Vedat İlki
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
vedat.uzman@gmail.com

Asgari Ücret Artışı Çalışanlara Zam Mı?

Temmuz ayında asgari ücrete yapılan artışın çalışanlara zam olarak lanse edilmesi , çalışma alanındaki bilgi kirliliğini ortaya koyuyor.
Bu yapılan  artış oranı  enflasyondan dolayı aylar önce artış sinyali verilmiştir.

ASGARİ ÜCRETİN NETİNİN HESABI (TL / AY)

ASGARİ ÜCRET  13,414.50   SGK PRİMİ% 14 1,878.03   İŞSİZLİK SİG. PRİMİ % 1 134.15   KESİNTİLER TOPLAMI 2,012.18   NET ASGARİ ÜCRET 11,402.32

İŞVERENE MALİYETİ (TL / AY)

ASGARİ ÜCRET 13,414.50   SGK PRİMİ% 15.5 (İşveren Payı) (*) 2,079.25   İŞVEREN İŞSİZLİK SİGORTA PRİMİ % 2 268.29   İŞVERENE TOPLAM MALİYET 15,762.04   İşverenler bu artışı zam olarak çalışanlarına uygulamaması gerekir. Asgari Ücret Nedir? Çalışan bir kişinin en azından temel ihtiyaçlarını karşılayarak insanca yaşamalarına olanak tanıyan ve işveren tarafından ödenmesi zorunlu en düşük ücret olarak literatür tanımlaması yapılmaktadır. Ücret İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinde ve Anayasa da Ele Alınmıştır: İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde “Çalışan her kimsenin kendisine ve ailesine insanlık onuruna uygun bir yaşayış sağlayan ve gerekirse her türlü sosyal koruma araçlarıyla da tamamlanan adil ve elverişli bir ücret hakkı bulunmaktadır” hükmü yer almaktadır. Anayasanın “Ücrette Adalet Sağlanması” başlıklı 55. maddesinde ; Ücret emeğin karşılığıdır. Devlet, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alır.  Asgarî ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumu da göz önünde bulundurulur.

Tanımları değerlendirdiğimizde ücret:
Çalışanlar emeği karşılığı ücret ödenmelidir.
Bu konuda devlet gerekli tedbirleri yasal düzenleme ile sağlamalıdır.
Çalışanda bu ücreti ile hem kendisini hem de ailesini insanlık onuruna yakışan bir ortamda geçimini sağlarken,sosyal güvenliği de sağlanarak adaletli bir ücret verilmelidir.

Günümüzde asgari ücret temel insan haklarını güvence altına almaktan uzak olsa da ,uygulama da Asgari Ücret temel insan haklarının güvencesi altında bir sosyal hak niteliğini taşıması, kaynağını ve temelini de oluşturmaktadır.

Çalışma hayatında her yıl düzenlenen Asgari Ücretin artışı,çalışanlara zam olarak verildiği yansıtılmaktadır.

Çalışma hayatında görüldüğü üzere işçilere asgari ücret artışı kadar zam aldıkları, işverenlerde asgari ücret artışı kadar zam yaptıkları ifadesini sıklıkla kullanmaktadırlar.

Asgari ücret artışı zam değildir. Kanun maddesi gereği ödenmesi zorunlu olan en az ücrettir. Asgari ücretin ödenmemesi veya eksik ödenmesini İş Kanunu cezai yaptırıma bağlanmıştır.

2023 yılı ikinci dönemi asgari ücret %34 oranında artırılmıştır.

Bu artışlara baktığımızda asgari ücrettin kişi anlamında geçimlik ücretten uzak olduğunu görmekteyiz.
Ülkemizde Asgari Ücret SPEK dikkate alındığından dolayı ,yıllarca küflenmiş bir zihniyet olarak kalifiye olan ve olmayana da uygulanarak yerleşik ücret olarak algılaması yapılmıştır.
Bu küflenmiş zihniyetten kurtulmak için Asgari ücretin genelde hangi iş kolları için işçilere ne kadar uygulanması gerekliliği konusunda yasal düzenlemeye ihtiyaç duyulmaktadır.

Örnek:

3213 sayılı Maden Kanununa 2014 yılında konulan bir hükümle, linyit ve taşkömürü çıkarılan madenlerde yer altında çalışan işçilere verilecek ücretin, asgari ücretin iki katından az olamayacağı hüküm altına alınmıştır. Bu nedenle net ele geçen asgari ücretleri diğer işçilere ve diğer madencilere nazaran yüksek olacaktır.

SGK ,Maliye Bakanlığı olmak üzere her iş kolunun tanımlaması yapılarak uzmanlık gerektiren her türlü işte gerçeği yansıtmayan dayatma ücreti olarak asgari ücret uygulamasının önüne geçilecek tedbirler alınır.
Bununla ilgili SGK başlattığı meslek kod uygulaması çerçevesinde yapılacak ön çalışmalarla birlikte iş kolları tespit edilerek,Odaların,İşçi ve İşveren Sendikaları ,Dernekler ,STK birlikte iş koluna uygun Asgari Çalışma Ücreti belirlenerek yasal zemin kazandırılması suretiyle uçuk ,kaçık Asgari Ücret vaatleri de sonlanır.
Çalışanlar işinin ve işletmenin karlılık durumuna göre bir zam beklentisi vardır.
Bu da çalışanın  motive olarak verimli çalışmasını sağlar.
Çalışanlar hizmet sözleşmelerinde özellikle yıllık zam ve diğer haklarının yer aldığı maddeler ile haklarını alabilirler.Zam yapılmadığı durumlarda hizmet sözleşmelerini dikkate alarak işverenden hak arayışı içine girebilirler.İş sözleşmesinde yapılacak zam oranının ve süresinin belirlenmemesi halinde işveren zam yapmaya zorlanamayacaktır. Bu durumda zam yapılıp yapılmayacağı veya yapılacaksa zammın oranı, işçinin performansı, pozisyonu, terfi durumu, enflasyon oranı, sektördeki ve işyerindeki ücretlerin genel durumu göz önünde bulundurularak işveren tarafından belirlenecektir. Bu durumda işçilerin zam beklentileri karşılanmazsa istifa eden işçinin tazminat hakkı olmayacaktır.

Son Yıllarda Asgari Ücret artış oranları mavi ve beyaz yaka arasındaki makasların kapanmasına bundan dolayı da işletmelerde ,çalışanlar arasında huzursuz ortamlara neden olmuştur.

2023 YILI ASGARİ ÜCRET ÖDENMEZSE İDARİ PARA CEZASI UYGULANIR.

39

102/a

Asgari ücret ödenmeyen veya eksik ödenen her işçi ve her ay için

956

19.07.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.