Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

İthalat Amacıyla Verilen Sipariş Avanslarında Enflasyon Düzeltmesi

165 No.lu Vergi Usul Kanunu Sirkülerinin “8.Avansların Düzeltilmesi” başlıklı bölümünde parasal olmayan kıymetler (emtia) için mahsuben verilen avansların parasal olmayan nitelikte olması kaydıyla ödeme tarihinden mahsup tarihine kadar düzeltilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

Örnek 1: Hesap dönemi takvim yılı olan (M) Ltd. Şti. 10/9/2023 tarihinde 10 birimlik emtianın satın alınması için 1.000.000,00 TL nakit avansı ödemiştir. Söz konusu emtia 1/2/2024 tarihinde teslim alınmıştır.

Belli mal veya hizmet miktarına endekslenen avansların parasal olmayan nitelikte olduğu kabul edilecek ve düzeltilecektir. Hesap dönemi takvim yılı olan mükellef tarafından, verilen sipariş avansının 31/12/2023 tarihli bilançoda enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu hesaplama ve muhasebe kaydı şu şekilde olacaktır.

Örneğimizde parasal olmayan kıymet mahiyetindeki verilen avansın enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farkın, avans kapatıldığında “Ticari Mallar” hesabına intikal ettirilmesi gerekmektedir.

Mezkur sirkülerin “9.Yabancı Para Cinsinden Avanslar ve İştiraklerin Düzeltilmesi” başlıklı bölümünde ise “555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin 5’inci maddesinin birinci fıkrasında; mükelleflerin yabancı para üzerinden yapmış oldukları işlemlerini 213 sayılı Kanunun mevcut hükümleri doğrultusunda değerlemeye devam edecekleri, bunlar için ayrıca düzeltme yapmayacakları, bu Tebliğ uygulamasında yabancı paralar ile yabancı para cinsinden ifade edilen (alacak ve borç senetleri gibi) kıymetlerin parasal kıymet olarak addedileceği, işletmelerin aktifinde bulunan yabancı para cinsinden hisse senetleri, iştirakler ve avansların, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298’inci maddesinin (A) fıkrasının (8) numaralı bendinin verdiği yetkiye istinaden, düzeltme tarihindeki döviz kuru ile düzeltilmelerinin uygun görüldüğü belirtilmiştir.

Dolayısıyla, yabancı para cinsinden olan alınan ve verilen avanslar ile iştirakler düzeltme tarihindeki döviz kuru ile düzeltilecek, ayrıca enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.” hükümleri yer almaktadır.

Örnek 2: ADA … A.Ş. 2024 yılında ithalatını gerçekleştireceği emtia için 23.08.2023 tarihinde 100.000 USD’nin transferini gerçekleştirdiğini varsayalım.

Yukarıda yer alan 165 No.lu Vergi Usul Kanunu Sirkülerinde yer alan hükümler doğrultusunda yabancı para cinsinden verilen avanslar düzeltme tarihindeki döviz kuru ile düzeltilecek, ayrıca enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.

Hazine ve Maliye Bakanlığınca 2 Şubat 2024 tarihli ve 32448 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 559 No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde borsada rayici olmayan yabancı paraların, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu gereğince 31.12.2023 tarihinde yapılacak değerlemelerine esas olmak üzere, aynı Kanunun 280’inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında yer alan hükümlere dayanılarak tespit olunan kurları yer almıştır. Bu durumda 31.12.2023 tarihinde (ABD Doları) düzeltme kuru olarak 29,4382 kullanılacaktır.

Yevmiye kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır.

Örnek 3: Yukarıda yer alan örnek 2’de gönderilen sipariş avansının 2.716.760,00 TL olduğunu ve enflasyon düzeltmesine tabi tutulması halinde aşağıdaki hesaplamaya ulaşılacaktır.

Görüldüğü üzere parasal olmayan kıymet edinimi için verilen sipariş avansı TL cinsinden olduğunda enflasyon düzeltmesine tabi olacak ve enflasyon farkı 260.917,63 TL hesaplanacaktır. Bu avansın döviz karşılığı (örneğin 100.000 USD) yine aynı tutar (2.716.760 TL) olduğunu düşündüğümüzde ise döviz kuru ile değerlemeye tabi olacak 227.060,00 TL düzeltme değeri hesaplanacaktır. İki farklı hesaplama arasında yaklaşık %14,91 oranında farklılık oluşacaktır.

KAYNAKLAR

165 No.lu Vergi Usul Kanunu Sirküleri

22.03.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.