Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Doğal Afetlerde Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) Terkin Uygulaması

Vergi mükelleflerinden zaman zaman verginin matrahından, oranından, verginin mükerrer olmasından veya mükellefin şahsında, verginin konusunda ve vergilendirme dönemlerinden kaynaklanan hatalar ile haksız yere fazla vergi istenmesi ile karşı karşıya kalınabilmektedir.

Bu hatalar ilgili vergi memurunca, vergi inceleme-teftiş sırasında veya mükellefin talebi ile meydana çıkarılabilmektedir. Vergi hatalarının düzeltilmesi ise Vergi Usul Kanunu (VUK) hükümlerince yapılarak verginin terkini sağlanmaktadır.

Bunların dışında doğal afetlerden ötürü mükellefler kazanç elde edemedikleri gibi hali hazırda bulunan mal varlıklarını da kaybedebilirler. Vergi otoritesi ise böyle bir durumda belli koşulların oluşması halinde verginin terkin edilmesi yani silinmesi ile vergi alacağından vazgeçebilmektedir.

VUK’un 115. maddesine göre terkine sebep olacak afetleri “yangın, yer sarsıntısı, yer kayması, su basması, kuraklık, don, muzir hayvan ve haşârat istilası ve bunlara benzer âfetler” şeklinde saymıştır. Sayılan bu afetlerden sonra “benzer afetler” ifadesi ile hortum, kasırga, yıldırım düşmesi ve bulaşıcı hastalıkları da saymamız mümkündür.

Madde devamında ise terkinin şekli ve kapsamı açıklanmıştır.

1. Varlıklarının en az üçte birini kaybeden mükelleflerin bu âfetlerin zarar verdiği gelir kaynakları ile ilgili bulunan vergi borçları ve vergi cezaları;

2. Mahsullerinin en az üçte birini kaybeden mükelleflerin, âfete mâruz arazi için zararın tahakkuk ettiği hasat ve devşirme zamanına tesadüf eden yıla ait olarak tahakkuk ettirilen Arazi Vergisi borçları ve vergi cezaları;

Maliye Bakanlığınca zararla mütenasip olmak üzere, kısmen veya tamamen terkin olunur.

Örnek: ABC A.Ş. işletmesinin XXX9 yılında meydana gelen deprem öncesi ve sonrası varlıklarına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir. Bir önceki yıla ait ödenmemiş kurumlar vergisi ise 100.000,00 TL’dir. (Deprem sonrası zarar gören varlıkların mevcut değerleri yerel idari kurullar tarafından tespit edilmiştir.)

ABC A.Ş. İşletmesinin XXX9 Deprem Öncesi Varlıkları (TL)			ABC A.Ş. İşletmesinin XXX9 Deprem Sonrası Varlıkları (TL)
1.Genel Varlık Toplamı	1.350.000,00		1.Genel Varlık Toplamı	750.000,00
2.Gelir Kaynağı Olan Varlıklar	1.050.000,00		2.Gelir Kaynağı Olan Varlıklar	550.000,00
2.1.Banka	110.000,00		2.1.Banka	110.000,00
2.2.Ticari Mal	490.000,00		2.2.Ticari Mal	140.000,00
2.3.Makine	350.000,00		2.3.Makine	250.000,00
2.4.Demirbaş	100.000,00		2.4.Demirbaş	50.000,00
Taşıt	100.000,00		Taşıt	-
Arsa	200.000,00		Arsa	200.000,00

Terkinden faydalanabilmek için mükelleflerin varlıklarının 1/3 ünü kaybetmiş olmasına bağlanmıştır. Terkin kapsamında olup olmadığı VUK 115/1 hükmü gereği aşağıdaki gibi hesaplanabilir.

Genel Kayıp Oranı = (Deprem Öncesi Genel Varlık Toplamı - Deprem Sonrası Genel Varlık Toplamı) / Deprem Öncesi Genel Varlık Toplamı

Genel Kayıp Oranı = (1.350.000 - 750.000) / 1.350.000

Genel Kayıp Oranı = 0,4444

Genel Kayıp Oranı = 44,44%

Varlıklarındaki kayıp (44,44 %) madde hükmünde belirtilen 1/3 oranını sağladığı için terkin kapsamındadır.

Dikkat edilmesi gereken diğer husus afet sonrası zararın gelir kaynağı (1 Sıra Nolu VUK Genel Tebliği – VUK 115/1) olan varlıklarında yaşanmış olmasıdır. Afet sonrası terkin kayıp oranı ise aşağıdaki gibi hesaplanır.

Terkin Kayıp Oranı = (Deprem Öncesi Gelir Kaynağı Olan Varlıklar - Deprem Sonrası Gelir Kaynağı Olan Varlıklar) / Deprem Öncesi Gelir Kaynağı Olan Varlıklar

Terkin Kayıp Oranı = (1.050.000 - 550.000) / 1.050.000

Terkin Kayıp Oranı = 0,4762

Terkin Kayıp Oranı = 47,62%

Terkin tüm vergiler için söz konusu değildir. Vergi, gelir kaynağı ile ilgili (dolaysız vergi) olmalıdır. Gelir kaynağı ile ilgili olmayan (ÖTV, KDV, Muhtasar) vergiler terkin kapsamında değildir.

XXX8 Döneminin kurumlar vergisi = 100.000,00

Terkin Kayıp Oranı = 47,62%

Terkin Edilecek Tutar = (Vergi Tutarı * Terkin Kayıp Oranı)

Terkin Edilecek Tutar = (100.000 * 47,62 %)

Terkin Edilecek Tutar = 47.619,05 TL

23.10.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.