Vedat Nair
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vedatnair@hotmail.com

Kasa Hesabına Adat Yapılmasının Vergisel Boyutu Ve Şirketlerin Ankes Politikası

İktisadi bir terim olan Ankes,  herhangi bir taahhüdü yerine getirmek için hazır tutulan para anlamı taşımaktadır. Tanımdan da yola çıkarak şirketlerin günlük ihtiyaçları tutarındaki naktin belirlenerek kasada tutulması, aşan kısımların bankalarda vadeli mevduat olarak veya başka yatırımlarda değerlendirilmesi daha basiretli bir yaklaşım olacaktır. Şirketlerde kasa hesabının işin mahiyetine uygun olmayan ölçülerde hareket görmesi bu hesabın ortaklar tarafından kullanılarak para transferi yapıldığı şüphelerine neden olmaktadır. 5520 sayılı KVK.’nun 13/1-2 maddesinde ilişkili kişilerle yapılan örtülü kazanç dağıtımı sayılabilecek para kullandırmadan yola çıkarak çeşitli görüşler kasa sayımına adat hesaplanmasını gerekli görmüştür. Yeni TTK madde 369 da “tedbirli bir yöneticinin özeniyle” ifadesi de kasa hesabında gereğinden fazla bir fonun bekletilmesini engelleyen bir düzenlemedir. Eğer bir sayım esnasında kasa da yüksek tutarlı bir açık olduğu tespit edilirse bunun bir açıklaması olmayacağı gibi en mantıklı yorum kasada ki fonun ortaklar tarafından kullanıldığı veya açık bir takım ödemelerin yapıldığı, fazla olması halinde de açık satış yoluyla kasaya nakit girişi yapıldığı şeklinde yorumlanabilecektir.

Bilindiği üzere 320 sayılı VUK. Genel tebliğ ile (323, 324 ve 332 sayılı tebliğlerle değişik) “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenler, defter tutmak zorunda olan çiftçiler, serbest meslek erbabı ile vergiden muaf esnafın kendi aralarında yapacakları ticari işlemleri ile nihai tüketicilerden (Türkiye'de mukim olmayan yabancılar hariç) mal veya hizmet bedeli olarak yapacakları 8.000 Türk Lirasını aşan tahsilat ve ödemelerinin 01/08/2003 tarihinden itibaren banka veya özel finans kurumları aracı kılınarak yapılması ve bu kurumlarca düzenlenen dekont veya hesap bildirim cetvelleri ile tevsiki zorunludur. Tespit edilen tutarın altında kalan tahsilat veya ödemelerin banka veya özel finans kurumları aracılığıyla yapılması ihtiyaridir.” Parça parça yapılan ödemeler de ise 8.000 TL.’nin tespitinde fatura tutarının toplamına bakılması gerekecektir.

Tebliğler ile yapılan açıklamalarda da görüldüğü üzere zaten ödeme ve tahsilatlarda bütünlük düşünülerek 8.000 TL.’nı geçen işlemlerin kasadan yapılması mümkün olmayıp, vergi cezası riski oluşturacaktır.

 

Peki kasa yüksek tutarlı olarak çalışmış ise ve kasada yüksek tutarlı fonlar bekletilmiş ise bu özensiz davranışın faturası kime kesilecek. Sanırım bu sorunun cevabı çok açık, zira hiçbir çalışan bu fonları keyfi kullanmak amacıyla kasada tutulmasına müsaade etmez ve bu işlemler içinde kayıt oluşturmaz. Bu durumda bütün işaretler ortakları gösteriyor. Devamlı tartışılan konuşulan Yeni TTK’da kaldırılan ve daha sonra yumuşatılarak tekrar diriltilen şu meşhur 131 kodlu hesap. Ne yapmak lazım ?

 

Öncelikle şirket idarecileri bir Ankes politikası oluşturmalı. Yani bünyemizde günlük işlemler baz alınarak ne kadar bir fonun kasada bekletilmesi gerektiğine karar verilmelidir. Nakit olarak taahhüt edilen ve gerçekleşmesi muhtemel günlük işlemlerin döngüsünü sağlayacak tutarın üstünde ki kasa miktarları bizim için eleştirel olmalı ve bunun sonucunda da adat hesaplamasına gidilmelidir.

 

Kasa hesabı için Adat hesaplama tablosu (Bakiye tutardan azami tutar düşülmeden hesaplama yapılmıştır.)
 

Muavin Defter										Faiz oranı
Hesap Kodu	Tarih	Fiş Türü	Fiş No.	Açıklama	Borç	Alacak	Bakiye	Normal Kasa Tutarı	Gün Sayısı	16,00%
100	01.07.2012			Devreden Durum	400.000	150.000	250.000	0
100	01.07.2012	Tediye	71	nakit ödeme	0	1.000	249.000	0	0	0
100	08.07.2012	Tediye	72	nakit ödeme	0	2.000	247.000	0	7	758
100	09.07.2012	Tahsil	73	bankadan tahsilat	40.000	0	287.000	0	1	126
100	09.07.2012	Tediye	74	nakit ödeme	0	3.000	284.000	0	0	0
100	15.07.2012	Tediye	75	nakit ödeme	0	5.000	279.000	0	6	734
100	20.07.2012	Tediye	76	nakit ödeme	0	4.000	275.000	0	5	603
100	30.07.2012	Tediye	77	nakit ödeme	0	2.000	273.000	0	10	1.197
						Toplam Adat Tutarı		(KDV Hariç)		3.417

 

(Gün x kredi tutarı x faiz oranı) / 36.500  faiz hesaplama formülü ile paranın bekleme gün sayısı ve reeskont faiz oranı kullanılarak (19.06.2012 den itibaren reeskont faiz oranı %16 dir.) adat hesaplaması yapılır. Çeşitli Danıştay kararlarında avans faiz oranı ve Merkez Bankası reeskont faiz oranının adat hesaplamasında kullanılabileceği belirtilmiştir.

 

Bazı görüşlere göre işletmede tutulması normal kabul edilen ve bizim ankes para miktarı diye tabir ettiğimiz tutar belli ise o tutar bakiyeden mahsup edilerek adat yapılacağı savunulmaktadır.

 

Ayrıca kasadaki tutarların ortaklar tarafından kullanılması bir finansal hizmet olacağından hesaplanan faiz tutarı için fatura düzenlenerek KDV hesaplanması doğrultusunda görüşler olmakla birlikte KDV olmaması yönünde görüşler de mevcuttur. Bu görüşün dayanağı ise bankadan elde edilen faiz gelirleri için KDV hesaplanmadığı olabilir.

 

Bsmv yönünden bakılırsa eğer finansman hizmetini veren şirket bu faaliyeti devamlı olarak yapmıyor ise bsmv olmayacaktır. Nitekim Danıştay’ın 23.10.1997 tarih ve E.1996/3270, K.1997/3335 sayılı kararında; “ Mükellef ...... A.Ş’nin ortaklarına önemli ölçüde para verme işleminin bsmv’ne tabi olabilmesi için şirketin borç para verme işiyle devamlı olarak uğraşması sadece ortaklarına değil, üçüncü kişilere de bir yıl içinde müteaddit defa borç para vermesi, başka bir ifade ile ikrazatçılık faaliyetinde bulunduğunun tespiti gerekir. Oysa ortaklara olan borç-alacak ve faiz ilişkisini ikrazatçılık olarak nitelendirmek ve olayı BSMV tabi tutmak olanağı bulunmamaktadır.”

 

Hesaplanacak Adat için ise uygulamada farklı muhasebe kayıtları kullanılmaktadır. Bana göre en uygun olanı ortaklar cari hesabı kullanılarak yapılandır. Adat hesaplamasının mantığını örtülü kazanç dağıtımı üzerinden yaptığımıza göre ve ortaklarla ilgili olduğuna bu kayıt en doğru seçenek olmaktadır.

 

Buna göre; (KDV hesaplanması halinde) Yukarıdaki adat hesaplamasında bulunan 3.417 TL. üzerinden KDV hesaplanarak kayıtlar oluşturulur. Ancak KDV olmayacağı yönünde de görüşler de vardır.

------------  /  /  ------------

131 ortaklar cari hs.

           642 Faiz gelirler veya

          679 Diğer olağan dışı gelir ve karlar

          391 Hesaplanan KDV   

---------  /  /  --------------

 

Diğer Seçenekler ise ;

------------  /  /  ------------

689 KKEG  hs.

           642 Faiz gelirler veya

          391 Hesaplanan KDV

---------  /  /  --------------

veya,

689 KKEG  hs.

           679 Diğer olağan dışı gelir ve karlar

          391 Hesaplanan KDV

---------  /  /  --------------

26.11.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.