Vedat Nair
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vedatnair@hotmail.com

Ödeme Emrine Karşı Sorumluluklar ve Haklar

Devlete, İl Özel İdarelerine, Belediyelere ait kamu alacaklarının tahsili için 6183 sayılı kanun hükümlerine göre mükelleflere ödeme emri gönderilmektedir. Alacağın sözleşmeden, haksız fiilden ve haksız iktisaptan doğması durumda özel hukuk hükümleri uygulanır. Kamu alacağı nedeniyle gönderilen ödeme emirlerine karşı mükelleflerin sorumlulukları ve yasal hakları bulunmaktadır. Kendisine ödeme emri gönderilen borçlu yasal süresi içinde ödeme, mal bildiriminde bulunma ya da dava açma yoluna gitmelidir. Belirlenen sürelere uyulmaması ve diğer yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda sorumluluğun türüne göre 50 gün ile 3 yıl arasında hapis cezası ile karşılaşılır.  

Ödeme emri 6183 sayılı kanuna göre vadesinde ödenmeyen kamu alacakları için düzenlenir. Burçlulara 15 gün içinde borçlarını ödemesi veya 15 içinde mal bildiriminde bulunulması istenir. Bu şekilde vergi dairesi kamu alacağını cebren tahsilat işlemlerine başlamış olmaktadır. Asıl borçlulardan tahsilat yapılamaması veya tahsilat yapılamayacağının anlaşılması halinde; kanuni temsilci, limited şirket ortağı, yabancı şahıs veya kurumların mümessilleri gibi borçtan sorumlu olanlara da ödeme emri tebliğ edilerek borcun ödenmesi istenilir.

Gönderilen ödeme emrinde mükellefe borçla ilgili bildirimin yanı sıra neler yapması gerektiği karşılaşabileceği cezaların neler olacağı ve diğer hususlar ifade edilir. Bu bilgilendirmelerde mal bildiriminde bulunulması aksi halde 3 ayı geçmeyecek üzere hapisle cezalandırılacağı da belirtilir. Ödeme emrinde yer alan kamu alacağının vadesinde ödenmeyen kısmı vade sonu ve ödendiği tarih arasında aylık %4,5 gecikme zammı ile birlikte ödenir.

Mal bildirimi borçluya ait menkul ve gayrimenkul mallar ile alacak ve hakların beyanı ile olabilir. Borçlu malının olmadığını da beyan edebilir. Yazılı ya da sözlü olarak yapılabilecek beyanla borcun ne şekilde ödeneceği vergi dairesine bildirilmelidir. Mal beyanında mala ilişkin değer belirtilecek olup borcu karşılayıp karşılamayacağının takdiri ise vergi dairesine aittir. Malın değerinin borca yetmeyeceğinin veya haciz ve satış işlemlerinin güç olacağının tespiti halinde ek mal bildirimi talep edilebilecektir. Borçlunun haczedilebilecek malları olmadığını bildirmesi mal bildirimi sayılmaktadır. Mal bildirimi tüm mal varlığının beyanı anlamına gelmez. Bu nedenle borçlunun borcunu karşılayacak tutarda mal bildirimi yapması yeterli olup borcundan daha fazla mal bildiriminde bulunması istenemez.

Malı olmadığını bildiren borçlu bildirim tarihinden itibaren 15 gün içinde en son ikamet ve iş yeri adreslerini, diğer devamlı mükellefiyeti bulunan vergi dairelerini ve kamu dairelerine ait bilgileri bildirmek ve nüfus kayıt örneği vermek zorundadır. Buna yükümlülüğü zamanında yerine getirmeyenler için 50 güne kadar idari para cezası uygulanır. Mal bildiriminin gerçek duruma aykırı olması, yaşam tarzı ile mal bildirimi arasında uyum olmaması halinde 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezasına neden olur.

456 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre, düzenlenen ödeme emrinin e-Tebligat ile gönderilmesi durumunda muhatabın elektronik ortamdaki adresine ulaştığı tarihi izleyen 5. günün sonu, tebliğ tarihi olmaktadır.

Tebliğ edilen ödeme emrine 15 gün içinde ödeme ya da mal beyanı ile karşılık vermeyen borçlu 3 ayı geçmemek üzere bir defa hapis cezası alır. Ödeme emrine dava açılması ve ret kararının verilmesi halinde 15 gün içinde mal bildiriminde bulunulmalıdır. Aksi durumda aynı ceza söz konusu olur. Hapis cezası alınması borçluya ait malların haciz edilmesine engel teşkil etmeyecektir. Tüzel kişilerde yükümlülük ve cezaya muhatap kanuni temsilciler olacaktır. Hapis kararı vergi dairesinin talebi doğrultusunda icra mahkemesi tarafından verilir ve karar Cumhuriyet Savcılığınca derhal infaz edilir. Mal bildiriminin yapılmasıyla alınmış hapis kararı infaz edilmez ve hapsedilen borçlu tahliye edilir.

Mal bildiriminde, malı olmadığını ya da borca yerecek kadar mal bildirmeyen borçlu sonradan mal edinmenin ve gelirindeki artmanın gerçekleşme tarihinden itibaren 15 gün içinde vergi dairesine bildirmelidir. Bu duruma uyulmaması 1 yıla kadar hapis cezasına neden olur. Mal bildirimi sonrasında veya vergi dairesince tespit edilen mallar ile borçluya ait olduğu belirlenen diğer mallar vergi dairesince haczedilir. Eğer borçlu rızasıyla borcunu ödemez ise hacizli malların satışı yoluna gidilerek vergi borcu tahsil edilir. Borçlu, kamu alacağının tahsilini engellemek zorlaştırmak, borca dair gerçeğe aykırı bildirimlerde bulunması halinde 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası alır.

Ödeme emrine karşı borçlu tarafından dava açılması için bazı nedenlerin olması gerekir. Bunlar;

- Böyle bir borcunun olmadığı,

- Borcunu kısmen ödediği,

- Borcun zamanaşımına uğradığı,

Tebliğ tarihinden itibaren borcun niteliğine göre VUK. kapsamındaki borçlar için vergi dairesine diğer borçlar için ise idare mahkemesine dava açılmalıdır. Borcun bir kısmı için de türü ve tutarı belirtilerek dava açılması mümkündür. Mahkeme yürütmeyi durdurma kararı vermediği sürece borçlu hakkındaki takip işlemi devam edecektir.

Borçlu tarafından vergi ya da idare mahkemesinde açılan dava sonucunda tamamen veya kısmen ret kararı verilmesi halinde karar tarihinden itibaren 15 gün içinde mal bildirimi mecburidir. Mal bildiriminde bulunana kadar bir defaya mahsusu 3 aya kadar hapis cezası uygulanır. Dava sırasında yürütmenin durdurulması verilmediği sürece takip işlemleri devam edecek ve borcu karşılayacak mal haczi yapılmışsa ayrıca mal bildirimine gerek olmayacaktır. 15 gün içinde borcun hepsi ödenirse artık mal bildirimine gerek olmayacaktır. İlk derece mahkemesinde kaybedilen davalarda davaya esas tutar 2024 yılı için 31.000 TL.’yi aşması durumunda üst yargı yolu açıktır. Dava konusu borcun bir kısmına yönelik olursa dava edilmeyen kısım için mal bildirimi süresi uzamayacaktır. Ayrıca ödeme emri gönderilen borçlu böyle bir borcu olmadığı veya kısmen ödediği veya zamanaşımına uğradığı hakkında tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde alacaklı tahsil dairesine ait itiraz işlerine bakan vergi itiraz komisyonu nezdinde itirazda bulunabilir.

Kaynak;

GİB. Yayınları

24.10.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.