Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

CMR Konvansiyonuna Göre Tazminat Nasıl Hesaplanır?

CMR (Convention Marchandise Routier) Konvansiyonu* “uluslararası karayolu taşımacılığında koşulları standardize ederek taşıyıcının sorumluluklarını belirleyen bir sözleşmedir. Bu sözleşme 1978 yılında Cenevre’de yazılmış ve 1979 yılında Birleşmiş Milletler tarafından imzalanması için Dünya devletlerine gönderilmiştir. Ülkemiz 1995 yılında bu sözleşmeyi imzalayarak Uluslararası Karayolu nakliyesini bu sözleşmenin yükümlülükleri altında gerçekleştirmeye başlamıştır.” Ayrıca 11’inci Hukuk Dairesinin 2016/5856 E., 2017/5143 K. sayılı kararında CMR Konvansiyonu ile ilgili aşağıdaki ifadeler yer almaktadır.

“Davaya konu taşıma, yapıldığı güzergaha göre CMR Konvansiyonu yani “Eşyaların Karayolunda Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi” hükümlerine tabi bulunmaktadır. CMR Konvansiyonu Türkiye tarafından 30.10.1995 tarihinde kabul edilerek, bu tarihte yürürlüğe girmiştir. T.C. Anayasası’nın 90. maddesinin son fıkrasında usulüne uygun olarak yürürlüğe konulmuş Milletlerarası Antlaşmaların kanun hükmünde bulunduğunun belirtilmiş olmasına göre uluslararası taşımalarda ülkemiz tarafından onaylanmak suretiyle bir iç hukuk kuralı haline gelen CMR Konvansiyonu hükümlerinin uygulanması gerekmektedir.”

Konvansiyonun 23’üncü maddesinde;

“1.Bu Sözleşmenin hükümleri gereğince bir taşıyıcı, yükün kısmen veya tamamen kaybından dolayı tazminat ödemekle sorumlu tutulduğundan, bu tazminat yükün taşınmak üzere kabul edildiği yer ve zamandaki kıymetine göre hesaplanır.

2.Malın kıymeti, ticaret borsası fiyatına göre saptanır. Eğer böyle bir fiyat yoksa, geçerli piyasa fiyatlarına göre bir tespit yapılır. Eğer ne ticaret borsası fiyatı ne de geçerli piyasa fiyatı mevcutsa tespit, aynı cins ve kalitedeki malların normal kıymetine göre yapılır.

3.Bununla beraber, tazminat, eksik brüt ağırlığın kilogramı başına 8.33 hesap birimini aşmayacaktır.

…” hükmü yer almaktadır.

“Tazminat, eksik brüt ağırlığın kilogramı başına 8.33 hesap birimini aşmayacaktır” hükmünün uygulamasına ilişkin 11’inci Hukuk Dairesinin 2021/6334 E., 2022/8000 K. sayılı örnek kararı aşağıdaki gibidir.

“Asıl davada davacı … Sigorta A.Ş. vekili, müvekkiline nakliyat emtia poliçesi ile sigortalı profillerin İstanbul/İngiltere arası taşınması işinin davalılar tarafından üstlenildiğini, araç sürücüsünün varış yerinde tırı güvenli olmayan yere park ettiğini, sabah saatlerinde aracın arkasında sorun olduğundan bahisle bir kişinin cama vurduğunu, sürücünün arka tarafa gittiği sırada diğer kişinin tır kabinine girerek aracı çaldığını, taşıyıcıların gerekli özeni göstermediğini ileri sürerek, 176.047,20 TL’nin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep ve dava etmiştir.

Birleşen Bakırköy 1. Asliye Ticaret Mahkemesi 2008/524 Esas sayılı davada davacı/birleşen Bakırköy 9. Sulh Hukuk Mahkemesi 2008/935 Esas sayılı davada davalı … Tekstil Ür. A.Ş. vekili, müvekkilinin tekstil alanında faaliyet gösterdiğini, tekstil emtialarının İstanbul/İngiltere arası taşınması için davalı ...Ş.’ye teslim edildiğini, varma yerinde aracın içindeki mallarla birlikte çalındığını, davalının CMR hükümlerine göre zarardan sorumlu olduğunu ileri sürerek, 6.138 GBP tutarın yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiş, birleşen davada ise taşıyıcının sorumluluğunu tam olarak yerine getirmediğini, emtiaların çalınarak zayi edildiğini, navlun bedelinden sorumlu olmadıklarını savunarak, davanın reddini istemiştir.

Birleşen Bakırköy 9.Sulh Hukuk Mahkemesi 2008/935 Esas sayılı davada davacı/asıl ve birleşen Bakırköy 1. Asliye Ticaret Mahkemesi 2008/524 Esas sayılı davada davalı ... Nak. A.Ş. vekili, davalı … Teks. Ür. A.Ş.’ye ait malların İstanbul/İngiltere arası taşındığını, navlun faturasının ödenmediğini, yapılan takibe itiraz edildiğini ileri sürerek, itirazın iptalini, icra inkâr tazminatının tahsilini talep ve dava etmiş, asıl ve birleşen diğer davada ise olayın taşıyıcının önlemesi mümkün olmayan sebepten kaynaklandığını, CMR 23.maddeye göre sınırlı sorumlu olduklarını savunarak, davanın reddini istemiştir.

Asıl davada davalı … Loj. Hiz. Taş. Ltd. vekili, müvekkilinin fiili taşımayı gerçekleştirdiğini, sürücünün varma yerine gittiğini, işyerinin kapalı olması nedeniyle deponun yakınındaki yolda sıraya girdiğini, sabah 07.00’de bir kişinin cama vurarak aracın arkasını gösterdiğini, sürücünün kontak anahtarını yanına alarak aşağıya indiğini, diğer kişinin kendisini iterek yere düşürdüğünü, elinden düşen anahtarı aldığını, hırsızın araca girerek tırı çalıştırdığını, zararın taşıyıcının önlemeyeceği sebepten kaynaklandığını, CMR 17/2. maddeye göre sorumlulukları bulunmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, bozma ilamına uyularak ve tüm dosya kapsamına göre yapılan yargılama sonucunda; asıl dava yönünden; 20/06/2017 tarihli protokol metninden anlaşılacağı üzere, dava konusu ödemelerin yapıldığı, davanın konusuz kaldığı, tarafların herhangi bir yargılama gideri ve vekalet ücreti taleplerinin olmadığını beyan etmiş olmakla; Mahkememizin asıl dava dosyası yönünden davanın konusuz kaldığı, birleşen Bakırköy 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/524 Esas sayılı dosyası yönünden; davacının 6,138,00 GBP zararının bulunduğu, Merkez Bankası’nın yayınladığı oranlara göre rapor tarihi itibariyle 1 GBP - 7,3502 TL olduğu, bu durumda rapor tarihi itibariyle davacının zararı 6,138,00 x 7,3502=45.115,53 TL olduğu, CMR hükmü uyarınca, ödenmesi gereken tazminat, yükün brüt ağırlığının kilogramı başına 8.33 SDR’yi** aşamayacağı, hasarlanan emtia brüt 456 kg olduğu, buna göre üst sınırın: 456 x 8.33 = 3.798,48 SDR olacağı, tazminatın üst sınırı 3.798.48 x 8.0093 (rapor tarihi itibariyle 1 SDR - 8,0093 TL) = 30.423,17 TL olduğu, 45.115.53 TL davacı zararının, 30.423,17 TL tazminat üst sınırından daha yüksek olduğundan, davalının karar tarihindeki 3.798,48 SDR karşılığı tazminat tutarından sorumlu olacağı (30.423,17 TL / 7,3502 = 4.139,09 GBP), Birleşen Bakırköy 9.Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 2008/935 Esas sayılı dosyası yönünden ise; hükmün Yargıtayca onandığı ve kesinleştiği gerekçeleri ile asıl dava konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına ve tarafların beyanları doğrultusunda vekalet ücretine hükmedilmesine yer olmadığına, birleşen Bakırköy 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2008/524 Esas sayılı dosyasında açılan davanın kısmen kabulü ile toplam 4.139,09 TL GBP tazminat tutarının davalıdan dava tarihi olan 16/06/2008 tarihinden itibaren işleyecek yılda %5 faizi aşmamak üzere yasal faizi ile birlikte alınarak davacıya verilmesine, birleşen Bakırköy 9. Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 2008/935 Esas sayılı dosyasında açılan davada verilen hüküm kesinleştiğinden bu konu hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

SDR karşılıklarına (Özel Çekme Hakkı) https://www.tcmb.gov.tr/kurlar/kurlar_tr.html adresinden ulaşılması mümkündür.

KAYNAKLAR

CMR Konvansiyonu

11’inci Hukuk Dairesinin 2016/5856 E., 2017/5143 K. sayılı kararı

11’inci Hukuk Dairesinin 2021/6334 E., 2022/8000 K. sayılı kararı

*Konvansiyon: “anlaşma.” (Türk Dil Kurumu – güncel Türkçe sözlük)

**SDR: Özel çekme hakları (SDR) Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından 1969 yılında meydana getirilmiş uluslararası bir rezerv para birimidir ve aynı adı taşıyan ayrı bir departman tarafından çıkartılır. Uluslararası likiditeyi artırmak için IMF tarafından yaratılan özel bir uluslararası rezerv aracıdır. Bu kanaldan üye ülkelere IMF'deki Normal Çekme Hakları’ndan ayrı bir dış rezerv sağlamaktadır. IMF'ye bağlı olmakla birlikte, normal çekme haklarından farklı bir statüye sahiptir. (tr.wikipedia.org/wiki/Özel_çekme_hakları)

11.11.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.