YMM Ertuğrul Tuncer
Vedat NairSerbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vedatnair@hotmail.com
Sabit Kıymet Alımında Oluşan Faiz ve Kur Farklarının Değerlendirilmesi ve Maliyetin Azaltılması - 2
30.03.2015 tarihli yazımda duran varlık alımlarında ödenen faiz ve oluşan kur farklarının değerlendirilmesi ile ilgili uygulamaya yer vermiştim. Duran varlığın aktife alındığı hesap dönemini takip eden hesap dönemlerinde ödenen faiz ve oluşan kur farklarının ya maliyete eklenmesi yada doğrudan gider kaydedilmesi ve yapılan bu seçimin daha sonraki dönemlerde de değiştirilmeksizin uygulanması gerekmektedir. Örnekte maliyet yöntemi benimsenerek oluşan finansal farklar maliyetle ilişkilendirilmişti.
Örnek: Satala İnşaat ve Turizm A.Ş. tarafından döviz karşılığı 10.000 TL. ve ekonomik ömrü 5 yıl olan bir duran varlığın 15.02.2009 tarihinde yatırımına başlanılmış, 30.09.2010 yılında aktifleştirilerek kullanımına hazır hale getirilmiştir. Aktifleşme dönemi ve sonraki yıllarda faiz ve kur farklarının döviz karşılığı tutarlarına ait bilgiler aşağıdaki gibidir;
|
Yıllar |
Faiz |
Kur Farkı |
Kur Etkisi |
|
2010 |
600,00 |
800 |
Aleyhte fark |
|
2011 |
600,00 |
400 |
Aleyhte fark |
|
2012 |
600,00 |
-100 |
Lehte Fark |
|
2013 |
600,00 |
-700 |
Lehte Fark |
|
2014 |
600,00 |
-900 |
Lehte Fark |
|
Toplam (TL) |
3.000,00 |
-500 |
Lehte Fark |
|
Faiz ve Kur Farkının Net Etkisi |
2.500 |
|
|
Aktifleştirme ve sonraki dönemlerde oluşan faiz ve kur farklarının maliyete ve dolayısı ile amortismana etkisini hesaplamaya çalışalım;
|
Yıllar |
Duran Varlık |
Aktifleşme Tarihi |
Değer / Maliyet |
Oranı |
1. Yıl Amort. |
2. Yıl Amort. |
3. Yıl Amort. |
4. Yıl Amort. |
5. Yıl Amort. |
Toplam Amort. |
|
2010 |
Örnek D.V. |
30.09.2010 |
10.000,00 |
0,20 |
2.000,00 |
2.000,00 |
2.000,00 |
2.000,00 |
2.000,00 |
10.000,00 |
|
2010 |
Faiz |
30.09.2010 |
600,00 |
0,20 |
120,00 |
120,00 |
120,00 |
120,00 |
120,00 |
600,00 |
|
2010 |
Kur Farkı |
31.12.2010 |
800,00 |
0,20 |
160,00 |
160,00 |
160,00 |
160,00 |
160,00 |
800,00 |
|
31.12.2010 |
|
|
11.400,00 |
|
2.280,00 |
2.280,00 |
2.280,00 |
2.280,00 |
2.280,00 |
11.400,00 |
|
2011 |
Faiz |
31.12.2011 |
600,00 |
0,25 |
|
150,00 |
150,00 |
150,00 |
150,00 |
600,00 |
|
2011 |
Kur Farkı |
31.12.2011 |
400,00 |
0,25 |
|
100,00 |
100,00 |
100,00 |
100,00 |
400,00 |
|
31.12.2011 |
|
|
12.400,00 |
|
|
2.530,00 |
2.530,00 |
2.530,00 |
2.530,00 |
12.400,00 |
|
2012 |
Faiz |
31.12.2012 |
600,00 |
0,33 |
|
|
200,00 |
200,00 |
200,00 |
600,00 |
|
2012 |
Kur Farkı |
31.12.2012 |
-100,00 |
0,33 |
|
|
-33,33 |
-33,33 |
-33,33 |
-100,00 |
|
31.12.2012 |
|
|
12.900,00 |
|
|
|
2.696,67 |
2.696,67 |
2.696,67 |
12.900,00 |
|
2013 |
Faiz |
31.12.2013 |
600,00 |
0,50 |
|
|
|
300,00 |
300,00 |
600,00 |
|
2013 |
Kur Farkı |
31.12.2013 |
-700,00 |
0,50 |
|
|
|
-350,00 |
-350,00 |
-700,00 |
|
31.12.2013 |
|
|
12.800,00 |
|
|
|
|
2.646,67 |
2.646,67 |
12.800,00 |
|
2014 |
Faiz |
31.12.2014 |
600,00 |
1,00 |
|
|
|
|
600,00 |
600,00 |
|
2014 |
Kur Farkı |
31.12.2014 |
-900,00 |
1,00 |
|
|
|
|
-900,00 |
-900,00 |
|
31.12.2014 |
|
|
12.500,00 |
|
|
|
|
|
2.346,67 |
12.500,00 |
|
TOPLAM |
|
|
12.500,00 |
|
2.280,00 |
2.530,00 |
2.696,67 |
2.646,67 |
2.346,67 |
12.500,00 |
|
Toplam Faiz Farkı |
|
|
|
120,00 |
270,00 |
470,00 |
770,00 |
1.370,00 |
3.000,00 |
|
|
Pozitif Kur Farkı |
160,00 |
260,00 |
260,00 |
260,00 |
260,00 |
1.200,00 |
||||
|
Negatif Kur Farkı |
-33,33 |
-383,33 |
-1.283,33 |
-1.700,00 |
||||||
|
Toplam Kur Farkı |
160,00 |
260,00 |
226,67 |
-123,33 |
-1.023,33 |
-500,00 |
||||
|
Net Finansal Etki |
|
|
|
280,00 |
530,00 |
696,67 |
646,67 |
346,67 |
2.500,00 |
|
Maliyete ilave edilen veya maliyet bedelinden düşülen kur farklarının ve bunların amortisman etkilerinin muhasebe kayıtlarında görülmesi bakımından herhangi bir netleştirme yapılmamıştır. Buna göre maliyete ilave edilen tutarların amortismanı gider, maliyeti azaltan tutarların amortismanı ise gelir olarak dikkate alınmıştır. Uygulamada her döneme ait amortisman tutarlarının muhasebe kaydı netleştirmek suretiyle yapılabilir. Buna göre örneğimizde duran varlık bünyesine dahil edilen negatif/pozitif farklar ve bu tutarların amortismana tabi tutulması sırasında yapılacak muhasebe kayıtları ise aşağıdaki gibi olacaktır;
Yevmiye defter kayıtları;
|
|
|
2010 |
|
|
||
|
253 |
Makine Tesis Cihaz |
10.000,00 |
||||
|
191 |
İndirilecek KDV |
1.800,00 |
||||
|
102 |
11.800,00 |
|||||
|
Duran varlığı edinim kaydı. |
2010 |
|
|
|||
|
253 |
Makine Tesis Cihaz |
600,00 |
||||
|
253 |
Makine Tesis Cihaz |
800,00 |
||||
|
320 |
Satıcılar |
1.400,00 |
||||
|
Yıl faiz ve kur farkı aktifleştirmesi. |
2010 |
|
|
|||
|
730 |
Genel Üretim Gideri |
2.280,00 |
||||
|
257.10 |
2010 Maliyet amortismanı |
2.000,00 |
||||
|
257.10.F |
2010 Faiz amortismanı |
120,00 |
||||
|
257.10.K |
2010 Kur farkı amortismanı |
160,00 |
||||
|
1’. Yıl amortisman kaydı. |
2011 |
|
|
|||
|
253 |
Makine Tesis Cihaz |
600,00 |
||||
|
253 |
Makine Tesis Cihaz |
400,00 |
||||
|
320 |
Satıcılar |
1.000,00 |
||||
|
2. Yıl faiz ve kur farkı aktifleştirmesi. |
2011 |
|
|
|||
|
730 |
Genel Üretim Gideri |
2.530,00 |
||||
|
257.10 |
2010 Maliyet amortismanı |
2.000,00 |
||||
|
257.10.F |
2010 Faiz amortismanı |
120,00 |
||||
|
257.10.K |
2010 Kur farkı amortismanı |
160,00 |
||||
|
257.11.F |
2011 Faiz amortismanı |
150,00 |
||||
|
257.11.K |
2011 Kur farkı amortismanı |
100,00 |
||||
|
2. Yıl amortisman kaydı. |
2012 |
|
|
|||
|
253 |
Makine Tesis Cihaz |
600,00 |
||||
|
320 |
Satıcılar |
100,00 |
||||
|
320 |
Satıcılar |
600,00 |
||||
|
253 |
Makine Tesis Cihaz |
100,00 |
||||
|
3. Yıl faiz ve kur farkı aktifleştirmesi. |
2012 |
|
|
|||
|
730 |
Genel Üretim Gideri |
2.730,00 |
||||
|
257.10 |
2010 Maliyet amortismanı |
2.000,00 |
||||
|
257.10.F |
2010 Faiz amortismanı |
120,00 |
||||
|
257.10.K |
2010 Kur farkı amortismanı |
160,00 |
||||
|
257.11.F |
2011 Faiz amortismanı |
150,00 |
||||
|
257.11.K |
2011 Kur farkı amortismanı |
100,00 |
||||
|
257.12.F |
2012 Faiz amortismanı |
200,00 |
||||
|
257.12.K |
2012 Kur farkı amortismanı |
33,33 |
||||
|
649 |
Diğer Olağan Gelir ve Karlar |
33,33 |
||||
|
3. Yıl amortisman kaydı. |
2013 |
|
|
|||
|
253 |
Makine Tesis Cihaz |
600,00 |
||||
|
320 |
Satıcılar |
700,00 |
||||
|
320 |
Satıcılar |
600,00 |
||||
|
253 |
Makine Tesis Cihaz |
700,00 |
||||
|
4. Yıl faiz ve kur farkı aktifleştirmesi. |
2013 |
|
|
|||
|
730 |
Genel Üretim Gideri |
3.030,00 |
||||
|
257.10 |
2010 Maliyet amortismanı |
2.000,00 |
||||
|
257.10.F |
2010 Faiz amortismanı |
120,00 |
||||
|
257.10.K |
2010 Kur farkı amortismanı |
160,00 |
||||
|
257.11.F |
2011 Faiz amortismanı |
150,00 |
||||
|
257.11.K |
2011 Kur farkı amortismanı |
100,00 |
||||
|
257.12.F |
2012 Faiz amortismanı |
200,00 |
||||
|
257.12.K |
2012 Kur farkı amortismanı |
33,33 |
||||
|
649 |
Diğer Olağan Gelir ve Karlar |
33,33 |
||||
|
257.13.F |
2013 Faiz amortismanı |
300,00 |
||||
|
257.13.K |
2013 Kur farkı amortismanı |
350,00 |
||||
|
649 |
Diğer Olağan Gelir ve Karlar |
350,00 |
||||
|
4. Yıl amortisman kaydı. |
2014 |
|
|
|||
|
253 |
Makine Tesis Cihaz |
600,00 |
||||
|
320 |
Satıcılar |
900,00 |
||||
|
320 |
Satıcılar |
600,00 |
||||
|
253 |
Makine Tesis Cihaz |
900,00 |
||||
|
5. Yıl faiz ve kur farkı aktifleştirmesi. |
2014 |
|
|
|||
|
730 |
Genel Üretim Gideri |
3.630,00 |
||||
|
257.10 |
2010 Maliyet amortismanı |
2.000,00 |
||||
|
257.10.F |
2010 Faiz amortismanı |
120,00 |
||||
|
257.10.K |
2010 Kur farkı amortismanı |
160,00 |
||||
|
257.11.F |
2011 Faiz amortismanı |
150,00 |
||||
|
257.11.K |
2011 Kur farkı amortismanı |
100,00 |
||||
|
257.12.F |
2012 Faiz amortismanı |
200,00 |
||||
|
257.12.K |
2012 Kur farkı amortismanı |
33,34 |
||||
|
649 |
Diğer Olağan Gelir ve Karlar |
33,34 |
||||
|
257.13.F |
Birikmiş amortismanlar |
300,00 |
||||
|
257.13.K |
2013 Kur farkı amortismanı |
350,00 |
||||
|
649 |
Diğer Olağan Gelir ve Karlar |
350,00 |
||||
|
257.14.F |
Birikmiş amortismanlar |
600,00 |
||||
|
257.14.K |
2013 Kur farkı amortismanı |
900,00 |
||||
|
649 |
Diğer Olağan Gelir ve Karlar |
900,00 |
||||
|
5. Yıl amortisman kaydı. |
|
|
||||
Duran varlık maliyeti ve dönemler itibariyle amortisman gideri/geliri oluşumu;
Yukarıda yer alan amortisman hesaplama tablosunda ve muhasebe kayıtlarında görüleceği üzere faiz ve kur farklarının ekonomik ömür süresinde maliyetle ilişkilendirilmesi neticesinde duran varlığın değeri 12.900,00 TL.’sına yükselmiş ancak döviz kurundaki dalgalanmalar sonucu maliyet duran varlığın değerini itfa yılında 12.500,00 TL.’ye düşmüştür. Yıllar itibariyle duran varlık maliyetinin değişimi ve finansal etkisinin seyri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Buna göre yıllara göre maliyet tutarı;
|
Açıklama |
|
Maliyet/Faiz/Kur Farkı |
Dönem Sonu Tutarları |
|
Alım Maliyeti |
: |
10.000,00 |
|
|
2010 Faiz aktifleştirilmesi |
: |
600,00 |
|
|
2010 Kur farkı aktifleştirilmesi |
: |
800,00 |
11.400,00 |
|
2011 Faiz aktifleştirilmesi |
: |
600,00 |
|
|
2011 Kur farkı aktifleştirilmesi |
: |
400 |
12.400,00 |
|
2012 Faiz aktifleştirilmesi |
: |
600,00 |
|
|
2012 Kur farkı aktifleştirilmesi |
: |
-100 |
12.900,00 |
|
2013 Faiz aktifleştirilmesi |
: |
600,00 |
|
|
2013 Kur farkı aktifleştirilmesi |
: |
-700 |
12.800,00 |
|
2014 Faiz aktifleştirilmesi |
: |
600,00 |
|
|
2014 Kur farkı aktifleştirilmesi |
: |
-900 |
12.500,00 |
|
31.12.2014 Sonunda oluşan maliyet |
: |
12.500,00 |
12.500,00 |
Birikmiş amortisman gideri/geliri oluşumu;
|
Açıklama (Amortisman giderleri) |
Maliyet/Faiz/ Kur Farkı Amortismanı |
Açıklama (Negatif farkların amortismanı) |
Maliyet/Faiz/ Kur Farkı Amortismanı |
||
|
2012 Kur farkının 2012 negatif amortismanı |
-33,33 |
||||
|
2010 Amortismanı gideri |
: |
2.280,00 |
2012 Kur farkının 2013 negatif amortismanı |
-33,33 |
|
|
2011 Amortismanı gideri |
: |
2.530,00 |
2013 Kur farkının 2013 negatif amortismanı |
-350,00 |
|
|
2012 Amortismanı gideri |
: |
2.730,00 |
2012 Kur farkının 2014 negatif amortismanı |
-33,34 |
|
|
2013 Amortismanı gideri |
: |
3.030,00 |
2013 Kur farkının 2014 negatif amortismanı |
-350,00 |
|
|
2014 Amortismanı gideri |
: |
3.630,00 |
2014 Kur farkının 2014 negatif amortismanı |
-900,00 |
|
|
31.12.2014 Toplam amortisman gideri : |
=SUM(ABOVE) 14.200,00 |
31.12.2014 Toplam amortisman geliri : |
-1.700,00 |
||
|
31.12.2014 Toplam net birikmiş amortisman : |
|
|
12.500,00 |
||
Duran varlığın ekonomik ömrünü tamamladığı hesap döneminden sonra kalan borçlarla ilgili (ekonomik ömür süresini aşan borç olduğu varsayımıyla) oluşacak kur farklarının gelir yada gider olarak dikkate alınması gerekecektir. Esasen bahsettiğim bu durum hakkında yasal bir düzenleme olmamasına karşın muhasebe uygulaması ve kayıt düzeni bunu mümkün kılmaktadır. Yaptığım bu çalışmada duran varlık maliyetinin ekonomik ömür süresince negatif ve pozitif kur farkı nedeniyle durağan olmadığı görülmektedir. Bu durum cari amortisman giderlerinin yıllar itibariyle farklı tutarlarda hesaplanmasına neden olmaktadır. Maliyet yönteminin tercih edilmesi şirket aktiflerinin değerine katkı sağlarken bir yandan da finansal farklarla ilgili giderlerin dönemlere yayılarak kurum karlarının daha yüksek olmasını sağlamaktadır. Bu nedenle kurumlar tarafından gider yada maliyet yöntemi tercihi yapılırken karlı ve aktif değerleri yüksek bir bilançonun gerekliliği sorgulanmalıdır.
24.04.2015
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.
Asgari Ücret 2024 - Asgari Ücret Ne Kadar?
Vergi Dilimleri 2024
Facebook
Twitter
Linkedin
Google+
Whatsapp
E-posta
Yazdır-
Enflasyon Muhasebesi 130 Bin Mali Müşaviri Meslekten Soğuttu
-
İLERİ DÜZEY MUHASEBE REHBERİ KİTABI ÇIKTI
-
Yeniden Yazıyoruz; Enflasyon Düzeltmesi Sonuçları Vergileme Konusu Olamaz
-
Vergisel İşlemlerde Adat Faizi Hesaplama Yöntemi ve Uygulamaları
-
Yapılmakta Olan Yatırımlar İçin Ayrılan Fon
-
Vergilemede Tebligat ve Elektronik Tebligat Sistemi
-
Fabrika Binasına Ait Emlak Vergisi Muhasebe Kaydı
-
Alınan Depozito ve Teminatlarda Enflasyon Düzeltmesi
-
SGK’ya Gerçeğe Aykırı Çıkış Kodu İle Bildirim Yapılması İşçinin Kişilik Haklarının İhlali Sayılır Mı?
-
Yıllık Bütçe Hazırlamada Kötü Senaryo Bütçesi Hazırlığı ve Önemi
-
Vergi Usul Kanunu’na Göre Şüpheli Alacaklar ve Vergi Usul Kanunu’na Göre Şüpheli Alacakların Vergilendirilmesi
-
Yılın Kampanyası: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 999 TL + KDV
