Vedat İlki
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
vedat.uzman@gmail.com

İlk Defa 4/C Statüsünden Memur Olanların Emekli Maaşı Hesaplaması Eski / Yeni Memur Arasında Kaos Olur Mu?

Ekim 2008 den sonra ilk defa 5510/4-c statüsünde kamu görevlisi olan memurların emekli maaşı hesaplaması 5434 tabi memurlardan farklı olacaktır.

5510 sayılı Kanun 2008 yılı Ekim ayı başında yürürlüğe girmiş olup bu tarihten önce kamu kurum ve kuruluşlarında göreve başlamış olan kamu personeli 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununa, 2008 yılı Ekim ayı başından sonra(15/10/2008 dahil)  bu kurumlarda ilk defa göreve başlayanlar da  5510 sayılı Kanunun 4/ 1 (c ) bendi kapsamında sigortalı sayılmışlardır.

BORÇLANMA 5434 EMEKLİ SANDĞI HAKKINI VERMEYECEK!

5510 sayılı Kanunun geçici 7. Maddesi gereğince borçlanma ile kazanılan geçmiş hizmetler 15/10/2008 sonrasında 4/1-c sigortalılığı başlamış olan kişinin giriş tarihini geriye götürse de  5434 sayılı Kanuna tabi olmasını sağlamamaktadır.

4/c İlk Defa Sigortalı Olan Kamu Personelinin Prime Esas Kazançları ve Prim Oranları

Prime Esas Kazanç Tutarı

5510 sayılı Kanuna göre ilk defa 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanların prime esas kazançlarının hesabında;

Aylıklarını personel kanunlarına göre alan sigortalılar için;

1. İlgili kanunları uyarınca aylık gösterge ve ek gösterge üzerinden ödenen aylık tutarları,
2. Memuriyet taban aylık ve kıdem aylık tutarları,
3. Tazminatlardan;

• Makam, temsil ve görev tazminatları
• 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 152 nci maddesi uyarınca ödenen Özel Hizmet Tazminatı
• 926 sayılı TSK Personel Kanununun ek 17 nci maddesinin (A) bendinde yer alan cetvelde belirtilen oranlar üzerinden ödenen Hizmet Tazminatı
• 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 12 nci maddesi uyarınca ödenen Üniversite Ödeneği

tutarlarının esas alınması gerekmektedir.

Prim Oranları

Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının % 20'sidir. Bunun %9'u sigortalı hissesi, % 11'i işveren hissesidir.

Ancak, Kanunda belirtilen fiilî hizmet süresi zammı uygulanan işlerde 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışan sigortalılar için ise uygulanacak malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı olan % 20 oranına; 40 ıncı maddeye göre 60 fiilî hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 3,33 puan, 90 fiilî hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 5 puan, 180 fiilî hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 10 puan eklenmesi suretiyle belirlenir ve aradaki farka ait primin tamamı işveren tarafından ödenir.

Genel sağlık sigortası primi, kısa ve uzun vadeli sigorta kollarına tâbi olanlar için prime esas kazancın % 12,5'i olup, bu primin % 5'i sigortalı, % 7,5'i ise işveren hissesidir.

EMEKLİ MAAŞI HESAPLAMA ESASI!

4 -1 (c) bendine göre 5510 Sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği (Ekim 2008)  tarihinden sonra ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanların yaşlılık aylığı, aşağıdaki hükümlere göre belirlenecek ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda bulunan tutardır. Ortalama aylık kazanç, sigortalının her yıla ait prime esas kazancının, kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan kazançlar toplamının, itibarî hizmet süresi ile fiilî hizmet süresi zammı hariç toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanan ortalama günlük kazancın otuz katıdır.

Aylık bağlama oranı, sigortalının malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi geçen toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için %2 olarak uygulanır. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır. Ancak aylık bağlama oranı %90'ı geçemez.

28 inci maddenin dördüncü ve beşinci fıkralarına göre aylığa hak kazanan sigortalılar için hesaplanacak aylık bağlama oranı, prim ödeme gün sayısı 9000 günden az olanlar için çalışma gücü kayıp oranının 9000 gün prim ödeme gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan rakamın % 60'a bölünmesi suretiyle hesaplanan gün sayısına göre, %50'yi geçmemek üzere üçüncü fıkra uyarınca tespit edilen orandır. Prim ödeme gün sayısı 9000 günden fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısına göre aylık bağlama oranı belirlenir.

Yukarıdaki şekilde hesaplanan aylığın başlangıç tarihinin yılın ilk altı aylık dönemine rastlaması halinde 55 inci maddenin ikinci fıkrasına göre Ocak ödeme dönemi için gelir ve aylıklara uygulanan artış oranı kadar artırılarak, yılın ikinci altı aylık dönemine rastlaması halinde ise öncelikle Ocak ödeme dönemi, daha sonra Temmuz ödeme dönemi için gelir ve aylıklara uygulanan artış oranları kadar artırılarak, sigortalının aylık başlangıç tarihindeki aylığı hesaplanır.

4-1/(c) bendinde belirtilen sigortalılardan yaşlılık aylığına hak kazananlara, yetkili makamdan alınan emekliye sevk onayı üzerine görevleriyle ilişiğinin kesildiği tarihi takip eden ay başından itibaren aylık bağlanır.

2025 YILINDA KONUYA SOMUT ÖRNEKLE YAKLAŞMIŞ OLACAĞIZ!

Hesaplamaların yer aldığı tablolarda kamu görevlileri tavandan prim ödeme imkanları oldukça kısıtlı olmaktadır.

Prime esas kazanç muafiyetlerin geniş tutulması neticesinde aktif çalışma hayatında elde edilen maaş gelirinden  daha az emekli maaşı alma riskleri de ortaya çıkacaktır.Aktif çalışma Geliri ,pasif dönemde harcamaları karşılamayacak gelir haline gelecektir.

5434 sayılı Kanun emeklisi ile 5510 sayılı 4-1/c emeklisi arasında gerek aktif sigortalılar gerekse hak sahipleri yıllar sonra uçurumlar meydana gelecektir.

SONUÇ

15/10/2008 sonrası ilk defa 4/c statüsünden kamu görevlisi olanların prime esas kazançları asgari ücretin en az tutarından olup olmadığı tartışılsa da günümüzde incelediğimiz kazanç tablolarında güncel asgari ücretin 1,5 ila 3 katı arasında Sigorta Primine Esas Kazançlara   rastlıyoruz.

9.000 gün ve üstünde ileride bağlanacak emekli aylıklarında ,eski 5434 tabi olanlarla aralarında geçim standardı açısından farklılıklar oluşacaktır.Kamu çalışanlarına,toplu sözleşme masasında yetkili  kamu sendikaları tarafından belirlenen toplu sözleşme ile emekli maaş zamları yanında 5434 ilave edilen ek madde ile 4-c dahil olmak üzere 6,34 oranında emekli zammı da ekleniyor.

5510 4-1(c) statüsünden prim ödeyenler yaşlılık aylığında hak kaybına uğradıklarını,ileride yaşlılık aylıklarını düşük bağlanma riskinin yüksekliği karşısında aynı iş ve işlemleri yapma yetisine sahip 4-1/a çalışanlar karşısında düşük emekli aylığı ile karşı karşıya kalırken bunun ana nedeni ise 4-1/a  muafiyet olmayan prime esas kazançların 4-1/c muafiyetler ileride  düşük emekli aylığına işaret ediyor.

5510 sayılı Kanunda  bu eksikliklerin görülmemesi olası hak kayıplarına yola açmıştır.

17.04.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.