Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Numune Ürünlerin Gönderiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 229’uncu maddesinde, “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika” olduğu, 230’uncu maddesinin (5) numaralı bendinde ise “satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası, (Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlemesi ve taşıtta bulundurulması şarttır” hükmüne yer verilmiştir. Sevk irsaliyesi ise İzmir Vergi Dairesi Başkanlığının 67854564-010-325 sayılı özelgesinde; “ticari mal hareketinin izlenmesi için düzenlenen bir belge” olduğu ifade edilmiştir.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun;

-1/1’inci maddesinde, ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’ye tabi olduğu,

-2/1’nci maddesinde, “teslim, bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce, alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesidir. Bir malın alıcı veya onun adına hareket edenlerin gösterdiği yere veya kişilere tevdii teslim hükmündedir. Malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde, malın nakliyesinin başlatılması veya nakliyeci veya sürücüye tevdi edilmesi de mal teslimidir.”

 -3/a maddesinde, vergiye tabi malların her ne suretle olursa olsun, vergiye tabi işlemler dışındaki amaçlarla işletmeden çekilmesi, vergiye tabi malların işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesinin teslim sayılacağı hükme bağlanmıştır.

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinin (I/B-10) “Promosyon Ürünleri, Numune ve Eşantiyonlar” başlıklı bölümünün “Eşantiyon veya Numune Mallar Verilmesi” alt başlıklı bölüm açıklamaları ise aşağıdaki gibidir.

“… firmalar halen satışını yaptıkları veya piyasaya yeni çıkardıkları bir ürünün tanıtımını sağlamak amacıyla numune mallar üretmekte ve bu malları da ayrıca bir bedel tahsil etmeksizin vermektedir. Ana malın bütün özelliklerini taşımakla birlikte, satışa konu edilemeyecek bir miktarla sınırlı olan ve üzerinde “Numunedir, parayla satılmaz, vb.” ibareleri taşıyan bu mallar da işletmede tüketilmemekle birlikte ayni pazarlama gideri özelliğini taşıdığından, bu malların bedel alınmaksızın teslimi de eşantiyonlarda olduğu gibi KDV hesaplanmasını gerektirmez.

Bu açıklamalar çerçevesinde gerek numune gerekse eşantiyon adı altında teslim edilen malların;

-Ticari teamüllere uygun nitelikte ve miktarda olması,

-Ayrıca bir satışa konu olmayacak şekilde verilmesi, hallerinde KDV hesaplanmaz.

Bu şartlara ilaveten, numune malların, firmanın unvanı ve para ile satılmayacağını belirten bir şerhi taşıması gerekir.

İşletmenin iktisadi faaliyetini yaygınlaştırmaya ve tanıtmaya yönelik olarak verilen bu mallar için yüklenilen vergiler, genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılır.

Örnek 1: Şampuan imalatı ile uğraşan (A) firması, satışını yaptığı şampuanları bir kere kullanmaya mahsus miktarlarda poşetleyerek, tüketicilerin posta kutularına koymak suretiyle dağıtmıştır.

Ayrı bir satışa konu olmayacak şekilde tüketiciye yönelik ve reklâm mahiyetinde verilen, ayrıca ambalajında numune olduğu belirtilen bu şampuanlar için KDV hesaplanmaz, bu ürünlere ilişkin yüklenilen KDV ise indirim konusu yapılır.

Örnek 2: Bir ilaç firması, piyasaya yeni çıkaracağı bir ilacın tanıtımını sağlamak amacıyla doktorlara, üzerinde “Numunedir. Satılamaz.” ibaresi bulunan ilaçları numune olarak vermektedir. İlaç firması bu ilaçlar için KDV hesaplamaz, yüklendiği KDV ise indirim konusu yapılır.

Esasen ticari hayatta yerini bulan promosyonlar ile işletme açısından ayni pazarlama gideri niteliğinde olan eşantiyon ve numunelerin; bedel tahsil edilmeksizin müşterilere verilmesi işlemi KDV’ye tabi olmamakla birlikte, bu ürünleri bedelsiz olarak alan kişi ve kuruluşların, söz konusu malları gerçek usulde KDV mükellefi olarak ticari bir işleme konu etmeleri halinde, bu teslim işlemi KDV’ye tabi olup malın ait olduğu oran üzerinden vergi hesaplanması gerekir.”

Örnek idare görüşleri aşağıdaki gibidir.

1-“… Firmanızca reklam veren müşterilerinize faaliyet hacminizi genişletmek amacıyla bedel alınmaksızın verilen söz konusu dergilerin, ticari teamüllere uygun nitelikte ve miktarda olması ve ayrıca satışa konu edilmeyecek şekilde verilmesi (Numunedir, parayla satılmaz, vb. ibareler taşıması) halinde bu işlem KDV ye tabi olmayacak, bu dergilerle ilgili olarak yüklendiğiniz KDV indirim konusu yapılabilecektir.

Elde kalan söz konusu dergilerin tanıtım ve satışın arttırılması amacıyla daha düşük bir bedelle satılması durumunda, satış bedeli üzerinden KDV hesaplanacağı tabiidir.” (B.07.1.GİB.4.16.16.02-300-10-65-299 - 28/12/2011)

2-“Şirketiniz tarafından üretilen sigara ve bitkisel ürünlerin satışının yapılabilmesi için Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Zirai Karantina Müdürlüğünden alınacak izin ve uygunluk belgeleri nedeniyle söz konusu kurumlara bedel tahsil etmeksizin test amacıyla verilen ve söz konusu Kurumlar tarafından test amacıyla kullanılan numune ürünler, yapılan iş ile ilgili sarfiyat niteliğinde olduğundan teslim olarak değerlendirilmemesi gerekmektedir.

Buna göre, Şirketiniz tarafından üretilen sigara ve bitkisel ürünlerin satışına ilişkin gerekli izin ve uygunluk belgelerinin alınabilmesini teminen, kamu kurumlarına, bedelsiz olarak ilgili mevzuatta uygun görülen miktarda test amaçlı ürün teslimi KDV'ye tabi bulunmamaktadır.

…

Şirketiniz tarafından üretilen sigara ve bitkisel ürünlerin satışına ilişkin gerekli izin ve uygunluk belgelerinin alınabilmesini teminen, kamu kurumlarına, bedelsiz olarak ilgili mevzuatta uygun görülen miktarda test amaçlı numune ürün teslimi KDV'ye tabi olmadığından, bu işlem dolayısıyla fatura düzenlenmesine gerek bulunmamakla birlikte, söz konusu teslimlerle ilgili olarak test amaçlı numune olduklarına dair şerh düşülmek suretiyle sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekmektedir.” (21152195-35-02-83371 - 16.10.2017)

3-“Yurtiçi bedelsiz numune ürünlerin tesliminde ticari teamüllere uygun nitelikte ve miktarda olması, satışa konu olmayacak şekilde yapılması ve ilgili firmanın unvanını taşıması ayrıca para ile satılamayacağının ürün üzerinde açıkça belirtilmesi şartıyla bu malların numune olduğuna dair şerh düşülmek suretiyle sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekmekte olup fatura düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.” (67854564-1741-51 - 30/01/2015)

4-“… showroomlarda sergilenmek üzere numune mallar gönderilmesi firmanızın yarattığı KDV içerisinde vergileneceğinden numune malların emsal bedeli üzerinden KDV hesaplanmayacaktır.” (64597866-vuk-229-26 - 03/03/2015)

5-“… tarafınızca numune ürünlerin tesliminde ticari teamüllere uygun nitelikte ve miktarda olması, satışa konu olmayacak şekilde yapılması ve ilgili firmanın unvanını taşıması ayrıca para ile satılamayacağının ürün üzerinde açıkça belirtilmesi şartıyla bu malların numune olduğuna dair şerh düşülmek suretiyle sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekmekte olup fatura düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır. Diğer taraftan, bedelsiz ihracat işlemlerinde satılan emtia karşılığında bedelin sıfır veya bedelsiz olduğunu gösterecek şekilde fatura düzenlenmesi icap etmektedir.

…

… yurt içi bedelsiz numune teslimlerinde ise, firmanızca faaliyet hacminizi genişletmek amacıyla bedel alınmaksızın yapılan numune teslimlerinin, ticari teamüllere uygun nitelikte ve miktarda olması ve ayrıca satışa konu edilmeyecek şekilde verilmesi (Numunedir, parayla satılmaz, vb. ibareler taşıması) halinde bu işlem KDV ye tabi olmayacak, söz konusu teslimle ilgili olarak yüklendiğiniz KDV indirim konusu yapılabilecektir.

Aksi takdirde, KDV Kanununun 27’inci maddesi kapsamında emsal bedel tutarının yazılarak KDV hesaplanması gerekmektedir.” (21152195-010.01-349 - 06/06/2014)

6-“… şirketinizin satışlarını arttırmak amacıyla distribütörleriniz ve zincir mağazalara bedelsiz olarak verilen numune ürünleriniz ile ürünlerinizin teşhirinde kullanılan stantlar için bu malların numune/promosyon olduğuna dair şerh düşülmek suretiyle sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekmekte olup, fatura düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.” (64950229-105[Mük.257-2014/5]-5119 - 03/07/2014)

Özetle işletmelerin satışlarını arttırmak, faaliyet hacimlerini genişletmek amacıyla bedel almaksızın yaptığı numune teslimlerinin, ticari teamüllere uygun nitelikte ve miktarda olması ve ayrıca satışa konu edilmeyecek şekilde verilmesi (Numunedir, parayla satılmaz, vb. ibareler taşıması) halinde bu işlem KDV ye tabi olmayacak, söz konusu teslimle ilgili olarak yüklendiğiniz KDV indirim konusu yapılabilecektir. Bu malların numune olduğuna dair şerh düşülmek suretiyle sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekmekte olup fatura düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.

KAYNAKLAR

213 sayılı Vergi Usul Kanunu

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) Özelgeleri

27.02.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.