Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Hisseli ve Döviz Cinsinden Elde Edilen Kira Gelirlerinin Beyanı

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’in (TEBLİĞ NO: 2008-32/34) 8’inci maddesi aşağıdaki gibidir.

“MADDE 8 – (Mülga: RG-11/7/2009-27285) (Yeniden Düzenleme: RG-6/10/2018-30557) (Değişik: RG-16/11/2018-30597)

(1) Türkiye’de yerleşik kişiler kendi aralarında akdedecekleri; konusu yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramazlar.

(2) Türkiye’de yerleşik kişiler kendi aralarında akdedecekleri; konusu yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramazlar.

(3) Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin veya bu maddenin on dokuzuncu fıkrasında belirtilen kişilerin alıcı veya kiracı olarak taraf oldukları gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür.”

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun;

-258’inci maddesinde değerleme; “vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve tesbitidir.”

-280’inci maddesinde “Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır. Yabancı paranın borsada rayici yoksa, değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığınca tesbit olunur.” hükümleri yer almaktadır.

Ayrıca Gelir İdaresi Başkanlığının 463 Yayın Nolu Kira Geliri Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberinde aşağıdaki ifadeler yer almaktadır.

- “Döviz cinsinden kiraya verme işlemlerinde tahsilatın yapıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınarak kira gelirinde gayri safi hasılat belirlenir.”

- “Mal ve haklara hisseli olarak sahip olunması halinde, her ortağın sadece kendi hissesine karşılık gelen kira gelirlerini beyan etmesi gerekmektedir.”

Aynı rehberde yer alan örnek ise;

Örnek*: Mükellef (E) ve eşi Mükellef (F), 2022 yılında 1/2 hisse oranında sahip oldukları dairelerini konut olarak kiraya vermeleri sonucu toplam 61.200 TL kira geliri elde etmişlerdir.

Mükellef (E) ayrıca 2022 yılında işyeri olarak kiraya verdiği gayrimenkulünden aylık brüt 4.000TL’den (aylık net kira tutarı 3.200 TL) toplamda yıllık brüt 48.000 TL kira geliri elde etmiştir. İşyeri için ödenen kira bedeli üzerinden 2022 yılı içinde %20 oranından 9.600 TL gelir vergisi tevkifatı yapılmıştır.

Mükellef (F) aynı zamanda mali müşavirlik faaliyetinden dolayı 2022 yılında 480.000 TL serbest meslek kazancı elde etmiştir. Yıl içinde serbest meslek kazancından 96.000 TL tevkifat yapılmıştır.

Her iki mükellef de götürü gider yöntemini seçmiştir.

Örnekte kiraya verilen konut 1/2 hisseli olduğundan elde edilen 61.200 TL kira gelirinin (61.200 / 2) 30.600 TL’sini Mükellef (E), 30.600 TL’sini de Mükellef (F) ayrı ayrı beyan edecektir.

Mükelleflerin kira gelirine ilişkin ödenecek gelir vergisi aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

Mükellef (E)’nin Beyanı:

Mükellef (E)’nin gelir vergisi tevkifatına tabi tutulan işyeri kira geliri 48.000 TL ile hissesine düşen konut kira gelirinin gelir vergisinden istisna tutarını aşan kısmı (30.600 – 9.500) 21.100 TL birlikte dikkate alındığında (48.000 + 21.100) 69.100 TL, 2022 yılı için beyanname verme sınırı olan 70.000 TL’yi aşmadığından, işyeri kira geliri beyannameye dahil edilmeyecek olup, sadece hissesine düşen 30.600 TL konut kira geliri beyan edilecektir.

Gayrimenkul Sermaye İradı (Konut) 30.600 TL

Gayrisafi İratlar Toplamı 30.600 TL

Vergiden İstisna Edilen Tutar 9.500 TL

Kalan (30.600 – 9.500) 21.100 TL

Giderler (Götürü) (21.100 X %15) 3.165 TL

Safi İrat (21.100 – 3.165) 17.935 TL

Vergiye Tabi Gelir Matrahı 17.935 TL

Hesaplanan Gelir Vergisi 2.690,25 TL

Ödenecek Gelir Vergisi 2.690,25 TL

Damga Vergisi 294,90 TL

Mükellef (F)’nin Beyanı:

Mükellef (F)’nin, konut olarak kiraya verilen daireden hissesine düşen kira geliri 30.600 TL’dir. Kira gelirinin yanında ticari, zirai veya mesleki kazancını beyan etmek zorunda olan mükellefler, 9.500 TL’lik konut kira geliri istisnasından yararlanamazlar.

Mükellef (F), gerçek usulde gelir vergisine tabi serbest meslek erbabı olduğundan, konut kira geliri istisnasından yararlanamayacaktır. Yıllık gelir vergisi beyannamesinde serbest meslek kazancıyla birlikte kira gelirini de beyan etmek zorundadır.

Serbest Meslek Kazancı 480.000 TL

Gayrimenkul Sermaye İradı (Konut) 30.600 TL

Giderler (Götürü) (30.600 X %15) 4.590 TL

Safi İrat (Kira) (30.600 – 4.590) 26.010 TL

Toplam (480.000 + 26.010) 506.010 TL

Vergiye Tabi Gelir (Matrah) 506.010 TL

Hesaplanan Gelir Vergisi 157.003,50 TL

Kesinti Yoluyla Ödenen Vergiler 96.000 TL

Ödenmesi Gereken Gelir Vergisi (157.003,50 – 96.000) 61.003,50 TL

KAYNAKLAR

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ

*Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı Şubat/2023 Yayın No: 463

27.03.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.