Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Personellere Sağlanan Ayni Ramazan Yardımlarında Unutulmaması Gerekenler

Şu günlerde işverenlerin personellerine ramazan paketi, ramazan kolisi, ramazan yardımı vb. adlar altında ayni şekilde sağladıkları menfaatlerin vergi karşısındaki durumlarını hatırlamakta fayda var.

Türk Dil Kurumu ayni: “Para olarak değil, madde olarak verilen:”

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 61.maddesinde ücret “işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.” şeklinde tanımlanmıştır. Madde devamında ise “ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmeyeceği” hükmü ifade edilmiştir.

Mezkûr Kanun’un 63.maddesinde ise ücretin gerçek safi değerinin işveren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatler toplamından madde devamında sayılan indirimler düşülmesiyle tespit edileceği, hizmet erbabına verilen ayınlar, verildiği gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlarına göre; konut tedariki ve sair suretle sağlanan menfaatler, konutun emsal kirasına veya menfaatin emsal bedeline göre değerleneceği ifade edilmiştir.

Bu açıklamalar ile işveren tarafından ayni olarak personellere yapılan ramazan yardımlarının ücret niteliğinde olduğu açıktır. İşverenin tarafından personele verilen ramazan paket yardım bedelleri çalışanlara ödenmiş ücret olarak değerlendirilmelidir. Doğal olarak işveren tarafından personele sağlanan bu menfaatin ücret geliri olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun (KDV) 1.maddesi Türkiye'de yapılan ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin verginin konusunu oluşturduğu, 3-a hükmü ise “vergiye tabi malların her ne suretle olursa olsun, vergiye tabi işlemler dışındaki amaçlarla işletmeden çekilmesi, vergiye tabi malların işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi”nin teslim sayılacağı ifade edilmiştir.

Ayrıca KDV Kanunun 27. maddesi;

1. Bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal, menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde matrah işlemin mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücretidir.

2. Bedelin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple açıklanamadığı hallerdede, matrah olarak emsal bedeli veya emsal ücreti esas alınır.

Ayni olarak verilecek bu değerler genelde piyasadan fatura karşılığında temin edildiğinden bedeli de bilinmektedir. Ancak bedelin bilinmemesi ya da bulunamaması durumunda emsal bedelin tespit edilmesi gerekir.

KDV 29/1-a maddesinde mükellefler, yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden, kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisini indirebileceği hüküm altına alınmıştır.

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1 Sayılı Ek Tablonun IV/1-b bölümündeki maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar (avans olarak ödenenler dahil) için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler adına açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye olunduğu takdirde nakli veya tediyeyi temin eden kâğıtların damga vergisine tabi olduğu bildirilmiştir. Ücret ödemesi ister para isterse ayın olarak ödenmiş olsun her iki halde de damga vergisinin kapsamına girmektedir.

Bu sebeple, işverenlerin personellerine sağladıkları ayınlar damga vergisine tabidir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 80/b maddesindeki “ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.”

Örnek: (X) A.Ş. ramazan ayında işletmesinde çalışan 10 personeli için 13.04.2021 tarihinde vadeli KDV hariç (%8) 10.000,00 TL tutarında ramazan paketi satın alarak dağıtmıştır. Personellerin ayni menfaat sağladıkları dönemde gelir vergisine tabi oldukları oran %20 olarak varsayılmıştır. Damga vergisi oranı binde 7,59’dur.

Ramazan paketlerinin satın alınması;

            KDV dahil ayni yardım paketlerinin brüt ücrete irca edilerek bordroya yansıtılması için aşağıdaki formül kullanılacaktır.

            Brüt Ücret = Net Tutar / (1- (Gelir Vergisi Oranı + Damga Vergisi Oranı))

            Brüt Ücret = 10.800,00 / (1- (0,20 + 0,00759))

            Brüt Ücret = 13.629,31 TL

            Gelir Vergisi Kesintisi = 13.629,31*0,20 = 2.725,86 TL

            Damga Vergisi Kesintisi = 13.629,31*0,00759 = 103,45 TL

Satın alınan ayni yardımların personellere teslim edilmesi halinde yevmiye kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

İdarenin 20/06/2013 tarihli 93767041-KDV-2012/4-113 sayılı özelge açıklaması ise “yapılan gıda yardımlarının ücret olarak kabul edilmesi ve hizmet erbabının brüt ücretine dahil edilerek Gelir Vergisi Kanunu’nun ücretin vergilendirilmesine ilişkin hükümleri doğrultusunda vergiye tabi tutulması gerekmekte olup, ayrıca genel giderler kapsamında indirim konusu yapılabilecektir. Gıda gibi ihtiyaç malzemelerinin hizmet erbabına bedelsiz olarak dağıtımı KDV Kanununun 1/1 ve 3/a maddeleri uyarınca KDV ye tabidir. Öte yandan, firmanız personeline dağıtılmak üzere satın aldığınız söz konusu mallara ilişkin yüklendiğiniz KDV’nin, KDV Kanununun 29/1 inci maddesine göre indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.” şeklindedir.

Son olarak işletme personellerine sağlanacak olan ayni menfaatlerin satın alımında ödenen/ödenecek olan KDV dahil genel toplamından oluşan değerin brüte irca edilmesi ve sonrasında gelir vergisi ile damga vergisi kesintileri yapılması gerekmektedir.

KAYNAKLAR

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

20/06/2013 tarihli 93767041-KDV-2012/4-113 sayılı özelgesi

14.04.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.