Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Transit Ticaretin Vergi Kanunları Açısından Değerlendirilmesi

6 Haziran 2006 ve 26190 sayılı Resmî Gazetede yayınlanan Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracat Yönetmeliğinin 4/n maddesinde transit ticaret “Yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmadan ya da antrepodan satın alınan malın, ülkemiz üzerinden transit olarak veya doğrudan doğruya yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmaya ya da antrepoya satılması” şeklinde tanımlanmıştır. Tanım ile emtia hareketini aşağıdaki şekil ile ifade etmemiz mümkündür.

Aynı yönetmeliğin 13/3 maddesi “uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile Müsteşarlığın madde politikası itibariyle transit ticaretinin yapılmasını uygun görmediği mallar transit ticarete konu olamaz. İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz.”

4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 84.maddesinin;

1. Transit rejimi;

a) İthalat vergileri ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmayan serbest dolaşıma girmemiş,

b) İhracatla ilgili gümrük işlemleri tamamlanmış,

eşyanın, gümrük gözetimi altında Türkiye Gümrük Bölgesi içindeki bir noktadan diğerine taşınmasına uygulanır.

2. Gümrük idareleri, transit rejimine tabi tutulan eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi içinde;

a) Yabancı bir ülkeden yabancı bir ülkeye,

b) Yabancı bir ülkeden Türkiye’ye,

c) Türkiye’den yabancı bir ülkeye,

d) Bir iç gümrük idaresinden diğer bir iç gümrük idaresine,

taşınmasına izin verir.

…

4. a) Transit rejimine tabi tutulan eşya ve gerekli belgeler, rejimi düzenleyen hükümlere uygun olarak varış gümrük idaresine sunulduğunda, transit rejimi sona erer.

    b) Hareket gümrük idaresindeki bilgi ve belgeler ile varış gümrük idaresindeki bilgi ve belgelerin karşılaştırılması sonucunda, transit rejiminin usulüne uygun olarak sonlandırıldığının belirlenmesi halinde rejim ibra edilir.

İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğin 4/1-a maddesi “İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler ile transit ticaretin finansmanında kullanılmak kaydıyla bankalarca kullandırılan her türlü sevk öncesi ve sevk sonrası krediler (Türk Eximbankın fon temini işlemleri, bu banka tarafından aracı bankalar vasıtasıyla kullandırılan krediler ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca Türk Eximbanka açılan kısa vadeli senet reeskont kredileri ile Türk Parası Kıymetini Koruma hakkındaki mevzuat uyarınca ihracat taahhüdüne bağlı olarak kullandırılan altın kredileri dahil) ve firmaların sağladıkları prefinansmanlar ile bunların geri ödenmesi,”

4/1-ç maddesi “İhracat karşılığı yapılacak her türlü ödemeler, ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler ile transit ticaretle ilgili işlemler ve bu işlemler sebebiyle düzenlenen kağıtlar,”

vergi, resim ve harç istisnası kapsamındadır.

Aynı tebliğin 5.maddesi “Aşağıda yazılı işlemler ve bu işlemler sebebiyle düzenlenen kağıtlara (gümrük idarelerine verilen beyannameler dahil) ihracat ve ihracata ilişkin olduğunun tevsiki halinde işlem yapan kuruluşlarca resen vergi, resim ve harç istisnası uygulanır.”

…..

ç) Transit ticarete konu malın satın alınması ve satılması,

Transit ticareti Katma Değer Vergisi Kanunu, Kurumlar Vergisi Kanunu, Vergi Usul Kanunu ve BA/BS Formları açısından 2 özelge ile incelediğimizde; (Özelgelerin sadece sonuç bölümleri alınmıştır.)

1.Özelge (67630374-130[2017/69]-15415 Sayılı 12.08.2020 Tarihli)

“Yurtdışından satın aldığınız malları Türkiye'ye ithal etmeden yurtdışında mukim başka bir şirkete sattığınızdan bahisle, söz konusu satış işleminin Katma Değer Vergisi Kanunu, Kurumlar Vergisi Kanunu, Vergi Usul Kanunu karşısındaki durumu ile Form Ba ve Form Bs yönünden nasıl bir değerlendirme yapılması gerektiği,

….

Bu hükümlere göre, tam mükellef olan şirketinizin yurt dışından satın aldığı emtiayı gerek yurt içindeki gerekse yurt dışındaki başka bir firmaya satması dolayısıyla elde ettiği kazanç kurumlar vergisi matrahına dahil edilecektir.

….

Buna göre, Şirketiniz tarafından yurt dışından satın alınan malların Türkiye'ye ithal edilmeden (mal millileştirilmeden), tekrar yurtdışında mukim başka bir firmaya satılması işlemi, teslimin Türkiye'de gerçekleşmemesi nedeniyle KDV'nin konusuna girmeyecektir.

            ….

Buna göre;

            1-Yurt dışındaki firmalardan yaptığınız alımlar dolayısıyla söz konusu firmalarca şirketiniz adına, bulundukları ülke mevzuatına göre muteber bir belge düzenlenmesi,

            2-Yurt dışındaki firmalardan aldığınız malların yine yurt dışındaki firmalara satışında, satışın yapıldığı firmalar adına şirketiniz tarafından fatura düzenlenmesi,

            3-Söz konusu alım ve satım işlemlerine ilişkin muhasebe kayıtlarının Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerinde belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde kayıtlara intikal ettirilmesi,

….

açıklamalara göre; yurt dışından getirilen malların serbest dolaşıma sokulmadan (millileşmeden) satış yoluyla devir işleminin yapılması ve daha sonra eşyanın serbest dolaşıma girmeden transit ticaret yoluyla yurt dışına gönderilmesi durumunda, mal ve/veya hizmet alış/satış işlemlerine ilişkin fatura düzenlenmesi gerektiğinden, bildirim verme yükümlülüğü kapsamındaki mükellefler (şirketiniz) tarafından ilgili Genel Tebliğin (1.2.1.) ve (1.2.2.) maddelerinde belirtildiği gibi belge türüne bakılmaksızın katma değer vergisi hariç 5.000 TL ve üzerindeki mal ve/veya hizmet alış/satış bilgilerinin Form Ba ve Form Bs bildirim formlarına dahil edilerek elektronik ortamda kanuni süresi içerisinde bildirilmesi gerekmektedir.”

2.Özelge (11395140-105[VUK-1-21427]-E.356164 Sayılı 08.05.2020 Tarihli)

“Yurt dışından aldığınız malları yurt içine girmeden (millileşmeden) gümrük antreposundan başka bir ülkeye ihraç ettiğinizden bahisle transit ihracat kapsamında yaptığınız işin niteliğine göre alınan ve satılan malların Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre BA/BS formlarına dahil edilip edilmeyeceği, Kurumlar Vergisi Kanunu ve Katma Değer Vergisi Kanunu açısından nasıl vergilendirileceğiniz hususları

….

Bu hükümlere göre, tam mükellefiyete tabi şirketinizin, yurt dışından aldığı malları yurt içine girmeden gümrük üzerinden başka bir ülkeye ihraç etmesinden dolayı elde ettiği kazancın tamamının, ilgili dönem kurum kazancına ve geçici vergi beyanına dahil edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir.

….

Öte yandan, konu ile ilgili olarak 6/6/2006 tarihli ve 26190 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "İhracat 2006/6" sayılı "Transit Ticarete İlişkin Tebliğ"de gerekli açıklamalara yer verilmiştir.

Buna göre, şirketiniz tarafından yurt dışından alınan malların henüz millileştirilmeden gümrüklerde başka ülkelere satışının yapılması işlemi KDV'nin konusuna girmemektedir.

….

Bu nedenle, transit ticaret kapsamında şirketinizce düzenlenen 5.000 TL ve üzeri faturalar ile yurtdışı mukim firmalar tarafından şirketiniz adına düzenlenen 5.000 TL ve üzeri faturaların (veya ilgili ülke mevzuatına göre muteber belgelerin), 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde belirtilen usul ve esaslara göre Form Ba ve Form Bs bildirimine dahil edilmesi gerekmektedir.”

Örnek: X A.Ş. işletmesi Çin Halk Cumhuriyetinden ithal edip antrepoda muhafaza ettiği ve alış kuru 7,00 TL olan 100.000,00 USD’lık emtiayı millileştirmeden Estonya’daki müşterisine 05.05.2021 tarihinde satış kuru 7,50 TL’den 125.000,00 USD bedel karşılığında devretmiştir.

Yukarıdaki yevmiye kayıtları ile transit ticaret kapsamında elde edilen hasılat ve hasılata konu olan maliyet unsuru muhasebe sistemi uygulama genel tebliğinde belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde ilgili hesaplara kaydedilmiş ve bu bağlamda işletmenin kurum kazancı ilgili dönem beyanına dahil edilerek vergilendirilmiş olacaktır. Ayrıca 1 nolu KDV beyanının kısmi istisna kapsamına giren işlemler bölümünün “235 kodlu Transit ve Gümrük Antrepo Rejimleri ile Geçici Depolama ve Serbest Bölge Hükümlerinin Uygulandığı Malların Teslimi” satırına transit ticaretten elde edilen hasılatın beyan edilmesi sayesinde KDV beyanının Teslim ve Hizmetlerin Karşılığını Teşkil Eden Bedel (kümülatif) ile gelir tablosundaki brüt satışlar satırları da uyumlu olacaktır.

KAYNAKLAR

4458 Sayılı Gümrük Kanunu

İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ (İHRACAT: 2017/4)

Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracat Yönetmeliği

67630374-130[2017/69]-15415 Sayılı 12.08.2020 Tarihli Özelge

11395140-105[VUK-1-21427]-E.356164 Sayılı 08.05.2020 Tarihli Özelge

04.05.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.