Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

E-İhracat ile Konsinye İhracatın Genel Değerlendirmesi

Tüm dünyayı etkisi altına alan yeni tip korona virüs (Kovid-19) salgını ile artık hayatımızda daha fazla yer edinen evden çalışma, evden alışveriş, evden toplantı, uzaktan eğitim derken alışılagelmiş dünya düzeni hızla dijital ortama kaymaya başlamıştır. Hayatın her alanında yaşanan yenilikler var olan e-ticareti de etkilemiştir. Özellikle insanların alışverişlerini saniyeler içinde tamamlamaları, pratik olması, temassız ödeme olanakları, tek tuş ile birçok ürüne ulaşılabilmesi salgınla beraber e-ticaretin popülerliğini artırmıştır.

Tedarikçiler ise mevcut müşteri ihtiyaçlarına cevap verebilmek hem de ticaretlerine uluslararası boyut kazandırmak maksadıyla satış stratejilerinde ciddi revizeler yaparak bu yönlü değişime cevap vermeye çalışmaktadırlar. Bu bağlamda müşteriler ile tedarikçileri sanal pazarlarda buluşturan büyük platformlar ihracatı da şekillendirmiştir. E-ticaret ile ürünlerini pazarlayan tedarikçilerin, bu ürünleri müşterilerine ne şekilde gönderecekleri ise yazımızın konusunu oluşturmaktadır. Yani tedarikçiler müşterilerine sağlamış oldukları ürünleri doğrudan kendileri mi gönderecek, yoksa aracı mı kullanacak?

Konsinye İhracat

TDK’ da (Türk Dil Kurumu Sözlüğü); konsinye satış “satasıya” , ihracat ise; “Bir ülkenin ürettiği malları başka bir ülkeye veya ülkelere satması, dış satım” şeklinde karşılık bulmuştur.

06.06.2006 tarihli ve 26190 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış İhracat Yönetmeliğinin 4/d maddesinde ihracat; “Bir malın, yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde Türkiye gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkarılmasını veyahut Müsteşarlıkça, ihracat olarak kabul edilecek sair çıkış ve işlemleri” 4/h maddesinde ise konsinye ihracat; “Kesin satışı daha sonra yapılmak üzere yurt dışındaki alıcılara, komisyonculara, ihracatçının yurt dışındaki şube veya temsilciliklerine mal gönderilmesi” olarak tanımlanmıştır.

11395140-105[229-2012/VUK-1- . . .]—1390 sayılı 02.09.2013 tarihli özelgesinde ise konsinye işlem, konsinyatör, konsinyi, işlemin niteliği ile işlem tamamlandıktan sonra izlenmesi gereken yol aşağıdaki gibi ifade edilmiştir.

1-Konsinye işlemi bir işletmenin daha önceden tespit edilen bir fiyatla ya da günün koşullarına göre satılmak üzere diğer bir işletmeye mal göndermesi işlemidir.

2-Malı gönderen tüccar veya işletmeye konsinyatör,

3-Malı satmak üzere teslim alan tüccar veya işletmeye de konsinyi denmektedir.

4-Malın konsinyiye teslimi bir satış değil emanet işlemi niteliğindedir. Zira malın mülkiyeti, konsinyi tarafından satılıncaya kadar konsinyatör üzerinde kalmaktadır. Esas itibariyle konsinyinin görevi, malın satışına aracılık yapmaktır.

5-Konsinyatör ile konsinyi arasında yapılan yazılı bir sözleşme ile konsinyasyon suretiyle satılacağı belirlenen konsinye malın satılması halinde, bu satış işlemine ait belgenin, malı satan konsinyi tarafından gerçek satış bedeli üzerinden malın alıcısına düzenlenmesi, konsinyatörün de konsinyiye kendi sattığı bedel üzerinden fatura düzenlemesi gerekmektedir.

İhracat Yönetmeliğinin 9.maddesinde ise konsinye ihracatta sürecin aşağıdaki gibi işleyeceği ifade edilmiş.

(1) Konsinye ihracat başvuruları ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine yapılır.

“İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerine gitme zorunluluğu yoktur. E-Birlik ve E-gümrük yoluyla elektronik olarak beyanname onayı yapılır.” [1]

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 02.08.2013 tarihli ve 2013/31 sayılı Genelgesinde beyannameye “mal mukabili” ödeme şeklinin işaretlenmesi ve ihracat beyannamesinin 44 nolu sütununa “Konsinye ihracattır” ibaresinin konulması suretiyle işlem yapılması gerektiği belirtilmiştir.

(2) Madde ve/veya ülke politikası açısından Müsteşarlıkça getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili konsinye ihraç talepleri Müsteşarlığın görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara ilişkin talepler ise doğrudan İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince sonuçlandırılır.

(3) İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince konsinye ihracat olarak onaylanmış gümrük beyannamelerinin otuz gün içinde gümrük idarelerine sunulması gerekir.

(4) İhracatçılar, konsinye olarak gönderilen malların kesin satışının yapılmasından sonraki otuz gün içinde durumu, kendileri tarafından düzenlenmiş kesin satış faturası veya örneği ve gerekli diğer belgeler ile birlikte izni veren İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine bildirir.

(5) Konsinye olarak gönderilen malın ihraç tarihinden itibaren bir yıl içinde kesin satışının yapılması gerekir. Bu süre, haklı ve zorunlu nedenlere istinaden müracaat edilmesi halinde, izni veren İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince iki yıl daha uzatılabilir.

(6) Konsinye olarak gönderilen malın, konsinye ihraç izin süresi içinde satılamaması halinde, malın gümrük mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekir.

Kâğıt fatura ya da e-arşiv fatura şeklinde düzenlenen konsinye faturasında muhakkak fatura üzerine “konsinye ihracattır” şerhinin düşülmesi gerekmektedir. Fatura düzenlenmesiyle başlayan süreç birlik ve gümrük işlemleri ile sonuçlandırılır.

Konsinye olarak gönderilen ürünlerin geri gelmesi halinde Gümrük Yönetmeliğinin 448.maddesi kapsamında “Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edildikten sonra geri gelen eşyanın beyanı, beyanın kontrolü ve diğer işlemler 180 ila 195 inci madde hükümlerine göre yapılır. Yükümlü, ilgili gümrük idaresine eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinden ihracına ilişkin gümrük beyannamesi ve ayniyet tespitine ilişkin diğer belgeleri ibraz eder.” 449.maddesi ise;

(1) Konsinye satış suretiyle ihraç edilen eşyanın çıkışında, gönderildiği yerde satılmayıp geri gelmesi ihtimali göz önünde bulundurularak ayniyet tespitine ilişkin tüm destekleyici bilgiler gümrük beyannamesine eklenir.

(2) Bu suretle ihraç edilen eşyanın geri gelmesi halinde 448 inci madde hükümlerine göre işlem yapılır.

E-İhracat (E-Ticaret, Hızlı İhracat, Kolay İhracat, Mikro İhracat, Posta ve Hızlı Kargo Taşımacılığı):

Klasik ihracatta ürünlerin yurt dışına gönderilmesi konusunda gümrük müşavirleri ile nakliye, depolama vb. ek hizmetlerin alınması gerekebilir. Bu hizmetler beraberinde hem maliyeti getirmekte hem de ürünlerin alıcılarına ulaşmasında süreyi uzatmaktadır. Ayrıca ihracatın teşvik edilmesi ve bazı hallerde hızlandırılması adına ülkemizde de yasal düzenlemeler yapılmıştır.

Bu bağlamda 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 225.maddesi“1. Eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına ilişkin faaliyetler, 5 inci madde hükümleri çerçevesinde, sahipleri ile bunların adına hareket edenler tarafından doğrudan temsil yoluyla veya gümrük müşavirleri tarafından dolaylı temsil yoluyla takip edilir ve sonuçlandırılır. (Ek cümleler: 18/6/2009-5911/54 md.) Gerçek kişinin doğrudan temsil yoluyla iş takibi, geçerli vekaletnameye istinaden ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen eşyanın ve özel kullanıma mahsus taşıt araçlarının gümrük işlemleri ile ilgili olarak mümkündür. Posta yolu ve hızlı kargo taşımacılığı kapsamında gelen ya da gönderilen, miktarı ve değeri Cumhurbaşkanınca belirlenecek eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması faaliyetlerinin takip edilip sonuçlandırılmasında, posta idaresi ya da hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler dolaylı temsilci olarak yetkili kılınabilir.”

Düzenleme ile posta idaresi ve yetki almış hızlı kargo şirketleri aracılığıyla belli şartlar altında e-ihracatın yapılmasının önü açılmış oldu.

4458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı’nın dolaylı temsil yetkisi verilmesine ilişkin koşullar başlığındaki 126.maddesi “Kanunun 225 inci maddesi uyarınca, posta yolu ve hızlı kargo taşımacılığı kapsamında gelen ya da gönderilen, miktarı brüt 30 kilogramı ve değeri 1500 Avro’yu geçmeyen ihracat rejimine konu eşya ile ………gümrük beyanı dahil tüm gümrük işlemlerine ilişkin faaliyetlerinin takip edilip sonuçlandırılmasında, posta idaresi ile Müsteşarlıkça belirlenen koşulları taşıyan hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler dolaylı temsilci olarak yetkili kılınabilir. Bu yetkinin kullanılmasında hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler için gümrük müşaviri istihdamı aranır.” şartlar belirlenmiştir.

Bu şartlar 10.03.2013 Tarihli ve 28583 Sayılı Resmî Gazete yayımlanan 4 Seri Nolu Posta ve Hızlı Kargo Taşımacılığı Gümrük Genel Tebliğinin 9/6 maddesi ile “kararın 126 ncı maddesi kapsamında miktarı brüt 300 kilogramı ve değeri 15000 Avro’yu geçmeyen ihracat rejimine konu eşyanın beyanı bu Tebliğ hükümleri çerçevesinde operatör tarafından yapılır.”yenilenmiştir.

Bilinen ihracat işlemlerinden daha farklı ve daha kolay bir yöntemle yapılan bu ihracat “e-ticaret, hızlı ihracat, kolay ihracat – mikro ihracat - posta ve hızlı kargo taşımacılığı” olarak da adlandırılmaktadır. Değeri 15.000,00 Avro ve miktarı brüt 300,00 kilograma kadar olan eşyanın ihracatına ilişkin gümrük işlemleri, Ticaret Bakanlığı tarafından operatör yetkisi verilmiş olan posta ve hızlı kargo (PTT, DHL, UPS, TNT, FEDEX) firmaları tarafından yapılabilmesi ihracata yeni başlayanlar için ya da yurt dışı müşterilerine hızlı teslimatlar yapabilmeleri için son derece pratik bir uygulamadır.

Bu ihracat yönteminde satıcı, posta veya hızlı kargo firmasına taşıma ücreti dışında herhangi bir maliyete katlanmadan ürün gönderimini sağlayacaktır. Ayrıca gümrük müşavirliği hizmet bedeli, ihracatçı birliğine üyelik aidatı, ardiye vb. maliyetler ile birçok bürokratik işlemden kurtulmuş olacaklardır.

İhracatı tamamlanan ürünler için KDV (Katma Değer Vergisi) iadesinin alınması mümkündür. 76071283-130-11/1-c[2015-6]-13 sayılı 30.12.2016 tarihli özelgede “posta ve hızlı kargo taşımacılığı yolu ile yapılan ihracatın, kargo şirketi adına düzenlenen, malı yurt dışına gönderilen mükellefin bilgisinin yer aldığı ve gümrük müdürlüğü tarafından elektronik ortamda onaylanan ve VEDOP (Vergi Daireleri Otomasyon Projesi) sistemine aktarılan ETGB (Elektronik Ticaret Gümrük Beyannamesi) ile tevsiki mümkün bulunmaktadır. Bu
şekilde yapılan ihracatın tevsiki için ETGB' nin çıktısının vergi dairesine ibrazı yeterli olup, ayrıca ıslak imzalı ve mühürlü ETGB 'nin ibrazına gerek yoktur. Bu itibarla; KDV ödenerek alınan ürünün posta (Kargo) yoluyla yurtdışına gönderilmesinde ise kargo şirketi adına düzenlenen ETGB İhracat Beyannamesi (Mikro İhracat) ile şirketiniz tarafından 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 11 inci maddesi ve KDV Genel Uygulama Tebliğinde belirlenen esaslar gereğince iade talep edilmesi mümkündür.”

Ayrıca 7256 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’nun 16.maddesi ile 193 sayılı Kanunun 89 uncu maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.

“16. Tam mükellef gerçek kişilerin, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 225 inci maddesi kapsamında dolaylı temsilci olarak yetkili kılınan Posta İdaresi ya da hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler tarafından düzenlenen elektronik ticaret gümrük beyannamesiyle gerçekleştirdikleri mal ihracatı kapsamında elde ettikleri kazancın %50’si. Bu indirimden yararlanılabilmesi için bu kapsamda sayılan;

a)İhracattan kaynaklanan hasılatları toplamı yıllık 400.000 Türk lirasına kadar olanların, ilgili yılda kendilerinin sigortalı olması,

b)İhracattan kaynaklanan hasılatları toplamı yıllık 800.000 Türk lirasına kadar olanların, ilgili yılda kendilerinin sigortalı olması ve en az ortalama bir tam zamanlı ya da eş değer kısmi zamanlı işçi çalıştırması,

c)İhracattan kaynaklanan hasılatları toplamı yıllık 1.600.000 Türk lirasına kadar olanların, ilgili yılda kendilerinin sigortalı olması ve en az ortalama iki tam zamanlı ya da eş değer kısmi zamanlı işçi çalıştırması,

d)İhracattan kaynaklanan hasılatları toplamı yıllık 2.400.000 Türk lirasına kadar olanların, ilgili yılda kendilerinin sigortalı olması ve en az ortalama üç tam zamanlı ya da eş değer kısmi zamanlı işçi çalıştırması,

şarttır. (Bu bentte geçen sigortalı ibaresi 5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalı sayılanları ifade eder.) Cumhurbaşkanı bu bentte yer alan oran, tutar ve sayıları yarısına kadar indirmeye ve iki katına kadar artırmaya, Hazine ve Maliye Bakanlığı maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.”

Son dönemde sanal pazar platformlarının (Amazon.com - eBay.com - Rakuten.com - etsy.com - Alibaba.com - Aliexpress.com) yenilikleri ve pandemi ile gelen yeni ticaret arayışları sonucunda ihracat farklı bir boyuta taşınmıştır. Özellikle bazı platformların satıcılara ait ürünleri kendi depolarında muhafaza ederek satış sonrası alıcılara ulaştırma imkanları satıcıları cezbetmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken konu ihracı düşünülen ürünlerin nihai mi gönderileceği yoksa konsinyasyon usulümü yapılacağının belirlenmesidir.

Nihai olarak ürün ihraç ediliyor ve e-ihracat şartları da sağlanıyorsa vergilendirilebilir kazanç elde edilmiş olur. Bu durumda kazancın beyanı ve vergisi ödenmek zorundadır. Fakat platformların konsinyasyon usulü ürün kabul etmesi ile konsinye şeklinde ürün ihraç etmeniz/göndermeniz durumunda ise sadece kesinleşen satışlardan elde edilen kazancın beyan edilmesi gerekir. Elde edilen kazançların beyan edilmemesi ya da geç beyan edilmesi sebebiyle karşılaşılabilecek vergi ceza ve incelemelerle muhatap kalmamak adına işlemleri yapmadan önce serbest muhasebeci mali müşavir’lere (SMMM) veya yeminli mali müşavirler (YMM) ile gümrük müşavirlerine danışılmasının önemini hatırlatmak isteriz.

KAYNAKLAR

4458 Sayılı Gümrük Vergisi Kanunu

7256 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun

4 Seri Nolu Posta ve Hızlı Kargo Taşımacılığı Gümrük Genel Tebliği

Gümrükler Genel Müdürlüğü İhracatta Beyan Konulu 2013/31 Genelgesi

İhracat Yönetmeliği

4458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Karar

76071283-130-11/1-c[2015-6]-13 sayılı 30.12.2016 tarihli Çorum Valiliği Defterdarlık Gelir Müdürlüğü Özelgesi

11395140-105[229-2012/VUK-1- . . .]—1390 sayılı 02/09/2013 tarihli İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı  Özelgesi

 [1] https://www.oaib.org.tr/tr/bilgi-merkezi-sikca-sorulan-sorular-konsinye-ihracat-hakkinda-bilgi-verebilir-misiniz.html

25.02.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.