Vedat İlki
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
vedat.uzman@gmail.com

5510 Sayılı Kanunla Engelli Emekli Aylığı (4a-Ssk) ve Balthazard Formülü

Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 5510/25 inci maddenin ikinci fıkrasına göre malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalığı veya engelliliği bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılara, en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.

Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;

a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,

b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla ikinci fıkranın (a) bendindeki yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar.

Bunlar 94 üncü madde hükümlerine göre kontrol muayenesine tâbi tutulabilirler.

 5510 sayılı Kanunla sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlananlar için 28 inci maddede daha uygun koşullarda yaşlılık aylığına hak kazanma koşulu öngörülmemiş olmakla birlikte, 2008/Ekim ayı başından önce sigortalı olup bu Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılar hakkında uygulanır.

ABO HESAPLANMASI

4 -1 (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için prim gün sayısı 7200 gün, % 40 oranında olarak uygulanır.

4 (a) sigortalıları için hesaplanacak aylık bağlama oranı, prim ödeme gün sayısı 7200 günden az olanlar için çalışma gücü kayıp oranının 7200 gün prim ödeme gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan rakamın % 60'a bölünmesi suretiyle hesaplanan gün sayısına göre (Çalışma gücü kaybı oranı x 7200 / % 60 = ABO’ya esas prim gün sayısı), % 40’ı geçmemek üzere, Prim ödeme gün sayısı 4 (a) sigortalıları için 7200 fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısına göre aylık bağlama oranı belirlenir.

Örnek:

İlk defa 4 (a) kapsamında çalışmaya başladığı tarihte malul olan ve çalışma gücü kaybı oranı %70 olarak tespit edilen sigortalının tahsis talep tarihinde prim ödeme gün sayısı 3700’dür. Sigortalının prim gün sayısı 7200 günden az olduğundan,

ABO’ ya esas prim gün sayısı: Çalışma gücü kaybı oranı x 7200 / % 60

 :%70 x 7200/ %60 = 8400

ABO : 8400/360 x 2 = 46,66 (5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin dördüncü fıkrası gereğince %40 ı geçemeyeceğinden, ABO % 40 olarak uygulanır.)

- Ortalama aylık kazanç ile aylık bağlama oranının çarpılmasıyla sigortalının tahsis talep yılına ait Ocak aylığı bulunur.

Aylık = Ortalama Aylık Kazanç x  Aylık Bağlama Oranı

- Hesaplanan yaşlılık aylığı; sigortalının  çalışma süreleri için prime esas günlük kazanç alt sınırları dikkate alınarak, talep yılına ait Ocak ayı itibariyle belirlenen ortalama aylık kazancının % 35’inden, sigortalının talep tarihinde bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğu varsa % 40’ından  az olamaz.

 - Hesaplanan aylık, tahsis talep yılına ait Ocak aylığı olup, aylığın başlangıç tarihi yılın ilk altı aylık döneminde ise Ocak ödeme dönemi için aylıklara uygulanan artış oranı kadar, yılın ikinci altı aylık dönemde ise öncelikle Ocak ödeme dönemi, daha sonra Temmuz ödeme dönemi için aylıklara uygulanan artış oranları kadar artırılarak, sigortalının aylık başlangıç tarihindeki aylığı hesaplanır.

BALTHAZARD FORMÜLÜ

Balthazard formülü: Birden fazla iş kazası veya meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik dereceleri veya birden fazla engellilik derecelerinin birleştirilmesinde kullanılan hesaplama şeklini tanımlar.

Balthazard formülü ,engel oranı belirlenirken birden fazla engeli olanlar için kullanılan hesaplama şeklini ifade etmektedir.

Balthazard formülü aşağıdaki şekilde uygulanır:

• Engel oranları ayrı ayrı tespit edilir.
• Bu oranlar en yükseğinden başlanarak sıraya konulur.
• En yüksek oran, engellinin tüm vücut fonksiyonunun tamamını gösteren %100’den çıkarılır.
• Bu çıkarmada kalan miktar, sırada ikinci gelen engel oranı ile çarpılır. Çarpımın 100’e bölünmesinden çıkan rakam en yüksek özür oranına eklenir; böylece, birinci ve ikinci rahatsızlıkların engelli oranı bulunmuş olur.
• Engel ikiden fazla ise, birinci ve ikinci rahatsızlıkların engel oranı birinci sıraya ve üçüncü sıradaki özür oranı ise ikinci sıraya alınarak formül tekrarlanır.
• 60 yaşın üzerindekilerde hesaplanan özürlülük oranına balthazard formülü ile %10 eklenerek kişinin engel oranı bulunur.

ÖRNEK

İki kaybı olan engelli için %35 ve %20 olması halinde;

a.)En yüksek engelli miktarı %35 olup,100-35=65 olup

b.)65xikinci engel oranı 20/100=13

c.)En yüksel engel rakamı %35+%13=%48 Engel oranı bulunur.

ÖRNEK

Üç kaybı var olan engelli %30,%20,%15

a.)100-30=70

b.)70x20/100=14

c.)30+14=%44

d.)100-44=56

e.)56x15/100=8,4

f.)44+8,4=52,4

Pratik:%30+%14+%8,4=%52,4

SONUÇ:%52,40 Engelli Oranı

ÖRNEK

Dört kaybı var olan engelli %25 %20 %15 %10

a.)100-25=75

b.)75x20/100=15

c.)25+15=40

d.)100-40=60

e.)60x15/100=9

f.)40+9=49

g.)100-49=51

h.)51x10/100=5,1

ı.)49+5,1=54,1

Pratik:%25+%15+%9+%5,1=%54,10

SONUÇ :%54,10 Engelli oranı

ÖRNEK:

Onkoloji %40  Ortopedi %10 Endokrin %5 Psikiyatri %5

a.)100-40=60

b.)60x10/100=6

c.)40+6=46

d.)100-46=54

e.)54x5/100=2,7

f.)46+2,7=48,7

g.)100-48,7=51,3

h.)51,3x5/100=2,57

ı.)48,7+2,57=51,27

Pratik:%40+%6+%2,7+%2,57=%51,27

SONUÇ:%51,27 Engelli oranı

28.07.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.