Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Mahrece İade Nedir? Serbest Dolaşıma Girmiş Eşya için Ödenen Gümrük Vergileri Eşyanın Mahrece İade Edilmesiyle Geri Alınabilir mi?

Türk Dil Kurumu sözlüğünde mahreç kelimesi “Çıkış yeri, çıkak.” şeklinde karşılık bulmuştur.

2 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliğinin (Mahrece İade) 1’inci maddesinde “gümrük müdürlüklerince eşyanın geri gönderilmesine ilişkin yapılacak işlemlerde bu Tebliğ hükümleri uygulanır.” ifadesine yer verilmiş olup mahrece iadeyi, eşyanın geldiği yere geri gönderilmesi şeklinde tanımlamamız mümkündür.

Peki bir eşya neden geldiği yere geri gönderilir? Yine bu sorunun cevabını aynı tebliğin devam maddelerinde görmek mümkündür.

1-Gümrüğe sunulmuş ve henüz rejim beyanında bulunulmamış eşyanın geri gönderilmesi, (Madde 2)

“Herhangi bir nedenle Gümrük Yönetmeliğinin 71’inci maddesi uyarınca deniz yolu ile gelen eşya için özet beyanın verildiği tarihten itibaren kırk beş gün, diğer bir yolla gelen eşya için yine özet beyanın verildiği tarihten itibaren yirmi gün veya verilen ek sürelerin bitiminden önce, ithalatçı firma veya eşyayı Türkiye Gümrük Bölgesine getiren kişi veya yerine göre eşyanın gelişinden sonra taşımasını üstlenen kişi tarafından geri gönderilmek istenilmesi halinde, özet beyana uygun olduğunun anlaşılması koşuluyla, eşyanın mülkiyetinin devrini kanıtlayan belge ibraz eden ithalatçı, ihracatçı yada taşıyıcı adına gümrük müdürlüğünce tescil edilecek transit beyannamesi veya TIR karnesi kapsamında gerekli işlemler tamamlanmak sureti ile geri gönderilir.”

2-Antrepo beyannamesi tescil edilmiş eşyanın geri gönderilmesi, (Madde 3)

“Antrepo rejimi hükümlerine göre beyannamesi tescil edilmiş ve antrepoya alınmış eşyanın herhangi bir nedenle, beyan sahibi tarafından geri gönderilmek istenilmesi halinde, eşyanın muayenesi yapılarak beyana uygun olduğunun anlaşılması koşuluyla gümrük müdürlüğünce tescil edilecek Transit Beyannamesi veya TIR Karnesi kapsamında gerekli işlemler tamamlanmak suretiyle Gümrük Kanunu’nun 70 inci maddesinin 2’nci bendi uyarınca 30 günlük süre içerisinde geri gönderilir.”

3-Gümrük beyannamesi tescil edilmiş, ancak serbest dolaşıma girmemiş eşyanın geri gönderilmesi, (Madde 4)

“Gümrük Müdürlüğünce giriş beyannamesi tescil edilmiş eşyanın Gümrük Yönetmeliğinin 71’inci maddesi uyarınca deniz yolu ile gelen eşya için özet beyanın verildiği tarihten itibaren kırk beş gün, diğer bir yolla gelen eşya için yine özet beyanın verildiği tarihten itibaren yirmi gün içinde veya verilen ek sürelerin bitiminden önce, beyan sahibinin talebi üzerine ve eşyanın yanlışlıkla beyanname konusu gümrük rejimine tabi tutulmasına veya beyan edildiği rejime tabi tutulmasının özel nedenlerle artık mümkün olmadığına ilişkin kanıtlayıcı belgeleri ibraz etmesi halinde, giriş beyannamesi iptal edilerek transit beyannamesi düzenlenir. Eşyanın beyana uygun olduğunun anlaşılması koşuluyla, eşya beyannamenin tescil edildiği gümrükten geri gönderilir.”

4-Serbest dolaşıma girmiş eşya ile serbest dolaşıma giriş işlemleri yapılmasına karşın geçici depolama yerinden veya antrepodan çekilmemiş eşyanın geri gönderilmesi, (Madde 5)

“Serbest dolaşıma girmiş eşyanın kusurlu veya sözleşme hükümlerine aykırı çıkması nedeniyle, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 213’üncü maddesi hükümleri dikkate alınarak, vergilerin geri verilmesi veya kaldırılması ile eşyanın geri gönderilmesinin talep edilmiş olması halinde, söz konusu eşya mahrecine iade edilmek üzere gümrük idaresinin gözetimine alınır. Gümrük gözetimine alınan ve kullanılmamış olduğu (bir defa kullanılması ile tüketilen eşya hariç olmak üzere) gümrük idaresince tespit edilebilen eşya, ibraz edilen diğer bilgi ve belgelerle birlikte, idarece oluşturulacak heyet marifetiyle tam tespitinin yapılmasını müteakip, serbest dolaşıma girişine ilişkin gümrük beyannamesi ile çıkışına ilişkin gümrük beyannamesi ilişkilendirilerek çıkış beyannamesinin 44 numaralı sütununa "... /... /... gün ve ... sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi ile ithali gerçekleştirilen eşyanın geri gönderilmesi" şerhi verilerek mahrecine iade edilir.

Kullanılmamış olduğu (bir defa kullanılması ile tüketilen eşya hariç olmak üzere) idarece tespit edilemeyen eşya, Ticaret ve Sanayi Odası veya Sanayi Odasının ekspertiz incelemesine tabi tutulur. Düzenlenecek ekspertiz raporu ile mahrece iadeye konu eşyanın kullanılmamış olduğunun tevsik edilmesini müteakip, serbest dolaşıma girişine ilişkin gümrük beyannamesi ile çıkışına ilişkin gümrük beyannamesi ilişkilendirilerek çıkış beyannamesinin 44 numaralı sütununa "... /... /... gün ve ... sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi ile ithali gerçekleştirilen eşyanın geri gönderilmesi" şerhi verilerek mahrecine iade edilir.

Ancak, vergilerin geri verilmesi veya kaldırılması talebinde bulunulmaksızın geri gönderilmek istenilmesi halinde, söz konusu rapor aranılmaksızın ve giriş gümrük müdürlüğünden teyit nüshası istenilmeksizin eşyanın geri gönderilmesi sağlanarak, giriş gümrük müdürlüğüne bilgi verilir.

Bilgisayar sistemi tarafından "sarı hatta" sevk edilen ve belge kontrolü yapılarak serbest dolaşıma giren eşyanın sonradan giriş beyannamesinde kayıtlı eşya olmadığının anlaşılması nedeniyle geri gönderilmek istenilmesi halinde, beyan sahibinin talebine istinaden eşyanın yanlış gönderildiğini tevsik eden belgelerin ibrazıyla gerekli gümrük işlemleri yapılır.”

“Sarı hat” Gümrük Yönetmeliğinin 180/2-b maddesinde “muayeneye gerek görülmeksizin eşyaya ait beyanname ve eklerinin doğruluğunun ve birbiriyle uygunluğunun kontrol edildiği hattır.” şeklinde tanımlanmıştır.

Tebliğin 5’inci maddesinde düzenlenen serbest dolaşıma girmiş eşyanın mahrece iadesinde örnek Danıştay 7.Daire Başkanlığı’nın 2016/11439 E.,2021/1488 K. kararı aşağıdaki gibidir.

“Davacı adına tescilli ... -... , ...-... ve ...- ... tarih ve sayılı serbest dolaşıma giriş beyannameleriyle ithal edilen bir kısım eşyanın, sipariş evsafına uygun olmaması nedeniyle ... tarih ve ... sayılı ihracat beyannamesiyle mahrece iade edilmesinden sonra, söz konusu eşyaya isabet eden ve ithalat sırasında ödenen gümrük, ilave gümrük, dampinge karşı vergi ve katma değer vergilerinin geri verilmesi istemiyle 4458 sayılı Gümrük Kanunu'un 213. maddesi uyarınca yapılan başvurunun reddine dair karara vaki itirazın reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle dava açılmıştır. İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: 2 seri Nolu "Mahrece İade" konulu Gümrük Genel Tebliği'nin 5. maddesinde, serbest dolaşıma girmiş eşyanın kusurlu veya sözleşme hükümlerine aykırı çıkması nedeniyle geri gönderilmesinin talep edilmesi halinde, eşyanın mahrecine iade edilmek üzere gümrük idaresinin gözetimine alınacağı, gözetime alınan ve kullanılmamış olduğu gümrük idaresince tespit edilebilen eşyanın, ibraz edilen diğer bilgi ve belgelerle birlikte, idarece oluşturulacak heyet marifetiyle tam tespitinin yapılmasını müteakip, serbest dolaşıma girişine ilişkin gümrük beyannamesi ile çıkışına ilişkin gümrük beyannamesi ilişkilendirilerek çıkış beyannamesinin 44 numaralı sütununa "... /... /... gün ve ... sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi ile ithali gerçekleştirilen eşyanın geri gönderilmesi" şerhi verilerek mahrecine iade edileceği, kullanılmamış olduğu idarece tespit edilemeyen eşyanın, Ticaret ve Sanayi Odası veya Sanayi Odasının ekspertiz incelemesine tabi tutulacağı, düzenlenecek ekspertiz raporu ile işlemlerinin tamamlanacağı düzenlemesine yer verildiğinden, ... Ticaret ve Sanayi Odasından expertiz raporu alarak eşyayı mahrece iade için gümrük gözetimine sunan davacının mevzuat ile kendisine düşen yükümlülüğü yerine getirdiği, davalı idarenin kendi sorumluluğunu yerine getirmemesinden davacının sorumlu tutulamayacağı; söz konusu eşyanın evsafına uygun olmadığı ve kullanılmadığının aksini ortaya koyan bir bilgi ve belge sunmayan davalı idarece beyanname muhteviyatı eşyaların heyet marifetiyle tam tespitinin yapılmadığı, davacının talebinin ekspertiz raporunun gümrük gözetimi dışında düzenlendiği ve eşyanın ihracat işlemlerinin sarı hatta gerçekleştirildiğinden bahisle reddedilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

…

KARAR SONUCU: Açıklanan nedenlerle; 1. Temyiz isteminin reddine, 2. ... Vergi Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının ONANMASINA, 3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 09/03/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.”

Ayrıca İstanbul 12. Vergi Mahkemesi’nin 2015-588 E., 2016-954 K. kararında da benzer bir sonuca varılmıştır.

“…

Dava dosyasının incelenmesinden, davacı şirket adına tescilli 17.01.2014/020450 tarih/sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi ithalatı gerçekleştirilen mini termal kameraların, Gece Görüntü Alma Cihazları ve Aparatları Teknik Şartnamesinin 4.1.11. Nolu "Cihaz, enerji verildikten sonra ilk görüntüyü en fazla 4 sn içerisinde verecektir" şartını sağlamadığının İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan muayene sonucu tespit edilmesine istinaden sözleşme feshedilerek eşyaların kabulünün yapılmadığı, bunun üzerine davacı şirket tarafından eşyanın, 17.04.2014/ex089807 tarih/sayılı ihracat beyannamesi ile mahrecine iade edildiği, iade edilen eşya için ithalat sırasında ödenen vergilerin iadesi istemiyle 30.06.2014 tarihinde Atatürk Hava Limanı Kargo Gümrük Müdürlüğüne başvuruda bulunulduğu, bu başvurunun 05.01.2015 tarih ve 01 sayılı işlemle reddedildiği, ret işlemine karşı yapılan itirazın da dava konusu 14.07.2015 tarih ve 38463417 sayılı Bölge Müdürlüğünce reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

… ithallerine esas teşkil eden sözleşme hükümlerine aykırı olduklarından bahisle, ithalatçı tarafından kabul edilmeyen eşyaya ilişkin ithalat vergilerinin geri verileceği, vergilerin iade edilebilmesi için eşyanın mahrecine iade edilmek üzere gümrük idaresinin gözetimine alınmasının ve kullanılmamış olduğunun tespit edilmesinin gerektiği açıktır.

Olayda, uyuşmazlığa konu mini termal kameraların İçişleri Bakanlığınca yapılan ihale sonucu ihaleyi kazanan şirket tarafından davacı şirketten satın alınması yoluna gidilmesi sonucu ithal edildiği, söz konusu kameraların adı geçen Bakanlık tarafından yapılan inceleme sonucu ihale şartnamesinde yer alan koşulları sağlamadığının tespit edildiği, bu tespite istinaden de sözleşmenin feshedildiği, davacı şirket tarafından sözleşme hükümlerine aykırı bulunan eşyanın mahrecine iadesinin yapıldığı, söz konusu eşyanın kullanılmamış olduğunun İstanbul Sanayi Odası'nın 29.04.2014 tarihli Ekspertiz Raporu ile ortaya konulduğu görülmektedir.

Bu durumda, 17.04.2014/ex089807 tarih/sayılı ihracat beyannamesi ile mahrecine iade edilen eşyanın, sözleşme hükümlerine aykırı oldukları ve kullanılmamış oldukları resmî belgelerle kanıtlandığından, 4458 sayılı Kanun'un 213. maddesi hükmü uyarınca davacı şirkete anılan eşya için ödenen vergilerin iade edilmesi gerektiği sonucuna varılmış olup, vergilerin iade edilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin dava konusu işlemde mevzuata uyarlık bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle; davanın kabulüne, dava konusu işlemin iptaline, uyuşmazlığa konu eşya nedeniyle ödenen gümrük vergisi, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisinin davacıya iadesine, aşağıda dökümü yapılan … TL yargılama gideri ile A.A.Ü.T. uyarınca belirlenen … TL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya ödenmesine, artan posta avansının kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 30 gün içerisinde Danıştay nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere 13/04/2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.”

KAYNAKLAR

Gümrük Genel Tebliği (Mahrece İade) (Seri No: 2)

Danıştay 7.Daire Başkanlığı 2016/11439 E.,2021/1488 K.

İstanbul 12. Vergi Mahkemesi 2015-588 E., 2016-954 K. (https://avsedefkilic.blogspot.com/2016/06/vergi-hukuku-mahrece-iade.html)

26.10.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.