Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Engellilerin Kullanımı İçin Özel Üretilen Ürünlerin Teslimi ve İthali KDV’den İstisna mıdır?

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/4-s maddesinde “Engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programları” KDV’den istisna olduğu hüküm altına alınmıştır.

Mezkûr kanunun 16/1-a maddesinde “Bu Kanuna göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithali” vergiden müstesnadır ifadesi yer almaktadır.

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinin “II/D.İthalat İstisnası” bölümünde “3065 sayılı Kanunun (16/1-a) maddesi ile bu Kanuna göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithalinin, ithalat istisnasından yararlanacağı hükmü getirilmiş ve aynı mahiyetteki işlemlerin yurt içinde yapılması veya yurtdışından ithal edilmesi hallerinde farklı vergi uygulamalarının önüne geçilmiştir. Konuyla ilgili örneklere aşağıda yer verilmiştir.

Örnek 2: Kanunun (17/4-s) maddesine göre, engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programlarının teslimi KDV’den istisna olduğundan, bunların ithali de KDV’den istisnadır.”

Aynı tebliğin “II/E.İndirim ve İade Hakkı Tanınan Diğer İstisnalar” bölümünün “Engellilerin Kullanımına Mahsus Araç ve Gereçlerin Tesliminde İstisna” alt bölümünde yer alan kapsam;

“Münhasıran* engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamlarında kullanmaları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç (örneğin; görme engellilerin kullandıkları baston, yazı makinesi, kabartma klavye; ortopedik engellilerin kullandıkları tekerlekli sandalye, ortez-protez gibi cihaz ve araçlar) ile özel bilgisayar programları istisna kapsamında kabul edilir. Binek otomobili ve diğer nakil vasıtalarının ise sözü edilen “araç-gereç” kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.

Engelliler dışında engelli olmayanlar tarafından da kullanılması mümkün olan araç ve gereçlerin teslimi, bu istisna kapsamında değildir.

İstisna, münhasıran engellilere yapılan teslimlerle sınırlı olmayıp, kapsama giren araç ve gereçlerin her safhada tesliminde ve ithalinde uygulanır.

İstisna kapsamına giren işlemler dolayısıyla yüklenilen vergiler mükellefler tarafından indirim konusu yapılır, indirim yoluyla telafi edilememeleri halinde ise iade konusu yapılır. Bu istisna uygulaması kapsamındaki işlemlerden kaynaklanan KDV iade talepleri, Tebliğin (IV/A) bölümünde belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde sonuçlandırılır.”

Aynı bölümün devamında ise “İstisnanın beyanı” aşağıdaki gibi ifade edilmiştir.

“Bu istisna kapsamında KDV hesaplanmayan işlemler, teslimin yapıldığı döneme ait KDV beyannamesinde yer alan “İstisnalar-Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler” kulakçığının, “Tam İstisna Kapsamına Giren İşlemler” tablosunda 317 kod numaralı “Engellilerin eğitimleri, meslekleri ve günlük yaşamlarına ilişkin araç-gereç ve bilgisayar programları” satırı aracılığıyla beyan edilir.

Bu satırın “Teslim ve Hizmet Tutarı” sütununa istisnaya konu teslim bedeli, “Yüklenilen KDV” sütununa bu işlemle ilgili alım ve giderlere ait belgelerde gösterilen toplam KDV tutarı yazılır.

İade talep etmek istemeyen mükellefler, “Yüklenilen KDV” sütununa ilişkin alana “0” yazar.”

Çalışma konumuz ile ilgili örnek idare görüşleri (özelge) aşağıdaki gibidir.

1-“…8428.10.20.90.11 GTİP numarasında sınıflandırıldığını belirttiğiniz engellilerin havuza indirilmesi ve çıkarılması için kullanılan “…” isimli malın münhasıran engellilerin eğitimleri, meslekleri ve günlük yaşamlarında kullanmaları için özel olarak üretilmiş araç-gereç olması kaydıyla ithali ve yurt içinde teslimi 3065 sayılı Kanunun (17/4-s) maddesi uyarınca KDV’den istisna olacaktır.

Öte yandan, az gören engellilerin cisimleri daha iyi görebilmelerini sağladığını belirttiğiniz “…” ile görme engellilerin ekranda bulunan resimleri dokunsal olarak algılamalarını sağladığını belirttiğiniz “…” isimli malların engelliler dışında engelli olmayanlar tarafından da kullanılması mümkün olduğundan (bu husus özelge talep formu ekinde ibraz ettiğiniz, malların tanıtım broşürlerinden de açıkça anlaşıldığından), bu malların teslimi, söz konusu istisna kapsamında değerlendirilmemektedir.” (39044742-130[Özelge]-E.291700 Sayılı 13.03.2020 tarihli özelge)

2-“… Söz konusu istisna hükmünün uygulanabilmesi için araç-gerecin, münhasıran özürlülerin eğitimleri, meslekleri ve günlük yaşamlarında kullanmaları için özel olarak üretilmiş araç-gereçlerden olması gerekmektedir.

Buna göre, firmanız tarafından engellilerin kullanımı için engellilerin otobüs ve minibüs gibi araçlara bindirilmesini-indirilmesini sağlamak üzere imal edilen engelli rampası, platform ve araç liflerinin takıldığı kapılar, münhasıran engellilerin kullanımına yönelik olmadığından 3065 sayılı Kanunun 17/4-s maddesi uyarınca KDV'den istisna tutulması mümkün bulunmamaktadır.” (45404237-130[I-17-04]-115488 sayılı 06.11.2017 tarihli özelge)

3-“… Buna göre, içerisine konuşma, renk söyleyici ve navigasyon programı ilave edilerek satışı yapılan telefon cihazı münhasıran engellilerin eğitimleri, mesleki ve günlük yaşamlarında kullanmaları için özel olarak üretilmiş araç-gereç olarak kabul edilemeyeceğinden, KDV Kanununun 17/4-s maddesi kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.” (84974990-130[17-2014-16]-738 sayılı 25/07/2014 tarihli özelge)

4-“… özelge talep formunuza ek Türkiye … Spor Federasyonunun yazısının incelenmesinden; olimpiyat oyunlarının “paralimpik oyunlar” adı altında yer alan bir spor dalı olan “Boccia” sporunun sadece bedensel engelliler, serebral palsi ve kas hastası sporcular tarafından icra edildiğinin, bu sporun icrasında kullanılan topların ve aparatların sadece bu sporu yapacak engelli bireylerin kullanabileceği esneklik ve yumuşaklıkta imal edildiğinin, yine bu sporda kullanılan rampaların da, ellerini kullanamayan BC3 kategorisi sporcuların topu ileri gönderebilmek amacıyla yardım aldıkları malzemelerden olduğunun ve bu rampaların sadece BC3 kategorisi sporcuların kullanımına izin verildiğinin belirtildiği anlaşıldığından, bedensel engelli sporcular tarafından kullanılan boccia topu ve rampasının teslim ve ithalinin, KDV Kanununun 17/4-s maddesi kapsamında KDV'den istisna olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmaktadır.” (21152195-130[17-2017/474]-142036 sayılı 27.11.2017 tarihli özelge)

5-“… araç içindeki alana tekerlekli sandalyeyi sabitlemek ve engelli kişinin can güvenliğini sağlamak için özel olarak üretilen engelli emniyet kemerlerinin, münhasıran engellilerin kullanımına mahsus olmak kaydıyla ithali ve yurt içinde teslimi 3065 sayılı KDV Kanununun 17/4-s maddesi uyarınca KDV’den istisna olacaktır.” (84974990-130[KDV5.I/17/2017/19]-434570 sayılı 06.11.2017 tarihli özelge)

6-“… ALS ve çeşitli nörolojik rahatsızlıklar, omurilik felci (tetrapleji, parapleji), afazi (konuşma yitimi), MS (multiple skleroz), travmatik beyin hasarı, musküler distrofi hastaları (kas hastalıkları), ampute (uzuv kaybı), serebral palsi, otizm, rett sendromu ve çeşitli zihinsel engel grupları gibi rahatsızlıklar nedeniyle ellerini etkin kullanamayan, konuşma yeteneklerini kaybederek kendini ifade etme, sosyal etkileşim ve eğitim gibi konularda sorunlar yaşayan bedensel ve zihinsel engelli hastaların kullanımına yönelik göz takip sistemi, baş takip sistemi, duyu odalarını uyarıcı ekipman ve yazılımları ile diğer yardımcı teknoloji ürünlerinin teslim ve ithalatını yaptığınız, söz konusu ürünler içerisinde yer alan;

Engelliler için göz takip sisteminde; engelli kullanıcıya mouse ve klavye olmadan bilgisayara bağımsız erişim imkanı sağlayan göz takip cihazları, yazılım üzerinde engelliye sunulan Türkçe klavyeli iletişim ekranı ve Türkçe yapay ses ile yanındakilere sözlü iletişim kurmasına olanak sağlayan iletişim ve özel eğitim yazılımları, tamamen engelli kişinin gözleriyle kullanmasına yarayan I-serisi cihazlar, engelli çocuğa yapay ses ile iletişim sağlayan iletişim ve özel eğitim donanımları ile engelli kullanıcının oturduğu veya yattığı yerden TV, klima, dvd player gibi odada bulunan tüm kumandalı aygıtları kimseden yardım almadan gözleri ile kontrol edebilmesine yarayan uzaktan kumanda donanımı ile tablet bilgisayarlarda kullanımı için gerekli olan, tablet ve göz takip cihazını bir arada tutması için tasarlanmış braket ürünlerinin,

Engelliler için baş takip sisteminde; engelli kullanıcının başına veya kontrol edebildiği herhangi bir uvzuna yerleştirilerek engelli kişinin hareketi ile ekrandaki mouse imlecini hareket ettirmesine yarayan jiroskopik mouse ve bu ürünü engelli kişiye sabitlemek için kullanılan jiroskopik mouse tutucuları, switchler, üfleyerek tıklama kiti, engelli kişinin telefon ve Ipad gibi cihazlarda kullanabileceği yardımcı donanım olan Android, Iphone, Ipad dönüştürücü, engelli kişinin jiroskopik mouse yardımıyla kullanabileceği, ayrıca monitör olarak sunulan sanal klavyenin,

Diğer yardımcı teknoloji araçları arasında; özellikle engelli çocuklar için tasarlanmış, tek başına kullanılabildiği gibi göz takip sistemi ve baş takip sistemi gibi girdi yöntemleriyle beraber de kullanılabilen engelliler için uyarlanmış klavye ve mouse kiti, switch donanım, elini kısıtlı bir şekilde kullanabilen engelli için bilgisayara erişimine yardımcı olan, mouse imlecini joystick ile kontrol ederek tıklama görevi butonlarla yapılan engelliler için joystick ve switch donanımı, engelli bireyin akülü tekerlekli sandalyesinin joystiğine yerleştirilen, engelli kişinin bilgisayarı, akıllı televizyonu, telefonu veya tabletteki mouse imlecini joystick ile kontrol etmesi ve gerekli tıklamaları yapabilmesine imkan tanıyan joystick ve switch donanımının,

Engelliler için duyu odalarında; genellikle özel aydınlatma, müzik, koku ve çeşitli nesnelerle donatılmış, projektörler ve efekt tekerlekleri, kabarcık tüpleri, müzik ekipmanları, fiber optikler, titreşimli cihazlar, aroma difüzorleri ve ses ekipmanları, denge ve hareket ekipmanları gibi çok çeşitli duyusal uyarıcı ekipmanlardan oluşan odalar olduğu ve içerisinde duyusal bozuklukların tedavisinde terapötik faaliyetler sunmak amacıyla, sınırlı iletişim becerisine sahip çocuklar ve demans hastaları için duyusal bilgilerinin daha iyi işlemesine yardımcı olmak için bir terapi yöntemi olarak kullanılan ekipmanların,

Yardımcı teknolojiler arasında; masaüstü çözümler, ayaklı çözümler ve tekerlekli sandalye çözümleri adı altında 3 gruba ayrılan, duvara, yatak altına, yatak kenarına, masa-sehpa gibi düz zeminlere, araç içindeki koltuklara, tekerlekli sandalyeye sabitlenerek, engelli kullanıcının bilgisayar veya telefon gibi cihazlarını güvenli bir şekilde ve fiziksel olarak zorlanmadan kullanabilmesini mümkün kılan, çoğunlukla engelliye ait cihazları kullanıcıya göre istenen açıda sabitlenebilir ve ayarlanabilir yapıda sunan montaj kitlerinin, bulunduğu belirtilerek, söz konusu ekipman ve yazılım ürünlerinin ithali ve yurt içi tesliminin katma değer vergisinden (KDV) istisna olup olmadığı hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

…

Söz konusu istisna hükmü, engelliler için özel olarak üretilmiş araç-gereçlere yönelik olup, bu araç-gereçlerin engelliler dışında engeli olmayanlarca da kullanılabilmesi durumunda istisna kapsamında işlem tesis edilmez.

Buna göre, münhasıran engellilerin kullanımı için özel olarak üretilmiş olmaları şartıyla, bedensel ve zihinsel engelleri nedeniyle ellerini etkin kullanamayan, konuşma yeteneklerini kaybederek kendini ifade etme, sosyal etkileşim ve eğitim gibi konularda sorunlar yaşayan bedensel ve zihinsel engelli hastaların kullanımına yönelik olan göz takip sistemi, baş takip sistemi ile duyu odalarının ithali ve yurt içi tesliminin, KDV Kanununun 17/4-s maddesi kapsamında KDV’den istisna tutulması mümkün bulunmaktadır.

Diğer taraftan, bahse konu sistem, ekipman ve yazılımlar ile teknoloji ürünlerinden engelli olmayanlar tarafından da kullanılabilir mahiyetinde olanların ithali ve yurt içi tesliminde genel hükümlere göre KDV hesaplanması gerekmektedir.” (39044742-130[Özelge]-E.903684 sayılı 03.12.2020 tarihli özelge)

7-“… Özelge talebinize konu hususla ilgili olarak Sağlık Bakanlığından görüş istenilmiş olup alınan cevabi yazıda; “teleskopik gözlüklerin”, göz muayenesi sonrasında yarar görebileceği tespit edilen hastalara, bu alanda deneyimli göz hastalıkları uzmanları tarafından reçete edilen ve münhasıran önemli derecede görme kaybı bulunanlar tarafından kullanıldığı belirtilmiştir.

Buna göre; … GTİP numaralı “teleskopik gözlüklerin” münhasıran önemli derecede görme kaybı bulunanların kullanımına mahsus olması kaydıyla firmanız tarafından teslim ve ithalinin, KDV Kanununun 17/4-s maddesi uyarınca KDV'den istisna tutulması mümkün bulunmaktadır.” (84974990-130[KDV4/I/2016/17/43]-362730 sayılı 29.09.2017 tarihli özelge)

8-“… Engelliler dışında engelli olmayanlar tarafından da kullanılması mümkün olan araç ve gereçlerin teslimi, bu istisna kapsamında değildir.

İstisna, münhasıran engellilere yapılan teslimlerle sınırlı olmayıp, kapsama giren araç ve gereçlerin her safhada tesliminde ve ithalinde uygulanır.”

açıklamasına yer verilmiştir.

Buna göre, firmanız tarafından “engelsiz tuvalet ve bebek bakım kabini” teslimi Kanunun 17/4-s maddesindeki istisna kapsamında değerlendirilemeyeceğinden, genel hükümlere göre KDV ye tabi tutulacaktır.” (39044742-010.01-2179 sayılı 08/09/2014 tarihli özelge)

KAYNAKLAR

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği

GİB Özelgeleri

*Münhasıran (TDK): “Yalnız, özellikle”

07.03.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.