Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Taşınmaz Satışından Elde Edilen Değer Artış Kazancına İlişkin Örnek Yargı Kararları

1-Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu 2020/1624 E., 2022/683 K.

TEMYİZ EDEN (DAVALI): ...Vergi Dairesi Başkanlığı- ...

İSTEMİN KONUSU: .... Vergi Mahkemesinin ...tarih ve E: ..., K: ...sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Dava konusu istem: Davacı adına, 2010 takvim yılında gerçekleştirdiği gayrimenkul satışından elde ettiği değer artışı kazancını beyan etmediğinden bahisle sevk edildiği takdir komisyonunca takdir edilen matrah üzerinden anılan yıl için re'sen tarh edilen gelir vergisi ile verginin bir katı tutarında kesilen vergi ziyaı cezasının kaldırılması istemiyle dava açılmıştır.

… Vergi Mahkemesinin ... tarih ve E: …, K: … sayılı kararı:

Dava konusu cezalı tarhiyata ilişkin ihbarnamenin 213 sayılı Kanun’un 94. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bizzat mükellefe tebliğ edilmesi gerekirken ihbarnamenin 12/05/2015 tarihinde apartman görevlisine tebliğ edildiği anlaşılmıştır. Söz konusu tebligat usulüne uygun olmadığından davacının ihbarnameden haberdar olduğunu belirttiği 27/05/2015 tarihinden itibaren süresi içinde açılan davada, davalının süre aşımı iddiası yerinde görülmemiştir.

Davacı tarafından 20/11/2009 tarihinde 20.000 TL bedelle iktisap edilen Ankara ili, Keçiören ilçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...parselde kain ...No.lu bağımsız bölümün 23/06/2010 tarihinde 220.000 TL bedelle devredildiği 1 No.lu formdan tespit edilmiştir. Davacı adına, elde ettiği değer artış kazancını beyan dışı bıraktığından bahisle sevk edildiği takdir komisyonu tarafından satış bedelinden maliyet bedeli, istisna tutarı ve tapu harcı indirilmek suretiyle takdir edilen matrah üzerinden dava konusu cezalı vergi tarh edilmiştir.

Davacı tarafından satılan gayrimenkulün davacıya teslimine ilişkin müteahhit firma tarafından 19/01/2011 tarihinde 214.760,00 TL tutarında fatura düzenlenmiştir. Bu faturanın müteahhit firma tarafından yasal defterine kaydedilerek beyan edilmesi ve bu tutar üzerinden vergi tahakkuk ettirilmiş olması karşısında davalı idarece bu belgenin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı yönünde herhangi bir araştırma ve inceleme yapılmaksızın takdir edilen matrah farkı üzerinden gerçekleştirilen cezalı tarhiyatta hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

Vergi Mahkemesi bu gerekçeyle dava konusu vergi ve cezayı kaldırmıştır.

Davalının temyiz istemini inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesinin 23/01/2019 tarih ve E:2016/8900, K:2019/439 sayılı kararı:

Olayda, davacı tarafından, 2009 yılında inşaat aşamasındayken satın alınan bağımsız bölümün, bu tarihten itibaren 5 yıllık süre geçmeden satıldığı ve satış işlemi nedeniyle değer artış kazancı elde edildiği konusunda ihtilaf bulunmamaktadır.

Her ne kadar dava dosyasına sunulan, söz konusu gayrimenkulün davacıya teslimi nedeniyle müteahhit firma tarafından düzenlenen 19/01/2011 tarihli 214.760,00 TL tutarındaki faturanın sahteliği yönünde idarece herhangi bir araştırma ve inceleme yapılmaksızın matrah farkı takdir edildiği ve bu matrah farkı üzerinden yapılan cezalı tarhiyatta hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş ise de dava dilekçesindeki iddiaların dayanağı ifade ve beyanlar ile tapu kayıtlarında yer alan tutarlar göz önünde bulundurulduğunda, davacının söz konusu gayrimenkulü 214.760,00 TL bedelle iktisap ettiği savını, kanunen kabul edilebilir somut delilere dayandıramadığı anlaşılmıştır. Dolayısıyla taşınmazın emsal bedelinden maliyet bedeli, istisna tutarı ve tapu harcı düşüldükten sonra kalan matrah farkı üzerinden tarh edilen vergi ziyaı cezalı gelir vergisinde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığından, davanın kabulü yönündeki Vergi Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

Daire, bu gerekçeyle kararı bozmuş, davacının karar düzeltme istemini reddetmiştir.

... Vergi Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı ısrar kararı:

Mahkeme, aynı hukuksal nedenler ve gerekçeyle ilk kararında ısrar etmiştir.

…

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1- Davalının temyiz isteminin REDDİNE,

2- ...Vergi Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı ısrar kararının ONANMASINA,

2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 08/06/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

X- KARŞI OY:

Temyiz isteminin kabulü ile ısrar kararının Danıştay Dördüncü Dairesinin kararında yer alan hukuksal nedenler ve gerekçe uyarınca bozulması gerektiği oyu ile karara katılmıyoruz.

2-Danıştay 9. Daire Başkanlığı 2020/3102 E., 2022/2354 K.

TEMYİZ EDEN (DAVALI): … Vergi Dairesi Müdürlüğü

İSTEMİN KONUSU: … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Dava konusu istem: Davacı adına, taşınmaz satışından elde ettiği değer artış kazancını kayıt ve beyan dışı bıraktığından bahisle takdir komisyonu kararına dayanılarak re'sen tarh edilen 2015 yılı gelir vergisi ile kesilen bir kat vergi ziyaı cezasının kaldırılması istemine ilişkindir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; dava dosyasındaki belgeler ile tarhiyata dayanak takdir komisyonu kararı incelenmesinden, taşınmazın gerçek edinim değerine ilişkin herhangi bir araştırma ve incelemenin yapılmadığı, edinim değeri olarak tapu kayıtlarında görülen tutarın edinim değeri olarak dikkate alındığının anlaşıldığı, taşınmazın edinim değeri olarak tapu kayıtlarında görülen 62.500.-TL'nin dikkate alınmasının vergiyi doğuran olayın gerçek mahiyetine uygun düşmediği, zira, 2014 yılında 62.500-TL'ye alındığı kabul edilen bir taşınmazın 2015 yılında 450.000.-TL'ye satılmasının ekonomik ve ticari icaplara uygun olmadığı, bu nedenle, değer artış kazancına konu taşınmazın gerçek alım ve satım değerleri tespit edilerek, elde edilen değer artış kazancı var ise, bu kısmın vergilendirilmesi gerekirken, taşınmazın gerçek satış değerine ilişkin araştırma yapılmasına rağmen edinim değerine ilişkin bir araştırma yapılmaksızın alınan ve eksik incelemeye dayalı takdir komisyonu kararına istinaden yapılan vergi ziyaı cezalı gelir vergisi tarhiyatında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne cezalı tarhiyatın kaldırılmasına karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu Vergi Mahkemesi kararı hukuka ve usule uygun olduğundan, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanun'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

…

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1.Davalının temyiz isteminin reddine,

2…. Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının ONANMASINA,

3-Danıştay 9. Daire Başkanlığı 2019/2370 E., 2022/1656 K.

TEMYİZ EDEN (DAVALI): ... Vergi Dairesi Müdürlüğü

İSTEMİN KONUSU: ... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Dava konusu istem: Davacı adına, taşınmaz satışından elde ettiği değer artış kazancını kayıt ve beyan dışı bıraktığından bahisle takdir komisyonu kararına dayanılarak re'sen tarh edilen 2015 yılı gelir vergisi ile kesilen bir kat vergi ziyaı cezasının kaldırılması istemine ilişkindir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... Vergi Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nda usul ve esasları belirtilen tarh şekillerinin uygulanabilmesi için gerçek veya gerçeğe en yakın biçimde vergiyi doğuran olayın ortaya çıkarılarak olayla ilgili somut kanıtların açıklıkla ortaya konulması, genel kanaate ve varsayımlara dayalı olarak vergilendirme yapılmaması gerektiği, dava konusu vergi ziyaı cezalı gelir vergisi tarhiyatının, sadece Altınordu Tapu Müdürlüğü'nden alınan resmi senetlerdeki bedeller esas alınarak gerçekleştirilmesi, alış ve satış değerlerinin tespitine yönelik olarak bir araştırma yapılarak gerçek alış değerinin belirlenmesi yoluna gidilmemesi ile mükelleflerin tapu işlemleri sırasında tapu harcından kaçınmak için taşınmazları gerçek değerinin altında gösterdiklerinin bilinen bir gerçek olduğu ve kısa sürede taşınmazın değerinin bu kadar artmasının hayatın olağan akışına aykırılık teşkil edeceği birlikte değerlendirildiğinde, söz konusu tarhiyatın somut kanıtlarla desteklenmediği ve takdir komisyonu tarafından gerekli inceleme ve araştırmanın yapılmadığı, eksik incelemeye dayalı olarak yapılan cezalı tarhiyatta hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu tek kat vergi ziyaı cezalı gelir vergisinin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu Vergi Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve kararın kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığı belirtilerek istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Beyan dışı bırakılan değer artış kazancının resmi kayıtlar üzerinden tespit edildiği, ispat yükü kendisine düşen davacının, taşınmazın tespit edilen tutardan farklı bir tutarda alınıp satıldığını hukuken geçerli belgelerle ispatlayamamış olması karşısında yapılan tarhiyatta hukuka aykırılık bulunmadığı iddialarıyla kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.

…

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1.Davalının temyiz isteminin reddine,

2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kabulüne ilişkin Vergi Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki ... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının ONANMASINA,

4-Danıştay 4. Daire Başkanlığı 2018/6589 E., 2022/2081 K.

TEMYİZ EDEN (DAVALI): ... Vergi Dairesi Başkanlığı

KARŞI TARAF (DAVACI): ...

İSTEMİN KONUSU: ... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Dava konusu istem: Davacı adına, gayrimenkul alım satımından elde ettiği değer artış kazancını beyan etmediğinden bahisle takdir komisyonu kararına istinaden tarh edilen 2010 yılı vergi ziyaı cezalı gelir vergisinin kaldırılması istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... Vergi Mahkemesince verilen ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararda; sırf zamanaşımını kesmek amacıyla yapılan takdire sevk işleminin zamanaşımı süresini durdurmayacağı bu nedenle 2010 yılı için yapılacak vergilemeye ilişkin olarak 2015 yılı sonunda zamanaşımı süresinin dolmasından sonra 14/06/2016 tarihli takdir komisyonunca belirlenen matrah üzerinden yapılan cezalı tarhiyatta hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Bölge İdare Mahkemesince; davalı idare veya takdir komisyonunca yapılmış herhangi bir tespit, inceleme ve belirlemede bulunmaksızın dayanağı bulunmayan tutarların vergi matrahı olarak takdir olunmasında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle istinaf başvurusunun belirtilen gerekçe ile reddine karar verilmiştir.

…

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1. Temyiz isteminin reddine,

2. Temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının ONANMASINA,

5-Danıştay 9. Daire Başkanlığı 2019/5805 E., 2022/1055 K.

TEMYİZ EDEN (DAVALI): ... Vergi Dairesi Müdürlüğü

İSTEMİN KONUSU: ... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Dava konusu istem: Davacı adına, iktisap ettiği taşınmazları beş yıl dolmadan satması nedeniyle elde ettiği değer artışı kazancını beyan etmediğinden bahisle vergi inceleme raporuna dayanılarak re'sen tarh edilen 2015 yılı gelir vergisi ile kesilen bir kat vergi ziyaı cezasının kaldırılması istemine ilişkindir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... Vergi Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; gerçek gelirin vergilendirilmesi ilkesi uyarınca, Tapu Sicil Müdürlüğü'ne ait sorgulama ekranı üzerinden saptanan alım ve satım bedellerinin gerçek alım satım bedelleri olup olmadığının, alıcı ve satıcılar nezdinde düzenlenecek tutanaklarla tespiti, gerekirse ifadesi alınması gerekirken, bu yolda idarece yapılmış bir tespit bulunmadığı gibi, satış bedeli Aile Mahkemesindeki (davacının başka bir uyuşmazlıkta tarafı olduğu, yargılaması süren) Bilirkişi Kurul Raporu esas alınmak ve satış bedelinden indirilmesi gereken gerçek giderler belirlenerek gider indirimide değerlendirilmeksizin, doğruluğuna ilişkin her hangi bir araştırma yapılmadan belirlenen matrahın esas alınması suretiyle salınan vergi ziyaı cezalı gelir vergisinde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle davanın kabulüne, cezalı tarhiyatın kaldırılmasına karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu Vergi Mahkemesi kararının usul ve esas bakımından hukuka uygun olduğu belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanun’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

…

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1.Davalının temyiz isteminin reddine,

2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kabulüne ilişkin Vergi Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki ... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının ONANMASINA,

KAYNAKLAR

Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu 2020/1624 E., 2022/683 K.

Danıştay 9. Daire Başkanlığı 2020/3102 E., 2022/2354 K.

Danıştay 9. Daire Başkanlığı 2019/2370 E., 2022/1656 K.

Danıştay 4. Daire Başkanlığı 2018/6589 E., 2022/2081 K.

Danıştay 9. Daire Başkanlığı 2019/5805 E., 2022/1055 K.

03.07.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.