan 551 sayılı KHK'da belirtilen; Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde ikametgâhı olan ya da sınai veya ticari faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişiler, Paris Anlaşması hükümleri dahilinde başvuru hakkına sahip kişiler, Karşılıklı olmak kaydıyla kanunen veya fiilen patent ve/veya faydalı model belgesi koruması tanıyan devletlerin uyruğundaki gerçek veya tüzel kişiler yararlanabilecektir.

-Patent veya faydalı model belgesi üzerinde tekel niteliğinde özel bir ruhsata sahip olunmalıdır. İnhisari lisansa sahip bu kişi yada kurumlar istisnadan yararlanabilmeleri için lisanslarını TPE’ye tescil ettirmeleri gerekmektedir.

 

Patent veya faydalı model belgesi için sağlanan koruma süresinin aşılmamış olması

İstisnadan, patent veya faydalı model belgesi için sağlanan koruma süresi aşılmamak kaydıyla yararlanılması mümkündür. 551 sayılı KHK uyarınca incelemeli sistemle verilen patentlerde koruma süresi, TPE'ye başvuru tarihinden itibaren en fazla 20 yıl, araştırma raporu sonucunda alınan faydalı model belgelerinde ise koruma süresi TPE'ye başvuru tarihinden itibaren en fazla 10 yıldır. Bu sürelerin sona ermesinden sonra elde edilen kazanç ve iratlar için bu istisnadan yararlanılamayacaktır. İncelemesiz sistem ile verilen patentlerde koruma süresi 7 yıl olup bu süre sona ermeden patent sahibinin talebi üzerine yapılan inceleme sonucunda, incelemeli sistemle patent verilmesi halinde, incelemeli sistemle patent verildiği tarihten itibaren kalan koruma süresinin sonuna kadar elde edilen kazanç ve iratlar için istisnadan yararlanılır.

 

İstisna uygulaması

İstisna uygulamasına ilk defa konu edilecek patentli veya faydalı model belgeli buluşlarla ilgili olarak değerleme raporunun düzenlenmesi amacıyla, patent veya faydalı model belgesi sahipleri tarafından, ön değerleme raporuyla Gelir İdaresi Başkanlığına başvurulması gerekmektedir.

Mükellefler, patentli veya faydalı model belgeli buluşlarından 01.01.2015 tarihinden itibaren elde ettikleri kazanç ve iratları için, değerleme raporunun düzenlenmesinden ve istisnadan yararlanılacak azami tutarın kati olarak tespit edilmesinden sonra, istisnadan yararlanmaya başlayabileceklerdir. Ancak, dileyen mükelleflerin, hazırladıkları ön değerleme raporunda yer verdikleri tahmini değeri dikkate almak suretiyle Gelir İdaresi Başkanlığına başvuru yaptıkları tarihten itibaren istisnadan yararlanabilmeleri mümkündür. Ön değerleme raporunda yer verilen tahmini değer dikkate alınarak yararlanılan toplam istisna tutarının, düzenlenen değerleme raporunda patent veya faydalı model belgesine ilişkin tespit edilen değere göre mükellef bazında yararlanılabilecek azami istisna tutarından fazla olması halinde, haksız yere yararlanılan tutarlar nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte mükelleflerden talep edilir

Değer tespiti

Mükellefler, TPE tarafından tescil edilmiş patentli veya faydalı model belgeli buluşlarına ilişkin olarak düzenleyecekleri ön değerleme raporunda, bu buluşlarından, Gelir İdaresi Başkanlığına başvuru yaptıkları tarihin içinde bulunduğu geçici vergilendirme döneminin ilk gününe kadar elde etmiş oldukları tüm hasılatları ile kazançlarının tutarına da yer vereceklerdir.

Ön değerleme raporunda, patentli veya faydalı model belgeli buluşlar için aşağıdaki yöntemlere göre ayrı ayrı tespit edilecek değerlere ve bu değerlerin tespitine ilişkin hesaplamalara yer verilecektir. Mükellefler tarafından, bu değerlerden hangisinin tercih edildiği ve tercih edilme nedenleri ön değerleme raporunda ayrıca belirtilmelidir.

a) Maliyet bazlı yöntemler

b) Pazar (piyasa) yöntemi

c) Gelir bazlı yöntemler

d) Diğer değerleme yöntemleri

Değer tespitinde mükellefler yukarıda sayılan yöntemlere ilaveten hesaplamaya dayalı diğer yöntemleri de kullanabilirler.

 

Değerleme raporunun düzenlenmesi

Mükellefler değerleme raporunun vergi müfettişlerince düzenlenmesi için Vergi Denetim Kurulu Başkanlığına başvuracaklardır. İstisnadan yararlanılacak ilk yıl, buluşun oluşturacağı katma değer dikkate alınarak devir veya satış halindeki değerinin tespitine yönelik değerleme raporunun içeriğini oluşturur. Yurt dışında gerçekleştirilen faaliyetler varsa buluşun değerleme raporunda tespit edilen değerinin söz konusu faaliyetlerin Türkiye'de yapılan bölümüne isabet eden kısmı, yurt içinde gerçekleştirilen bu faaliyetlere ilişkin harcamaların toplam harcamalara oranı dikkate alınarak belirlenecek ve belirlenen bu tutar istisna uygulamasında dikkate alınmak üzere raporda ayrıca belirtilmelidir. Bu tutarın tespitinde, yurt dışından alınan hizmetler dahil yurt dışında gerçekleştirilen tüm harcamaların ilişkin olduğu faaliyetler, yurt dışında gerçekleştirilen faaliyet kapsamında dikkate alınır. Düzenlenen değerleme raporu Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilmelidir. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından raporun bir örneği ve istisnadan faydalanılan toplam tutarı hakkında mükellefe bilgi verir.

Her bir patentli veya faydalı model belgeli buluş için bir defaya mahsus olmak üzere değerleme raporu düzenlenecek ve bu raporda tespit edilen değer patent veya faydalı model belgesinin koruma süresince bu istisnadan faydalanacak tüm mükellefler için güncellenmeksizin geçerli olacaktır. Devir, satış veya inhisari sözleşme konu edilmesi halinde  ikinci bir değerleme raporu düzenlenmesi söz konusu olmayacaktır.

İstisna kazancın tespiti

Her bir mükellef tarafından yararlanılabilecek istisna tutarı; değerleme raporunda belirtilen bedelin %50'sini geçmemelidir. Elde edilen buluşla ilgili olarak farklı mükellefler tarafından elde edilen kazançlar için yararlanılabilecek toplam istisna tutarı ise değerleme raporunda belirtilen bedelin %100'ünü aşamayacaktır.

 

Yeminli mali müşavirlerin sorumluluğu

Sınai mülkiyet haklarından elde edilen kazanç ve iratlara ilişkin istisnadan yararlanan kurumlar vergisi mükelleflerinin, istisna tutarının doğru hesaplandığına ve uygulandığına ilişkin YMM tasdik raporunu ilgili mevzuatta belirtilen süre içinde kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine vermeleri gerekmektedir. Değerleme raporunun vergi dairesine verilmesinden itibaren 30 gün içinde YMM tasdik raporunun ibraz edilmesi gerekmektedir. Mükellefler tasdik raporunu bu süreler içinde ibraz edememesi halinde ise sınai mülkiyet haklarından elde edilen kazanç ve iratlara ilişkin istisnadan yararlanamayacaktır. Sınai mülkiyet haklarından elde edilen kazanç ve iratlara ilişkin hususlara tam tasdik raporunda yer verilmiş olması durumunda, bu istisnadan yararlanılması nedeniyle ayrıca tasdik raporu düzenlenmesine gerek olmayacaktır.

 

İstisna uygulamalarında tercih 

Mükellefler, hem 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2 nci maddesinde hem de bu maddede yer alan şartları sağlasalar dahi söz konusu buluştan elde edilen kazançlarına bu istisnalardan sadece biri uygulanabilir. Öte yandan mükelleflerin, araştırma, geliştirme ve yenilik faaliyetleri ile yazılım faaliyetlerine ilişkin harcamalarının bu Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında veya 5746 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi kapsamında Ar-Ge indirimine konu edilmiş olması, bu faaliyetleri sonucu ortaya çıkan buluşlarından sağlanan kazançlar nedeniyle Kanunun 5/B maddesinde düzenlenen istisna uygulamasından yararlanmalarına engel teşkil etmemektedir.

 

Diğer husus

İstisna, 01.01.2015 tarihinden önce alınan ve koruma süresi henüz dolmamış olan patentli veya faydalı model belgeli buluşlar için 01.01.2015 tarihinden itibaren kalan koruma süresince elde edilen kazanç ve iratlara uygulanabilir. Ancak, koruma süresi bu tarihten önce dolmuş ise istisna söz konusu olmayacaktır.

TPE tarafından tescil edilmiş patentli veya faydalı model belgeli buluşlar; kiralanabilir,  tüm haklarıyla başka bir kişi /kuruma satılabilir, inhisari sözleşme yapabilir yada alan taraf seri üretim yapabilir. İstisna kazanç ve iratlara bu ve buna benzer faaliyetlerden elde edilen gelirleri örnek olarak gösterebiliriz.

01.06.2015

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.