Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Taahhüt Edilen İşin Yıllara Sâri İnşaat ve Onarım İşine Dönüşmesi Halinde Vergi Kesintisi

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 42’nci maddesinde “Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkûr yıl beyannamesinde gösterilir.”

-44’üncü maddesinde “İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir.

Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam ile olursa olsun elde edilen hasılat, bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kâr veya zararının tespitinde dikkate alınır.”

-94’üncü maddesinde “Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dâhil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.

…

3. 42’nci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dâhil) ödenen istihkak bedellerinden”

5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15’inci maddesinin 1. fıkrasında “Kamu idare ve kuruluşları, iktisadî kamu kuruluşları, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, ziraî kazançlarını bilânço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler; kurumlara avanslar da dâhil olmak üzere nakden veya hesaben yaptıkları aşağıdaki ödemeler üzerinden istihkak sahiplerinin kurumlar vergisine mahsuben % 15 oranında kesinti yapmak zorundadırlar:

a) Gelir Vergisi Kanununda belirtilen esaslara göre birden fazla takvim yılına yaygın inşaat ve onarım işleri ile uğraşan kurumlara bu işleri ile ilgili olarak yapılan hak ediş ödemeleri.”

04.02.2021 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 3491 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla, birden fazla takvim yılına yaygın inşaat ve onarım işleriyle uğraşanlara, bu işlerle ilgili olarak yapılan hakediş ödemelerinde uygulanan stopaj oranları,

-193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinde yer alan tevkifat nispetleri hakkındaki 12/1/2009 tarihli ve 2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki Kararın 1’inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir, “3. 42’nci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara ödenen istihkak bedellerinden %5,”

-5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 30’uncu maddesinde yer alan vergi kesintisi oranları hakkındaki 12/01/2009 tarihli ve 2009/14593 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki Kararın 1’inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “l- Gelir Vergisi Kanununda belirtilen esaslara göre birden fazla takvim yılına yaygın inşaat ve onarım işleri ile uğraşan kurumlara bu işleri ile ilgili olarak yapılan hakediş ödemelerinden %5,”

-5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15’inci maddesinde yer alan vergi kesinti oranları hakkındaki 12/1/2009 tarihli ve 2009/14594 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki Kararın 1’inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “l- Gelir Vergisi Kanunu'nda belirtilen esaslara göre birden fazla takvim yılına yaygın inşaat ve onarım işleri ile uğraşan kurumlara bu işleri ile ilgili olarak yapılan hakediş ödemelerinden %5,”

Ankara Vergi Dairesi Başkanlı’ğının B.07.1.GİB.4.06.16.01-2010-GVK-42-11-569 sayılı özelgesinde “… Şirketinizin 2009 yılında bir firmanın taşeronu olarak inşaat işine başladığı aynı yıl içerisinde bitirilmesi gereken söz konusu işin 2010 yılına sarktığı ve 2009/7-9 ve 2009/10-12 dönemlerine ait kurum geçici vergi beyannamesini vererek tahakkuk eden 801.07 TL. geçici vergiyi ödediğiniz belirtilerek taahhüt ettiğiniz işin yıllara sari inşaat ve onarım işine dönüşmesi nedeniyle vermiş olduğunuz geçici vergi beyannamelerinize ilişkin ne şekilde işlem yapılacağı hususunda görüş.

…

Bu itibarla, Gelir Vergisi Kanunu’nun 42’nci maddesi kapsamına giren işlerde, işin başlangıç tarihi olarak; yapılan sözleşmede yapılacak işin yer teslimi öngörülmüş ise yerin teslim edildiği tarih, sözleşmede yer teslim tarihi belirtilmemiş ise sözleşmede belirtilen işin başlangıç tarihi, sözleşmede bunların hiçbiri belirtilmemiş ise sözleşmenin imzalandığı tarihin kabul edilmesi gerekmektedir.

…

İlgide kayıtlı dilekçenizden 2009 yılında yapılan sözleşmeye göre yine 2009 yılı içerisinde bitirilmesi öngörülen işin, aynı yıl içinde bitirilemeyerek 2010 yılına sarkması sonucu yıllara sirayet eden bir inşaat işi niteliği kazandığı anlaşılmaktadır.

Ayrıca, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32’nci maddesinin ikinci fıkrasında “Kurumlar vergisi mükelleflerince, (dar mükellefiyete tabi kurumlarda ticari ve zirai kazançlarla sınırlı olarak) cari vergilendirme döneminin kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere Gelir Vergisi Kanununda belirtilen esaslara göre ve cari dönemin kurumlar vergisi oranında geçici vergi ödenir. Tam mükellef kurumlar için geçerli olan esaslar, dar mükellef kurumlara da aynen uygulanır.” hükmü yer almaktadır.

Öte yandan, Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 120’nci maddesinde, Ticari kazanç sahipleri (basit usulde vergilendirilenler hariç) ile serbest meslek erbabının cari vergilendirme döneminin gelir vergisine mahsup edilmek üzere, bu Kanunun ticari veya mesleki kazancın tespitine ilişkin hükümlerine göre (indirim ve istisnalar ile Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri de dikkate alınarak) belirlenen ilgili hesap döneminin (2000/1514 sayılı BKK ile) üçer aylık kazançları  (42’nci madde kapsamına giren kazançlar ile noterlik görevini ifa ile mükellef olanların bu işlerden sağladıkları kazançlar hariç) üzerinden 103’üncü maddede yer alan tarifenin ilk gelir dilimine uygulanan oranda geçici vergi ödeyecekleri hükme bağlanmıştır.

Diğer yandan, 217 seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin “Geçici Vergi Kapsamına Girmeyen Kazançlar” başlıklı 1/1.2 bölümünde; “Senelere sâri inşaat ve onarma işi yapan mükellefler ile noter bulunmayan yerlerde Adalet Bakanlığınca geçici yetkili noter yardımcısı olarak görevlendirilenler, bu kazançları dolayısıyla geçici vergi ödemeyeceklerdir. Ancak, söz konusu mükellefler, senelere sâri inşaat ve onarma veya geçici yetkili noter yardımcılığı işlerinden elde ettikleri kazançları dışında kalan ticari veya mesleki kazançları için geçici vergi ödemek zorundadırlar.” açıklamalarına yer verilmiştir.

Bu itibarla,  başlangıçta sözleşmeye göre yıllara sirayet etmeyeceği anlaşılan inşaat işinden elde edilen kazançların, 2009 yılının geçici vergi dönemleri için verilecek geçici vergi beyannamelerine dâhil edilmesi (2009/7-9 ve 2009/10-12 dönemleri geçici vergi beyannamesi dâhil); ancak, yılsonu itibariyle söz konusu inşaat işinin yıllara sirayet edeceğinin belli olması nedeniyle elde edilen kazancın, 2009 yılı beyannamesine dâhil edilmeyerek, kazancın tamamının işin bitim yılına ilişkin kurum kazancına dâhil edilerek beyan edilmesi gerekmektedir.

Diğer taraftan, söz konusu inşaat işinin uzayarak ertesi yıla sarkması sonucu anılan iş yıllara sâri inşaat işi niteliği kazandığı için bahse konu iş dolayısıyla 2010 yılı başından itibaren yapılacak hakediş ödemleri üzerinden vergi kesintisi yapılması ve bu tarihten itibaren geçici vergi ödenmemesi gerekmektedir. Ayrıca, 2009 yılı geçici vergi dönemlerinde ödenen geçici vergilerin işin tamamlandığı yılda verilecek kurumlar vergisi beyannamesinde hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilmesi gerekecektir.”

Bir diğer özelge de ise “… ekteki sözleşmede belirtilen “..... Sulaması İnşaatı” kapsamındaki kanal kil ve küskü dolgu malzemesinin ocakta her şartta kazılması, malzemenin dolgu sahasına nakledilmesi ve DSİ teknik şartlarına uygun olarak serilmesi, sulanması, sıkıştırılması ve ara tabakaların istenilen kotta tesviye edilmesi işinin yıllara sâri inşaat kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceği hususunda bilgi istenildiği anlaşılmaktadır.

…

Bir işin Gelir Vergisi Kanunu’nun 42’nci maddesi kapsamına giren inşaat ve onarma işlerinden olması için yapılan işin inşaat ve onarma işi olması, birden fazla takvim yılına sirayet etmesi ve taahhüde bağlı olarak yapılması gerekir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 4’üncü maddesinde “yapım” bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işleri olarak tanımlanmıştır.

…

İlgide kayıtlı özelge talebiniz ekindeki sözleşmelerin incelenmesi neticesinde; sözleşmelerin .... İnş.Tic.ve San.Ltd. Şti. ile şirketiniz arasında imzalandığı; sözleşmelerin konusunun “.... Sulaması İnşaatı” kapsamındaki kanal kil ve küskü dolgu malzemesinin ocakta her şartta kazılması, malzemenin dolgu sahasına nakledilmesi ve DSİ teknik şartlarına uygun olarak serilmesi, sulanması, sıkıştırılması ve ara tabakaların istenilen kotta tesviye edilmesi işi olduğu; sözleşmelerde .... İnş.Tic.ve San.Ltd. Şti.’nin işveren, Şirketinizin ise yüklenici olarak yer aldığı; 20.05.2009 tarihinde imzalanan sözleşmenin 3’üncü maddesine göre, Şirketinizin taşeron olarak 20.05.2009 ile 31.12.2009 tarihlere arasında yapacağı işleri sözleşme fiyatları ile yapmakla yükümlü olduğu, 17’inci maddesine göre de sözleşme kapsamındaki bütün işlerin Bayındırlık İşleri Teknik Şartnamesi ve DSİ Proje ve İnşaat Dairesi Başkanlığı Birim Fiyat Cetveli ile Özel Teknik Şartnamesindeki yapım şartlarına göre yapılması gerektiği, ek sözleşme ile de işveren tarafından önceki sözleşmenin 19’uncu maddesinde belirtilen hususlar dahilinde iş miktarları arttırılarak sözleşmenin süresinin 31.12.2010 tarihine kadar uzatıldığı anlaşılmıştır.

Buna göre; “.... Sulaması İnşaatı” kapsamında şirketinizce yüklenen işlerin inşaat işi kapsamında değerlendirilmesi gerekmekte olup, anılan işin 20.05.2009 tarihinde düzenlenen ilk sözleşmede belirtilen sürede bitirilmeyip düzenlenen ek sözleşme ile izleyen yıla sarkması nedeniyle, yıllara sâri hale gelen işle ilgili olarak ek sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren  şirketinize ödenecek istihkak bedellerinden 5520 sayılı Kanunun 15’inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince kurumlar vergisi kesintisi yapılması gerekmektedir.” (B.07.1.GİB.4.41.15.01-KVK-2012/5-102)

KAYNAKLAR

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu

5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu

3491 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı

13.09.2010 Tarihli B.07.1.GİB.4.06.16.01-2010-GVK-42-11-569 Sayılı Özelge

24.04.2012 Tarihli B.07.1.GİB.4.41.15.01-KVK-2012/5-102 Sayılı Özelge

24.04.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.