Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

ÖTV İstisnası (Engelli) ile Alınan Aracın (II Sayılı Liste) Ayıplı Mal Kapsamında İade Edilmesi Sonrasında Yeniden Aynı İstisnadan Yararlanılabilir mi?

4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun ekli listelerinde belirtilen (I, II, III ve IV sayılı listeler) malların teslimi/satışı bir defaya mahsus olmak üzere Özel Tüketim Vergisine (ÖTV) tâbi olacağı hüküm altına alınmıştır.

Mezkûr kanunun 7/2’nci maddesi ile Kanuna ekli (II) sayılı listede yer alan kayıt ve tescile tabi aşağıda belirtilen malların ilk iktisabı ÖTV’den istisna edilmiştir.

a) 87.03 (hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 200.000 TL’yi aşanlar hariç) *, 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³'ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, engellilik oranı %90 veya daha fazla olan malûl ve engelliler tarafından,

b) 87.03 G.T.I.P. numarasında yer alan (motor silindir hacmi 2.800 cm3'ü aşanlar, bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilenler, sürücü dâhil 8 kişiye kadar oturma yeri olan binek otomobilleri, yarış arabaları, arazi taşıtları hariç), yük taşımasında kullanılıp azami ağırlığı 3,5 tonu aşmayan ve yolcu taşıma kapasitesi istiap haddinin % 50'sinin altında olanlar ile sürücü dâhil 9 kişilik oturma yeri olanların engellilik durumlarının araçları bizzat kullanamayacak ve sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullanmalarını gerektirecek nitelikte olduğunu ilgili mevzuat çerçevesinde alınan engelli sağlık kurulu raporuyla tevsik eden ve engellilik derecesi % 90 veya daha fazla olup tekerlekli sandalye veya sedye ile binilmesine ve seyahat edilmesine uygun tertibat yaptıran malûl ve engelliler tarafından,

c) 87.03 (hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 200.000 TL'yi aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³'ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, bizzat kullanma amacıyla engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibat yaptıran malûl ve engelliler tarafından,

d) Bu bendin (a), (b) ve (c) alt bentleri kapsamındaki araçların aynı alt bentlerde belirtilen malûl ve engelliler tarafından ilk iktisabından sonra deprem, heyelan, sel, yangın veya kaza sonucu kullanılamaz hâle gelmesi nedeniyle hurdaya çıkarılmasında, bu alt bentler kapsamındaki araçları hurdaya çıkaran malûl ve engelliler tarafından, beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı vergiden müstesnadır.”

Aynı Kanunun 15/1’inci maddesinde ise; “… 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri saklı kalmak üzere, (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tâbi olan malların kayıt ve tescil edildikten sonra iade edilmesi hali hariç, malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya diğer nedenlerle matrahta değişiklik vuku bulduğu ya da yersiz veya fazla vergi hesaplandığı hallerde vergiye tâbi işlemleri yapmış olan mükellefler; bunlarla ilgili borçlandıkları ya da ödedikleri vergiler için değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve meydana geldiği dönem içinde düzeltme yapabilirler, bu vergiden mahsup edebilirler veya iade talebinde bulunabilirler. (II) sayılı listede yer alan kayıt ve tescile tâbi olan mallar için dönem şartı aranmaz. Şu kadar ki, iade olunan malların fiilen işletmeye girmiş olması, yersiz veya fazla ödenen verginin alıcıya iade edilmesi ve bu işlemlerin defter kayıtları, belgeler ile beyannamede gösterilmesi şarttır.” hükmü yer almaktadır.

Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği’nin “2.1.2.1. Kayıt ve Tescilden Sonra Taşıtın İadesi” bölümünde;

(II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanların, kayıt ve tescil edildikten sonra iade edilmesi halinde, beyan edilen ÖTV’nin düzeltilebilmesi için, iadenin Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre yapılmış olması şartı aranır. Dolayısıyla, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun uyarınca iade edilenler hariç olmak üzere, (II) sayılı listede yer alan mallardan kayıt ve tescil edilmiş olanların iadesinde ÖTV’nin düzeltilmesi, indirimi veya iadesi söz konusu olmaz. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun uyarınca ÖTV mükellefine iade edilen mallara ait vergi ise dönem şartı aranmaksızın iade veya indirim konusu yapılabilir.

İlk iktisabı yapılarak kayıt ve tescil ettirilen taşıtın, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun ayıplı malın iadesine ilişkin hükümleri kapsamında iade edilmesi ve satıcı ile alıcının kendi aralarında sulh olmaları halinde, bu durumun, taraflar arasında düzenlenecek ayrıntılı bir tutanak veya sözleşme ile tevsik edilmesi şartıyla Özel Tüketim Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin (1) numaralı fıkrası kapsamında düzeltme işlemi yapılabilir. Söz konusu tutanakta/sözleşmede, iade gerekçesi açıkça belirtilir; iadenin garanti süresi içinde meydana gelen arıza veya arızalar nedeniyle veya tamir için gereken iş gününün aşılması ya da taşıtın tamir edilemez olduğunun tespitinden dolayı istenmesi halinde, buna ilişkin teknik raporlar da söz konusu tutanağa/sözleşmeye eklenir.

Taraflar arasında sulh olmaması ve iadenin “Tüketici Mahkemesi” veya “Tüketici Sorunları Hakem Heyeti” kararı üzerine gerçekleşmesi halinde de beyan edilip ödenen ÖTV, Kanunun 15 inci maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca düzeltilir.

Bu bağlamda, Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (II) sayılı listedeki malların kayıt ve tescil edildikten sonra Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre iadesi durumunda;

• 429 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde öngörülen, mükellefin düzeltme ve iade talebini içeren standart iade talep dilekçesi,

• İadenin Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre yapıldığına dair ispat edici belgenin (satıcı ve alıcı arasında düzenlenen ayrıntılı tutanak/sözleşme, teknik rapor, Tüketici Mahkemesi veya Tüketici Sorunları Hakem Heyeti Kararı) aslı veya noter onaylı örneği,

• Alıcı adına yapılan kayıt ve tescil işlemine konu taşıtın kaydının silindiğine dair ilgili tescil kuruluşu tarafından düzenlenerek taşıt sahibine verilen yazı (veya “trafikten çekilmiştir” kaydı düşülen tescil belgesinin aslı veya noter onaylı örneği),

• ÖTV’nin alıcıdan tahsil edilmediğine, tahsil edilmişse iade edildiğine dair alıcının kimlik, adres ve telefon bilgilerinin yer aldığı alıcının da imzası bulunan tutanak,

• Taşıtın satış faturasının satıcıdaki nüshası ile iade edilen taşıtın işletme aktifine/kayıtlarına girdiğinin yasal defter kaydı ile tespitine ilişkin belge,

• Taşıtın ilk iktisabında beyan edilen ÖTV’nin ödendiğine dair vergi makbuzunun fotokopisi vergi dairesine verilir. Vergi dairesi tarafından, düzeltilmesi ve iadesi talep edilen verginin ödendiğinin kayıtlardan tespit edilmesi suretiyle, düzeltme ve iade talebi, miktarına bakılmaksızın YMM raporu, inceleme raporu veya teminat aranılmadan yerine getirilir.

Bunun yanı sıra, kayıt ve tescilden sonra Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun ayıplı mal hükümleri kapsamında taşıtın iadesinde; ÖTV mükellefi bayinin infisah olması nedeniyle ithalatçı veya imalatçı firmanın, Tüketici Mahkemesi Kararıyla mezkûr Kanun hükümleri gereğince taşıtın ÖTV dâhil fatura bedelinin alıcıya iade edilmesinden ÖTV mükellefi ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulması ve söz konusu Karara istinaden ÖTV dâhil bedelin ithalatçı veya imalatçı firma tarafından tüketiciye iade edilmesi durumunda, Tebliğin bu bölümü kapsamında ÖTV iadesinin ithalatçı veya imalatçı firmaya yapılması mümkündür.

Ancak, söz konusu iadenin yapılabilmesi için;

• İthalatçı/imalatçı firmanın iade talebini belirten, 429 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde öngörülen standart iade talep dilekçesinin,

• İadenin Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre yapıldığına dair Tüketici Mahkemesi Kararının aslı veya noter onaylı örneğinin,

• Alıcı adına yapılan kayıt ve tescil işlemine konu taşıtın kaydının silindiğine dair ilgili tescil kuruluşu tarafından düzenlenerek taşıt sahiplerine verilen yazının (veya “trafikten çekilmiştir” kaydı düşülen tescil belgesinin aslı veya noter onaylı örneğinin),

• ÖTV’nin alıcıdan tahsil edilmediğine, tahsil edilmişse iade edildiğine dair alıcının kimlik, adres ve telefon bilgilerinin yer aldığı ve alıcının da imzası bulunan tutanağın,

• Taşıtın satış faturasının alıcıdaki nüshasının,

• Taşıtın işletme (ithalatçı veya imalatçı) aktifine/kayıtlarına girdiğinin yasal defter kaydı ile tespitine ilişkin belgenin vergi dairesine ibrazı gerekir.

Ayrıca, vergi dairesi tarafından, iadesi talep edilen verginin taşıtın ilk iktisap kapsamında satış aşamasında mükellefi tarafından ödendiğinin kayıtlardan tespit edilmesi suretiyle, iade talebi, miktarına bakılmaksızın YMM raporu, inceleme raporu veya teminat aranılmadan yerine getirilir.” hükümlerine yer verilmiştir.

Konu ile ilgili idarenin vermiş olduğu örnek görüşler aşağıdaki gibidir.

1- “… Özel Tüketim Vergisi istisnası uygulanarak satın aldığınız aracınızın ayıplı çıkması nedeni ile 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükmü uyarınca iade edilmesi halinde, beş yıllık süre bitmeden ikinci defa Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7’nci maddesindeki istisnadan yararlanıp yararlanamayacağınız konusunda Başkanlığımızdan görüş…

…

Bu açıklamalara göre, Kanunun 7/2’nci maddesiyle düzenlenen istisnadan yararlanılarak ilk iktisabı yapılan aracın 5 yıllık süre dolmadan 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri uyarınca Tüketici Mahkemesi kararına istinaden iade edilerek, aynı niteliklere haiz yeni bir aracın iktisabı halinde, söz konusu araç için de istisna uygulanması mümkün bulunmaktadır.” (B.07.4.35.17.01-35-03-25)

2- “… 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun (7/2-a) maddesi kapsamında satın aldığınız ve 4077 sayılı Kanun hükümleri gereğince ayıplı mal olarak bayiye iade ettiğiniz ... plakalı aracın ... Trafik Tescil Şube Müdürlüğünden tescil kaydının iptalini talep ettiğinizde, tarafınızdan ÖTV ödemesinin yapılmaması gerektiği konusunda yazı talep ettiklerini belirterek, konu ile ilgili olarak bilgi verilmesini talep ettiğiniz anlaşılmıştır.

…

Bu çerçevede, engelli olan kızınız ... adına 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun (7/2-a) maddesinde düzenlenen istisnadan yararlanılarak ilk iktisabı yapılan ve ... Trafik Tescil ve Şube Müdürlüğünce kayıt ve tescil edilen ... plakalı aracın 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre ayıplı mal kapsamında iade edilmesi işleminin Kanunun (15/2-a) maddesi kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmadığından, aracın ilk iktisabında bahse konu istisna düzenlemesi nedeniyle ödenmeyen ÖTV'nin aracın söz konusu gerekçe ile tescil kaydının iptali için beyan ve ödenmesinin aranmaması gerekmektedir.

Öte yandan, aynı Kanunun (2/1-b) maddesi uyarınca, kayıt ve tescilden sonra 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde ÖTV mükelleflerine iade edilen ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun (15/1) maddesi kapsamında gerekli düzeltme işlemleri yapılan araçların, kullanılmak üzere motorlu araç ticareti yapanlardan iktisabı, motorlu araç ticareti yapanlar tarafından kullanılmaya başlanması, aktife alınması veya adlarına kayıt ve tescil ettirilmesi ilk iktisap sayıldığından genel hükümler çerçevesinde vergilendirilmektedir.” (35672403-010.01[(135-7/2-01-2013)]-44)

3- “… %93 engelli raporu bulunan oğlunuz adına Özel Tüketim Vergisi istisnası uygulanarak satın aldığınız aracınızın ayıplı çıkması nedeniyle satıcı firmaya aracın iade edilerek yenisinin alınması halinde, beş yıllık süre bitmeden ikinci defa Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7’nci maddesi (2) numaralı fıkrası ve Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 4’üncü maddesindeki istisnadan yararlanıp yararlanamayacağınız konusunda Defterdarlığımızdan görüş istenilmektedir.

…

… ÖTV Kanununun (7/2) maddesinde düzenlenen istisna uygulaması, aynı maddede belirtilen durumlar haricinde, esas itibariyle, her beş yıllık sürede bir araç için geçerli olup, bu kapsamda iktisap edilen araçların ilk iktisap tarihi üzerinden beş yıl geçmedikçe yeni iktisap edilecek araçlar için bu istisnadan yararlanılamamaktadır. Ancak, söz konusu istisna kapsamında iktisap edilen aracın, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri uyarınca “ayıplı mal” olarak iade edilmesi halinde, iade edilen aracın ilk iktisap tarihinden itibaren 5 yıllık süre bitmeden ikinci defa söz konusu istisnadan yararlanılarak araç iktisap edilmesi mümkün bulunmaktadır.” (29973770-08-OZELGE-001-6)

4- “… 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7’nci maddesinde düzenlenen malul veya engellilerin taşıt alımına ilişkin istisna uygulaması kapsamında ÖTV istisnası uygulanmış tutarı 200.000 TL’yi aşan aracı 2017 yılının Ekim ayında iktisap ettiğiniz, söz konusu aracı fabrika hatası nedeniyle değiştirmek istediğiniz, ancak muadil aracın güncel bedelinin 250.000 TL’nin üzerinde olduğu, bahse konu araç değişiminde 7061 sayılı Kanunla değiştirilen 4760 sayılı Kanunun 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde 87.03 tarife pozisyonundaki araçlar için yer alan sınırın (hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil 200.000 TL’lik sınırın) dikkate alınıp alınmayacağı, alınmayacak ise nasıl bir yol izlenmesi gerektiği hususunda Başkanlığımız görüşünün talep edildiği anlaşılmaktadır.

Öte yandan, 5/12/2017 tarih ve 30261 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 1/1/2018 tarihinde yürürlüğe giren 7061 sayılı Kanunun 72’nci maddesi ile 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinin (a) ve (c) alt bentlerinde yapılan değişiklik uyarınca, malul veya engellilerce 87.03 tarife pozisyonunda yer alan, motor silindir hacmine bakılmaksızın, hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dâhil bedeli 200.000 TL ve altında olan binek otomobil, panelvan, pick-up, arazi taşıtı, ATV, jeep, steyşın vagon, vb. taşıtların istisna kapsamında ilk iktisabı mümkündür.

Bu itibarla, 87.03 tarife pozisyonunda yer alıp özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 200.000 TL’yi aşan taşıtların 1/1/2018 tarihinden itibaren 4760 sayılı Kanunun (7/2) maddesinde düzenlenen istisna kapsamında ilk iktisabı mümkün bulunmamakla birlikte, 2017 yılında iktisap ettiğiniz taşıtı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri uyarınca “ayıplı mal” kapsamında değiştirecek olmanız nedeniyle, satıcıya ek ödeme yapmamanız ve iade ettiğiniz taşıtla tamamen aynı niteliklere (marka, model, motor silindir hacmi, konfor özellikleri, vb.) sahip taşıt almanız kaydıyla eski taşıtın yerine ilk iktisap edeceğiniz yeni taşıt için söz konusu tutar sınırlamasının uygulanmaması mümkündür.

Diğer taraftan, ÖTV mükellefince “ayıplı mal” kapsamında iade edeceğiniz taşıtla ilgili düzeltme işlemlerinin anılan Tebliğin (IV/F/2.1.2.1) bölümünde belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yapılması ve ilk iktisap edeceğiniz yeni taşıtla ilgili olarak istisnaya ilişkin ilgili belgelerin yanı sıra, iadenin Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre yapıldığına dair ispat edici belgenin de vergi dairesine verilmesi gerektiği tabiidir.” (39044742-135-E.1089346)

KAYNAKLAR

4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu

Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği

B.07.4.35.17.01-35-03-25 Sayılı 06/01/2012 Tarihli Özelge

35672403-010.01[(135-7/2-01-2013)]-44 Sayılı 14/04/2014 Tarihli Özelge

29973770-08-OZELGE-001-6 Sayılı 15/07/2013 Tarihli Özelge

39044742-135-E.1089346 Sayılı 03.12.2018 Tarihli Özelge

*Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (SERİ NO: 9) ile 450.500 TL olmuştur.

28.02.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.