Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Dövizli Borcun Ticari Kara Etkisi

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) “İktisadi İşletmelere Dâhil Kıymetleri Değerleme” bölümünde “Yabancı Paralar” başlıklı 280. maddesinde “Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır. Yabancı paranın borsada rayici yoksa değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığınca tespit olunur. Bu madde hükmü yabancı para ile olan senetli veya senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da caridir.” hükmü yer almaktadır.

536 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 4’üncü maddesinde “20/4/1976 tarihli ve 15565 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 130 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ve 27/12/1998 tarihli ve 23566 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 217 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği gereğince, değerleme günü itibarıyla Hazine ve Maliye Bakanlığınca kurların ilan edilmediği durumlarda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca ilan edilen kurlar esas alınır. Bu şekilde yapılacak değerlemelerde efektif cinsinden yabancı paralar için efektif alış kuru (efektif alış kurunun bulunmaması halinde döviz alış kuru), döviz cinsinden yabancı paralar içinse döviz alış kuru uygulanır.” açıklamalarına yer verilmiştir.

Bu hüküm ve açıklamalar gereği işletmenin ticari borçları ile banka kredi borçlarının değerlemesi yapılmalıdır. Yabancı para borçları için Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca ilan edilen döviz alış kurlarının kullanılması gerekmektedir.

Dövizli borcun ticari kara olan etkisini ise örnek ile açıklamaya çalışalım.

İşletmenin bilançosunda yer alan yabancı para “320. SATICILAR” borç tutarı 25.000 USD karşılığı 350.000 TL, “300. BANKA KREDİLERİ” borç tutarı ise 50.000 USD karşılığı 700.000 TL olduğunu varsayalım. (Dövizli borçlardan kaynaklanan kur farklarının aktif kalemlerin maliyetine intikal ettirilmeyeceği varsayılmıştır.)  Değerleme kuru: 18.50

Değerleme işlemi;

Değerleme sonrası oluşan farklar aşağıdaki gibi kaydedilecektir.

XXXX Dönem Değerleme Kaydı:

----------------------------------------/---------------------------------------

656. KAMBİYO ZARARLARI        337.500,00   

  300. BANKA KREDİLERİ                          225.000,00

  320. SATICILAR                                         112.500,00

----------------------------------------/---------------------------------------

İşletmenin diğer verileri ve dönem ticari karı ise aşağıdaki gibidir.

Değerleme sonrası oluşan kar zarar tablosu;

Görüldüğü gibi dövizli borun olmaması halinde işletme dönemde 375.000 TL ticari kara ulaşırken sadece dövizli borçtan kaynaklanan dönem 337.500 TL kambiyo zararı ile dönemi 37.500 TL ticari kar performansı ile kapatmıştır. Ticari kardan mali kara geçerken dikkat edilmesi gereken diğer vergi uygulamalarını ihmal eder ve vergi oranını da % 25 kabul edersek dönemde işletme 84.375 TL ((375.000 * 0,25) – (37.500 * 0,25)) daha az vergi hesapmış olacaktır.

KAYNAKLAR

213 sayılı Vergi Usul Kanunu

536 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

21.11.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.