Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Ek veya Yenilenen Kira Sözleşmelerinde Damga Vergisi

488 Sayılı Damga Vergisi Kanununda aşağıdaki hükümlere yer verilmiştir.

 1’inci maddesinde “Bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kâğıtlar Damga Vergisine tabidir. Bu kanundaki kâğıtlar terimi, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder.”

3’üncü maddesi “Damga Vergisinin mükellefi kâğıtları imza edenlerdir. Resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kâğıtların Damga Vergisini kişiler öder.”

4’üncü maddesi “Bir kâğıdın tabi olacağı verginin tayini için o kâğıdın mahiyetine bakılır ve buna göre tabloda yazılı vergisi bulunur. Kâğıtların mahiyetlerinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılır. Mahiyeti tayin edilmek istenen kâğıt üzerinde başka bir kâğıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kâğıdın hükümlerine nazaran iktisap ettiği mahiyete göre vergi alınır.”

5’inci maddesi “Bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kâğıtlardan, maktu vergiye tabi olanların her bir nüshası ayrı ayrı aynı miktarda; nispi vergiye tabi olanların ise sadece bir nüshası damga vergisine tabidir.”

“Konuyu daha iyi anlamak için “Nüsha” ve “Suret” ayrımını açıklığa kavuşturmak yararlı olacaktır. Şöyle ki; nüsha; bir kâğıdın birden çok defa düzenlenmesi ve her kâğıdın ayrıca ıslak imza/e-imza ile imzalanmasıdır. Suret ise aslı gibi olan ve aslının fotokopisi diyebileceğimiz yetkili kişinin aslı gibidir kaşesini/imzasını taşıyan, taraflarca ayrıca imzalanmayan kâğıttır. Dolayısıyla 09.08.2016 tarihinden itibaren imzalanan birden çok nüshalı nispi vergiye tabi sözleşmelerde sadece tek nüsha üzerinden damga vergisi hesaplanacak, maktu kâğıtlarda ise her bir nüsha için ayrı ayrı ve  aynı oranda damga vergisi hesaplanacaktır. Konu ile ilgili olarak yayımlanan Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 30.03.2010 tarih ve 19 sayılı Damga Vergisi Sirküsünde; “… Mezkûr kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı şartları haiz kâğıtların resmi dairelere ibraz edilecek ‘suretleri’ maktu damga vergisine tabibidir.” hükmüne yer verilmiş olup resmi dairelere ibraz edilen suret/fotokopi için maktu damga vergisi tutarı 0,80 TL olarak belirlenmiştir. Örneğin; Resmi idarelere ibraz edilen Bir kira sözleşmesinin fotokopisi için, velev ki nispi tutarlı bir sözleşme olsun, maktu oranda damga vergisi tahsil edilmesi gerekmektedir.” [1]

6’ıncı maddesi “Bir kâğıtta birbirinden tamamen ayrı birden fazla akit ve işlem bulunduğu takdirde bunların her birinden ayrı ayrı vergi alınır. Bir kâğıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde Damga Vergisi, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınır. Bir kâğıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde Damga Vergisi, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınır. Ancak bu akit ve işlemlere asıl işlemin akitlerinden başka bir şahsın eklenen akit ve işlemi de ayrıca vergiye tabidir. Şu kadar ki; bir kâğıt üzerinde birden fazla adi kefalet ve garanti taahhüdü bulunması hâlinde, ayrı ayrı olmak üzere bunlardan yalnızca birinden damga vergisi alınır.”

“Bazı kira sözleşmelerinde tarafların tercihine göre kefilin de imzası olabilmektedir. Dolayısıyla kefilli olarak düzenlenen kira sözleşmelerinde damga vergisi hesaplanırken kira bedeline farklı oranlar uygulanarak Damga Vergisi hesaplanacaktır. Şayet Kira sözleşmesinde tarafların yanında “Müteselsil Kefil” ya da “Müşterek borçlu” şerhi ile ‘kefilin’ de imzası bulunuyorsa kira bedeli binde 9.48 oranında damga vergisi ile çarpılarak hesaplanacaktır. Buradaki kira sözleşmesi için ayrıca binde 1.89 oranı uygulanmayacaktır; çünkü “Müteselsil Kefil” ya da “Müşterek borçlu” şerhi kiralama işleminden doğmuştur dolayısıyla birbirine bağlı ve bir asıldan doğma olan işlemlerde Damga Vergisi, en yüksek vergi alınmasını gerektiren  işlem üzerinden alınır ki bu durumda en yüksek vergi alınması gerektiren işlem binde 9.48 oranlı kefalet şerhidir. Eğer ki kira sözleşmesinde sadece “kefil” ya da “adi kefil” şerhi varsa bu durumda toplam kira tutarı üzerinden “adi kefil” için ayrı (binde 9,48) ve kira sözleşmesi için ayrı (binde 1,89) olmak üzere toplamda binde 11,37 oranı uygulanarak damga vergisinin hesaplanması gerekmektedir.” [1]

10’uncu maddesi “Damga Vergisi nispi veya maktu olarak alınır. Nispi vergide, kâğıtların nevi ve mahiyetlerine göre, bu kâğıtlarda yazılı belli para, maktu vergide kâğıtların mahiyetleri esastır. Belli para terimi, kâğıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hâsıl edeceği parayı ifade eder.”

12’inci maddesi “Damga Vergisine tabi kâğıtlarda yazılı yabancı paralar Maliye Bakanlığınca tayin ve ilan edilecek fiyat üzerinden Türk parasına çevrilerek ona göre Damga Vergisi alınır.”

14’üncü maddesi “Kâğıtların Damga Vergisi bu kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı nispet veya miktarlarda alınır. Şu kadar ki her bir kağıt için hesaplanacak vergi tutarı (1) sayılı tabloda yer alan sınırlamalar saklı kalmak üzere 1/1/2021 tarihinden itibaren 3.534.679,90 TL’yi aşamaz. Bir önceki yılda uygulanan bu azami tutar, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere, o yıl için tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında artırılır. Cumhurbaşkanı yeniden değerleme oranının % 50 fazlasını geçmemek ve % 20`sinden az olmamak üzere yeni oranlar tespit etmeye yetkilidir.

Belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde artan miktar aynı nispette vergiye tabidir. Birinci fıkraya göre azami tutardan vergi alınan mukavelenamelerin, diğer hükümlerinde değişiklik olmaksızın sadece bedelinin artması durumunda, artan bedele ilişkin bu hüküm uygulanmaz. Bunların devri halinde aslından alınan verginin dörtte biri alınır.

Mukavelenamelerin müddetinin uzatılması halinde aynı miktar veya nispette vergi alınır.”

İdarenin ek veya yenilenen kira sözleşmeleri ile ilgili görüş özetleri aşağıdaki gibidir.

 “… şirketiniz ile Gençlik ve Spor Bakanlığı Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğü arasında düzenlenen …/…/2017 tarihli ek kira sözleşmesi ile …/…/2016 tarihli kira sözleşmesine atıf yapıldığı ve söz konusu kira sözleşmesinde belirtilen kira bedelinin azaltılmasına gidildiği dikkate alındığında, ek kira sözleşmesinin damga vergisine tabi tutulmaması; daha sonraki yıllarda kira bedeli artışına ilişkin olarak taraflar arasında düzenlenen mevcut sözleşmeye şerh konulması veya izleyen yıl kira bedellerinin belirlenmesine ilişkin olarak ilgili kurumlarca "onay" ya da "olur" alınması veyahut bu mahiyette bir kağıt düzenlenmesi durumunda, düzenlenen bu kağıt nedeniyle artan tutar ve süre dikkate alınmak suretiyle ayrıca damga vergisi aranılması; ancak söz konusu kira sözleşmesinde herhangi bir değişiklik yapılmaksızın sözleşme süresinin kendiliğinden uzaması durumunda, sözleşme süresinin bitimini izleyen yıllar için ayrıca damga vergisi aranılmaması gerekmektedir.” (35831311-010-17052)

 “… İl Müdürlüğünüze bağlı B ... Merkezi binasında ... tarihinden itibaren kiracı olarak bulunduğunuzu, söz konusu hizmet binası için düzenlenen kira sözleşmesinde "kiralamaya devam edilmesi halinde her yıl için yeniden kira kontratı düzenlenmesi yoluna gidilmeyerek, yasal kira artışları yapıldığı takdirde sözleşme yenilenmiş sayılmaktadır" ibaresi bulunduğu ve her yıl Harcama Yetkilisinin onayı ile ÜFE oranında kira artışlarının yapıldığı belirtilerek, her yıl zamlı kira bedeli üzerinden yeniden sözleşme damga vergisi ödenip ödenmeyeceği hususunda Başkanlığımız görüşü.

… taraflar arasında düzenlenen mevcut sözleşmeye şerh konulması veya izleyen yıl kira bedellerinin belirlenmesine ilişkin olarak ilgili kurumlarca "onay" ya da "olur" alınması veyahut bu mahiyette bir kağıt düzenlenmesi durumunda, düzenlenen bu kağıt nedeniyle ayrıca damga vergisi aranılacaktır. Ancak söz konusu kira sözleşmesinde herhangi bir değişiklik yapılmaksızın sözleşme süresinin kendiliğinden uzaması durumunda, sözleşme süresinin bitimini izleyen yıllar için damga vergisi aranılmaması gerekmektedir.” (66813766-155[1/2015/74]-431)

Sonuç olarak mevcut ilk kira sözleşme hükümleri arasında belli şartın/şartların gerçekleşmesi halinde kira sözleşmesinin kendiliğinden uzayacağının eklenmesi yerinde olacaktır. Örneğin ilk düzenlenen sözleşme hükümleri arasında “Kira süresi 1 yıldır. Taraflardan birisi kira sözleşmesini feshetmezse kira süresi her yıl 1 yıl daha kendiliğinden uzayacaktır.” şeklinde hüküm eklenebilir. Bu durumda uzayan kira sözleşmesi için damga vergisi hesaplamaya gerek olmayacaktır. Fakat sözleşme tutarındaki artışın bir önceki sözleşmeye şerh düşülerek güncellenmesi, protokol vb. belgelerin düzenlenmesi halinde artan tutar ve süre dikkate alınmak suretiyle damga vergisi hesaplaması gerekmektedir.

KAYNAKLAR

488 Sayılı Damga Vergisi Kanunu

35831311-010-17052 Sayılı 02.10.2018 Tarihli Özelge

66813766-155[1/2015/74]-431 Sayılı 19.09.2016 Tarihli Özelge

[1] Mukavelenamelere Ait Damga Vergisi Hakkında Bilinmesi Gerekenler – Mahmut ÇAĞLAYAN, Gelir Uzmanı, alomaliye.com

09.11.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.