Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

İhracat Sonrası Gelen Fiyat Farkı Faturasının (Prıce Dıfference Invoıce) Muhasebeleştirilmesi

Faturanın anlaşılan tutardan farklı olarak eksik ya da fazla düzenlenmesi halinde ya da sonradan fiyatta değişikliğin taraflarca kabul görmesi halinde fiyat farkı faturalarına başvurulduğu bilinmektedir. Örneğin satıcı (A) A.Ş. ürünlerini (B) A.Ş.’ye sözleşme kapsamında 9.800 TL (KDV oranı %18) ile fatura etmesi gerekirken faturayı 9.600 TL olarak düzenlediğini varsayalım. Bu durumda borçlanılan tutarın düzeltilmesi yeterli olacaktır. Yani (A) A.Ş. tarafından  (B) A.Ş.’ye aradaki fark olan 200 TL tutarlı faturanın düzenlenmesi ile aradaki fark giderilmiş olacaktır. Bu tip faturalara fiyat farkı faturaları denilmektedir.

Kayıtlar ise aşağıdaki gibidir.

(B) A.Ş.'nin Kayıtları				(A) A.Ş.'nin Kayıtları
153. TİCARİ MALLAR	9.600,00			120. ALICILAR	11.328,00
191. İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ	1.728,00			600. YURTİÇİ SATIŞLAR		9.600,00
320. SATICILAR		11.328,00		391. HESAPLANAN KDV		1.728,00
(A) A.Ş. Vadeli Mal Alışı				(B) A.Ş. Vadeli Mal Satışı
153. TİCARİ MALLAR	200,00			120. ALICILAR	236,00
191. İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ	36,00			600. YURTİÇİ SATIŞLAR		200,00
320. SATICILAR		236,00		391. HESAPLANAN KDV		36,00
(A) A.Ş. Fiyat Farkı Faturası Kaydı				(B) A.Ş. Fiyat Farkı Faturası Kaydı

Görüldüğü üzere 200 TL tutarlı fiyat farkı faturasının düzenlenmesiyle anlaşılan tutar kayıtlara geçmiş oldu.

Kebir (büyük defter) kayıtları;

Şimdi durumu tersten inceleyelim. Yani anlaşılan tutar 9.600 TL iken faturalandırılan tutar 9.800 TL olsun. (KDV oranı %18) Bu durumda kayıtlar aşağıdaki gibi olacaktır.

(B) A.Ş.'nin Kayıtları				(A) A.Ş.'nin Kayıtları
153. TİCARİ MALLAR	9.800,00			120. ALICILAR	11.564,00
191. İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ	1.764,00			600. YURTİÇİ SATIŞLAR		9.800,00
320. SATICILAR		11.564,00		391. HESAPLANAN KDV		1.764,00
(A) A.Ş. Vadeli Mal Alışı				(B) A.Ş. Vadeli Mal Satışı
320. SATICILAR	236,00			612. DİĞER İNDİRİMLER (-)	200,00
153. TİCARİ MALLAR		200,00		191. İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ	36,00
391. HESAPLANAN KDV		36,00		120. ALICILAR		236,00
(A) A.Ş. Fiyat Farkı Faturası Kaydı				(B) A.Ş. Fiyat Farkı Faturası Kaydı

(B) A.Ş. tarafından (A) A.Ş.’200 TL tutarlı fiyat farkı faturasının düzenlenmesi ile anlaşılan tutardan kayıtların oluşturulması sağlanmış oldu. Görüldüğü gibi (A) A.Ş.’nin işlemden elde edeceği net satış hasılatı 9.600 TL olmuş oldu. (Yurtiçi satış – Diğer indirimler)

Kebir (büyük defter) kayıtları;

Not: Mal teslimi veya hizmet ifası KDV’den istisna ise fiyat farkı faturaları da KDV’den istisna olduğu unutulmamalıdır. Ayrıca fiyat farkı faturalarına “… tarihli … nolu faturaya istinaden düzenlenmiştir” şerhinin de düşülmesi yerinde olacaktır.

Peki, ihracat sonrasında alıcı tarafından fiyat farkı faturası düzenlenirse durum nasıl değerlendirilecek? Mükellef “… şirketinizin … tarihinde İsviçre ülkesindeki müşterisine … ihraç ettiği, ancak alıcı firmanın bahse konu ürünü analize tabi tutması sonucunda ürünün içindeki cevher oranının öngörülen oranın altında çıkması nedeniyle alıcı tarafından … tarihinde prıce dıfference ınvoıce (fiyat farkı faturası) düzenlediği belirtilerek, söz konusu fatura tutarlarının 2020 yılında satış iskontosu, diğer indirimler veya önceki yıl gider ve zararlar hesaplarından birine kaydederek kurum kazancının tespitinde dikkate alınıp alınamayacağı hususunda” görüş talep etmiş olup idarenin 10.05.2022 tarihli ve 76071283-125.08-18767 sayılı özelgesinde verdiği cevap ise aşağıdaki gibidir.

“…

Ticari kazancın tespitinde iki temel ilke geçerlidir. Bunlar “dönemsellik ilkesi” ile “tahakkuk esası ilkesi”dir. Tahakkuk esası ilkesinde, gelir veya giderin miktar veya mahiyet itibarıyla kesinleşmiş olması yani geliri veya gideri doğuran işlemin tekemmül etmesinin yanı sıra, miktarının ve işlemden kaynaklanan alacağın veya borcun ödeme şartlarının da belirlenmiş olması gereklidir. Dönemsellik ilkesi ise bu gelir veya giderin ilgili olduğu döneme intikalinin sağlanmasıdır.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 3’üncü maddesinin (B) fıkrasında, “İspat: Vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti esastır.” hükmüne yer verilmiştir.

Konuya ilişkin olarak, Tekdüzen Muhasebe Sisteminin uygulanmasına ilişkin açıklamalar, 26/12/1992 tarihli ve 21447 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ve daha sonra bu konuda yayımlanan diğer tebliğlerde yapılmıştır.

Anılan Tebliğin “V-Tekdüzen Hesap Çerçevesi. Hesap Planı ve Hesap Planı Açıklamaları” bölümünün “6. GELİR TABLOSU HESAPLARI” kısmında;

681. ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI (-) “Cari dönemden önceki döneme ait olan ve bu dönemlerin mali tablolarına hata ya da unutulma nedeni ile yansıtılmayan veya sonradan ortaya çıkan tutarların gösterildiği hesaptır.” şeklinde tanımlanmıştır.

Buna göre, yurt dışındaki firma tarafından düzenlenen faturanın 681-Önceki Dönem Gider ve Zararları (-) hesabında izlenmesi gerekmektedir.

Diğer taraftan, alıcı firma tarafından düzenlenen fiyat farkı faturasında yer alan tutarın, kazancın elde edilmesi ve idamesi arasında doğrudan ve açık bir illiyet bağının bulunması, yapılan işin mahiyetine uygun olması ve iş hacmi ile mütenasip bulunması ve Vergi Usul Kanunu hükümleri gereğince tevsik edici belgelere dayanmış olması şartıyla 2020 hesap dönemi kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.”

Örneğin ihracat sonrasında yurt dışı müşterisi tarafından ABC A.Ş.’ye 100.000 TL tutar karşılığında dövizli prıce dıfference ınvoıce (fiyat farkı faturası) geldiğini varsayalım. İhracat 2021 yılında tamamlanmış, fiyat farkı faturası ise Haziran 2022 de gelmiş olsun. Bu durumda fiyat farkı faturası 2021 yılı kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkündür. Fakat fatura 2022 yılının kayıtlarında yer alması halinde özelgede de belirtildiği gibi 681 hesaba kaydedilmelidir.

Dikkat edilecek diğer husus ise; “… 2011 yılına ait olan ancak, hesap dönemi kapandıktan sonra gelen gider faturalarında yer alan tutarların tahakkuk ettikleri 2011 yılının gideri olarak değerlendirilmesi ve fatura tarihinin içinde bulunduğu 2011 yılının kurum kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir. Dolayısıyla bu fatura tutarları, kurumlar vergisi beyannamesinde “Zarar olsa dahi indirilecek istisnalar ve indirimler” bölümündeki “Diğer indirim ve istisnalar” satırında açıklama da girilerek gösterilmek suretiyle kurum kazancından indirim konusu yapılabilecektir. Ayrıca, söz konusu faturalar 2012 yılında kayıtlara alınarak bu dönemde kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.” (B.07.1.GİB.4.45.15.01-125[49.01.07]-78)

KAYNAKLAR

10.05.2022 Tarihli 76071283-125.08-18767 Sayılı Özelge

20.08.2013 Tarihli B.07.1.GİB.4.45.15.01-125[49.01.07]-78 Sayılı Özelge

28.06.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.