Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Türkiye ile Yabancı Ülkeler Arasında Yapılan Taşımacılık İşlerinde İstisna ve KDV Beyanı

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 14’üncü maddesi uluslararası taşımacılık faaliyetindeki istisnayı düzenlemiştir. İlgili madde hükmü aşağıdaki gibidir.

“1. Transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık işlerinde, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek taşıma işleri vergiden müstesnadır.

2. Bu istisna, ikametgâhı, kanunî merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan mükelleflere, ilgili ülkeler itibariyle karşılıklı olmak şartıyla tanınır.

3. 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ile 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu hükümleri çerçevesinde, Cumhurbaşkanınca belirlenen sınır kapılarında 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun ihracat rejimi kapsamında yurt dışına çıkarılacak eşyayı taşıyan kamyon, çekici ve soğutucu ünitesine sahip yarı römorkların depolarına (araçların ve soğutucu ünitelerin standart yakıt deposu miktarlarını aşmamak kaydıyla) yalnızca yurt dışına çıkışlarında yapılacak motorin teslimi vergiden istisnadır.

Maliye Bakanlığı, bu istisna uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.”

İlgili madde Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin II/C.1 Taşımacılık İstisnası bölümünde açıklanmıştır.

“3065 sayılı Kanunun (14/1) inci maddesi ile transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık işlerinde Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek taşıma işleri vergiden istisna edilmiştir.

Kanunun (14/2) maddesi uyarınca söz konusu istisna, ikametgâhı, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan mükelleflere, bir diğer ifade ile Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre dar mükellefiyete tabi gerçek ve tüzel kişilere karşılıklı olmak şartıyla uygulanır. Bu istisna uygulamasına ilişkin usul ve esaslar aşağıda belirlenmiştir.

Kapsam

3065 sayılı Kanunun (14/1) inci maddesinde Bakanlar Kuruluna verilen yetkiye dayanılarak yayımlanan 84/8889 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı1 ile transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında deniz, hava, karayolu ve demiryolu ile yapılan yük ve yolcu taşıma işlemleri KDV’den istisna edilmiştir.

İstisna kapsamına;

- Yabancı bir ülkede başlayıp Türkiye'den geçerek yabancı bir ülkede sona eren,

- Yabancı bir ülkede başlayıp Türkiye'de sona eren,

- Türkiye'de başlayıp yabancı bir ülkede sona eren

taşıma işleri girmektedir.

İstisna kapsamına giren taşıma faaliyetlerinin tamamının veya bir kısmının başka taşımacılara yaptırılması halinde, gerek taşıma işini yaptıran firmaya karşı muhatap olarak işi yüklenen organizatör firmanın, gerekse ikinci derece yüklenici olarak fiili nakliyeyi gerçekleştiren firmanın bu faaliyetleri istisna kapsamına girdiğinden, her iki faaliyet için de vergi hesaplanmaz. Ancak ikinci derece yüklenicinin taşıma faaliyetinin Türkiye içinde başlayıp bitmesi halinde, bu işler KDV’ye tabidir.

Örnek: İthalatçı (A) firması, ithal edeceği malların Arjantin’den Konya’daki deposuna taşınması için Türkiye’de mukim (B) firması ile anlaşmıştır. (B) firması malların Arjantin – Mersin limanı deniz yolu ile taşımasını kendisi yapmakta, Mersin-Konya kara taşımasını ise (C) firmasına yaptırmaktadır.

(B) firmasının, (A) firmasına Arjantin–Konya taşımasının tamamı için düzenleyeceği faturada KDV hesaplanmayacak, (C) firmasının Mersin–Konya taşıması için (B) firmasına düzenleyeceği faturada ise KDV hesaplanacaktır. (B) firması bu taşıma nedeniyle yüklendiği KDV’yi iade hesaplarına dâhil edebilecektir.

Ayrıca, taşıma işinde kullanılan aracın taşıma hizmetini gerçekleştiren mükellefe ait olması veya kiralanmış olması, istisna uygulamasına engel değildir.

Uluslararası taşımacılık işinin Ro-Ro gemileri vasıtasıyla ve dorse (römork) kullanılarak yurtiçi ve yurtdışında farklı çekicilerle gerçekleştirilmesi de mümkündür.

Serbest bölgeden yurtdışına veya yurtdışından serbest bölgeye yapılan taşımalar 3065 sayılı Kanunun 14’üncü maddesi gereğince KDV’den istisnadır. Ancak, serbest bölgeden ülke içindeki herhangi bir noktaya veya ülke içinden serbest bölgeye yapılan taşımacılık söz konusu istisna kapsamına girmemektedir. Yurtiçindeki noktanın; diğer bir serbest bölge, gümrüklü saha, gümrük antreposu, gümrüksüz satış mağazaları gibi yerler olması taşıma işinin vergiye tabi olmasını engellemez.

İstisnanın Beyanı

Bu istisna kapsamındaki taşımacılık işleri, hizmetin tamamlandığı döneme (yurt dışına yapılan veya transit taşımalarda en erken gümrük bölgesinden çıkıldığı döneme) ait KDV beyannamesinde yer alan "İstisnalar-Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler" kulakçığının, "Tam İstisna Kapsamına Giren İşlemler" tablosunda 311 kod numaralı “Uluslararası taşımacılık” satırı aracılığıyla beyan edilir.

Bu satırın "Teslim ve Hizmet Tutarı" sütununa istisnaya konu hizmet bedeli, "Yüklenilen KDV" sütununa bu hizmet dolayısıyla yüklenilen KDV tutarı yazılır. İade talep etmek istemeyen mükellefler, “Yüklenilen KDV” sütununa “0” yazmalıdır.”

Örnek: ABC Lojistik A.Ş. işletmesinin Ekim - 2021 dönemindeki mali işlemlere ait bilgiler aşağıdaki gibidir.

-Uluslararası taşımacılık faaliyetlerinden elde edilen hasılat 500.000,00 TL

-Yurtiçi taşımacılık faaliyetlerinden elde edilen hasılat 100.000,00 TL

-Yurtiçi alımlara ilişkin dönemin indirilecek KDV tutarı 9.000,00 TL

Bu bilgiler doğrultusunda Ekim - 2021 dönemine ilişkin KDV 1 beyannamesi aşağıdaki gibi düzenlenecektir. (KDV oranı %18, Önceki dönem KDV devri yoktur. Kümülatif hasılat ihmal edilmiştir.)

Yurtiçi taşımacılık faaliyetlerinden elde edilen hasılat olan 100.000,00 TL beyannamenin “Tevkifat Uygulanmayan İşlemler” bölümünde beyan edilecektir. Hesaplanan KDV ise 18.000,00 TL’dir. İlgili beyan görseli aşağıdaki gibidir.

Yurtiçi alımlara ilişkin KDV “İndirimler” bölümünde beyan edilecektir. Gerçekleşmesi halinde “Önceki Dönemden Devreden İndirilecek KDV”, “Satıştan İade Edilen, İşlemi Gerçekleşmeyen veya İşleminden Vazgeçilen Mal ve Hizmetler Nedeniyle İndirilmesi Gereken KDV”, “Sorumlu Sıfatıyla Beyan Edilen KDV”, “Değersiz Hale Gelen Alacaklara İlişkin İndirilecek KDV” gibi işlemlerde yine bu bölümde bildirilecektir.

Örneğimizde sadece “Yurtiçi Alımlara İlişkin KDV” işlemi olduğu için 9.000,00 TL’lik indirim aşağıdaki gibi beyan edilecektir. Ayrıca “Yurtiçi Alımlara İlişkin KDV” birden çok orandan oluşuyorsa (%1, %8, %18) “Bu Döneme Ait İndirilecek KDV Tutarının Oranlara Göre Dağılımı” tablosunun da doldurulması gerekir.

Uluslararası taşımacılık faaliyetinden elde edilen 500.000,00 TL beyannamenin “Tam İstisna Kapsamına Giren İşlemler” bölümünde 311 Kod ile beyan edilecektir.

 

Örnek dönem verilerine göre karşılaştırılması yapılarak bulunan ödenmesi gereken KDV [Hesaplanan KDV (18.000) – İndirilecek KDV (9.000)] 9.000,00 TL’dir. Aylık hasılat ise istisna kapsamında olan ve olmayan ayrımı yapılmaksızın toplanacaktır. (500.000,00 + 100.000,00) Bildirimi aşağıdaki gibidir.

KAYNAKLAR

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği

13.12.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.