Ticari işletmelerin temel nihai hedefi kar elde edebilmektir. Genel ekonomik istikrarsızlık, kurdaki değişimler, rekabet ortamları, müşteri kitlenin taleplerinin değişmesi, satış koşullarının beklenenden farklı seyretmesi ve pazarın kısıtlı olması gibi durumlardan dolayı hedeflenen karı elde edebilmek her zaman kolay olmayabilir.
Bunların bir kısmi işletmelerce kontrol edilebilirken bir kısmı ise öngörülemeyebilir ya da kontrol dışı kalabilir. İşletme tarafından kontrol edilebilecek ya da öngörülecek olan unsurları çok iyi analiz ederek bütçelerini oluşturmalıdırlar. İhtiyatlı davranabilmek için pazar içerisindeki deneyimlerinden ve geçmiş yılların istatistiklerinden faydalanabilirler. Bu açıdan toplam maliyetleri karşılayacak olan satış hacminin doğru tespit edilmesi gerekir. Başabaş noktasının tespiti yani toplam gider ve maliyetleri karşılayacak olan gelirin tahmini ve buna yönelik stratejinin geliştirilmesi işletme için hayati önem taşımaktadır.
Konunun önemini bir örnek ile açıklamaya çalışalım. GÜLBEYAZ GÜVENLİK ve YAZILIM TEKNOLOJİLERİ LTD. ŞTİ. ’ne ait 2015 yılına ait tahmini giderleri, geçmiş yıllar deneyiminden faydalanarak ve tahminen bütçelemeye çalışmıştır. (Çalışma 6 aylık veriler üzerinden yapılmıştır.)
GİDER KALEMLERİ |
OCAK |
ŞUBAT |
MART |
NİSAN |
MAYIS |
HAZİRAN |
GENEL YÖNETİM GİDERLERİ |
209.791,00 |
209.792,38 |
209.793,75 |
209.595,13 |
209.396,50 |
209.322,88 |
Personel Brüt Ücret Giderleri |
125.000,00 |
125.001,00 |
125.002,00 |
125.003,00 |
125.004,00 |
125.005,00 |
SGK İşveren Payı Giderleri |
46.875,00 |
46.875,38 |
46.875,75 |
46.876,13 |
46.876,50 |
46.876,88 |
Personel İhbar Tazminatı Giderleri |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
Personel Kıdem Tazminatı Giderleri |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
Personel Yemek Giderleri |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
İşyeri Kira Gideri |
6.500,00 |
6.500,00 |
6.500,00 |
6.500,00 |
6.500,00 |
6.500,00 |
Taşıt Kira Giderleri |
10.000,00 |
10.000,00 |
10.000,00 |
10.000,00 |
10.000,00 |
10.000,00 |
Akaryakıt Giderleri |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
Otoyol Geçiş Giderleri |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
İşyeri Aidat Giderleri |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
Elektrik Giderleri |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
Su Giderleri |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
Doğalgaz Giderleri |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
300,00 |
100,00 |
25,00 |
Haberleşme Giderleri |
333,33 |
333,33 |
333,33 |
333,33 |
333,33 |
333,33 |
Kırtasiye Giderleri |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
Konaklama Giderleri |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
Genel Yurtiçi Temsil Ağırlama Giderleri |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
Temizlik Malzemesi Giderleri |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
Kargo Nakliye Giderleri |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
İşyeri Sigorta Poliçe Giderleri |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
Noter Giderleri |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
Oda Aidat Giderleri |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
Hukuk Müşavirlik Giderleri |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
Mali Müşavirlik Giderleri |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
Amortisman Giderleri |
2.000,00 |
2.000,00 |
2.000,00 |
2.000,00 |
2.000,00 |
2.000,00 |
Diğer Giderler |
1.500,00 |
1.500,00 |
1.500,00 |
1.500,00 |
1.500,00 |
1.500,00 |
PAZARLAMA-SATIŞ GİDERLERİ |
143.008,33 |
143.008,33 |
143.008,33 |
143.008,33 |
143.008,33 |
143.008,33 |
Personel Brüt Ücret Giderleri |
95.000,00 |
95.000,00 |
95.000,00 |
95.000,00 |
95.000,00 |
95.000,00 |
SGK İşveren Payı Giderleri |
35.625,00 |
35.625,00 |
35.625,00 |
35.625,00 |
35.625,00 |
35.625,00 |
Personel İhbar Tazminatı Giderleri |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
Personel Kıdem Tazminatı Giderleri |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
Personel Yemek Giderleri |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
Fuar Giderleri |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
Fuar Promosyon Giderleri |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
Taşıt Kira Giderleri |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
Akaryakıt Giderleri |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
Otoyol Geçiş Giderleri |
300,00 |
300,00 |
300,00 |
300,00 |
300,00 |
300,00 |
Haberleşme Giderleri |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
Kırtasiye Giderleri |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
Konaklama Giderleri |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
Genel Yurtiçi Temsil Ağırlama Giderleri |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
Kargo Nakliye Giderleri |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
Amortisman Giderleri |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
Diğer Giderler |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
Bilinen ve tahminen gerçekleşmesi mümkün olan diğer veriler ise;
1-Brüt satışların %5’inin iade, indirim ve ıskonto olarak gerçekleşeceği varsayılmıştır.
2-Brüt satış karlılığının %35 olması tahmin edilmiştir.
3-İşletme vadeli hesabından dolayı 15.000,00 TL faiz geliri elde edecektir. (Tabloda her aya eşit yazılmıştır.)
4-İşletme geçmiş yıl verilerinden dolayı 20.000,00 TL olağan gider ve zararın oluşacağını tahmin etmektedir. (Tabloda her aya eşit yazılmıştır.)
5-Eşit taksitli kredilerden dolayı işletme 720.000,00 TL finansman giderine katlanacaktır.
6- İşletme geçmiş yıl verilerini dikkate alarak 1.200,00 TL olağandışı gider ve zararın oluşacağını tahmin etmektedir. (Tabloda her aya eşit yazılmıştır.)
7-Kurumlar vergisi oranı %22’dir. (Ticari kar-mali kar ilişkisi göz ardı edilmiştir.)
Başabaş noktasının üzerinde veya altındaki satış gelirinin elde edilmesi ile tahmin edilmesi zor olan kambiyo karı/zararının da dikkate alınması durumunda ise;
8-Ocak ve haziran aylarında başabaş noktasının yakalanması,
9-Şubat ayı başabaş noktasının üzerinde gelirin elde edilmesi,
10-Mart ayı başabaş noktasının altında gelir elde edilmesi,
11-Nisan ayında kambiyo karının kambiyo zararından fazla olması,
12-Mayıs ayında kambiyo karının kambiyo zararının altında olması,
Bu veriler de göz önünde bulundurulduğunda başabaş noktasının yakalanması/geçebilmek için gerekli olan satış gelirleri ile diğer gider ve maliyet unsurlarıyla beraber yeni tablo aşağıdaki gibi olacaktır.
GELİR/GİDER KALEMLERİ |
OCAK |
ŞUBAT |
MART |
NİSAN |
MAYIS |
HAZİRAN |
BRÜT SATIŞLAR |
1.678.125,11 |
1.800.000,00 |
1.600.000,00 |
1.710.000,00 |
1.710.000,00 |
1.676.224,48 |
SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) |
83.906,26 |
90.000,00 |
80.000,00 |
85.500,00 |
85.500,00 |
83.811,22 |
NET SATIŞLAR |
1.594.218,86 |
1.710.000,00 |
1.520.000,00 |
1.624.500,00 |
1.624.500,00 |
1.592.413,25 |
SATIŞLARIN MALİYETİ (-) |
1.180.902,86 |
1.266.666,67 |
1.125.925,93 |
1.203.333,33 |
1.203.333,33 |
1.179.565,37 |
BRÜT SATIŞ KARI |
413.316,00 |
443.333,33 |
394.074,07 |
421.166,67 |
421.166,67 |
412.847,88 |
GENEL YÖNETİM GİDERLERİ |
209.791,00 |
209.792,38 |
209.793,75 |
209.595,13 |
209.396,50 |
209.322,88 |
Personel Brüt Ücret Giderleri |
125.000,00 |
125.001,00 |
125.002,00 |
125.003,00 |
125.004,00 |
125.005,00 |
SGK İşveren Payı Giderleri |
46.875,00 |
46.875,38 |
46.875,75 |
46.876,13 |
46.876,50 |
46.876,88 |
Personel İhbar Tazminatı Giderleri |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
Personel Kıdem Tazminatı Giderleri |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
Personel Yemek Giderleri |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
İşyeri Kira Gideri |
6.500,00 |
6.500,00 |
6.500,00 |
6.500,00 |
6.500,00 |
6.500,00 |
Taşıt Kira Giderleri |
10.000,00 |
10.000,00 |
10.000,00 |
10.000,00 |
10.000,00 |
10.000,00 |
Akaryakıt Giderleri |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
Otoyol Geçiş Giderleri |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
İşyeri Aidat Giderleri |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
Elektrik Giderleri |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
Su Giderleri |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
Doğalgaz Giderleri |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
300,00 |
100,00 |
25,00 |
Haberleşme Giderleri |
333,33 |
333,33 |
333,33 |
333,33 |
333,33 |
333,33 |
Kırtasiye Giderleri |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
Konaklama Giderleri |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
Genel Yurtiçi Temsil Ağırlama Giderleri |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
Temizlik Malzemesi Giderleri |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
83,00 |
Kargo Nakliye Giderleri |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
İşyeri Sigorta Poliçe Giderleri |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
Noter Giderleri |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
Oda Aidat Giderleri |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
83,33 |
Hukuk Müşavirlik Giderleri |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
3.000,00 |
Mali Müşavirlik Giderleri |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
Amortisman Giderleri |
2.000,00 |
2.000,00 |
2.000,00 |
2.000,00 |
2.000,00 |
2.000,00 |
Diğer Giderler |
1.500,00 |
1.500,00 |
1.500,00 |
1.500,00 |
1.500,00 |
1.500,00 |
PAZARLAMA-SATIŞ GİDERLERİ |
143.008,33 |
143.008,33 |
143.008,33 |
143.008,33 |
143.008,33 |
143.008,33 |
Personel Brüt Ücret Giderleri |
95.000,00 |
95.000,00 |
95.000,00 |
95.000,00 |
95.000,00 |
95.000,00 |
SGK İşveren Payı Giderleri |
35.625,00 |
35.625,00 |
35.625,00 |
35.625,00 |
35.625,00 |
35.625,00 |
Personel İhbar Tazminatı Giderleri |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
Personel Kıdem Tazminatı Giderleri |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
2.083,33 |
Personel Yemek Giderleri |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
200,00 |
Fuar Giderleri |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
2.500,00 |
Fuar Promosyon Giderleri |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
Taşıt Kira Giderleri |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
833,33 |
Akaryakıt Giderleri |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
Otoyol Geçiş Giderleri |
300,00 |
300,00 |
300,00 |
300,00 |
300,00 |
300,00 |
Haberleşme Giderleri |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
250,00 |
Kırtasiye Giderleri |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
50,00 |
Konaklama Giderleri |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
Genel Yurtiçi Temsil Ağırlama Giderleri |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
Kargo Nakliye Giderleri |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
Amortisman Giderleri |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
Diğer Giderler |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
500,00 |
FAALİYET KÂRI VEYA ZARARI |
60.516,67 |
90.532,63 |
41.271,99 |
68.563,21 |
68.761,83 |
60.516,67 |
DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
111.250,00 |
91.250,00 |
1.250,00 |
Faiz Geliri |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
1.250,00 |
Kambiyo Karı |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
110.000,00 |
90.000,00 |
0,00 |
Diğer Gelirler |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) |
1.666,67 |
1.666,67 |
1.666,67 |
91.666,67 |
111.666,67 |
1.666,67 |
Kambiyo Zaraları |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
90.000,00 |
110.000,00 |
0,00 |
Diğer Zararlar |
1.666,67 |
1.666,67 |
1.666,67 |
1.666,67 |
1.666,67 |
1.666,67 |
FİNANSMAN GİDERLERİ |
60.000,00 |
60.000,00 |
60.000,00 |
60.000,00 |
60.000,00 |
60.000,00 |
Kısa Vadeli Finansman Giderleri |
60.000,00 |
60.000,00 |
60.000,00 |
60.000,00 |
60.000,00 |
60.000,00 |
OLAĞAN KÂR VEYA ZARAR |
100,00 |
30.115,96 |
-19.144,68 |
28.146,54 |
-11.654,83 |
100,01 |
OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR (-) |
100,00 |
100,00 |
100,00 |
100,00 |
100,00 |
100,00 |
Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar |
100,00 |
100,00 |
100,00 |
100,00 |
100,00 |
100,00 |
DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI |
0,00 |
30.015,96 |
-19.244,68 |
28.046,54 |
-11.754,83 |
0,01 |
DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YAS. YÜKÜM. KARŞILIKLARI (-) |
0,00 |
6.603,51 |
0,00 |
6.170,24 |
0,00 |
0,00 |
Dönem Kurumlar Vergisi (%22) |
0,00 |
6.603,51 |
0,00 |
6.170,24 |
0,00 |
0,00 |
DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI |
0,00 |
23.412,45 |
-19.244,68 |
21.876,30 |
-11.754,83 |
0,00 |
Görüldüğü gibi işletme toplam gider ve maliyetlerini karşıladığı yani başabaş noktasında bir performans sergilediğinde dönemi ne kar nede zararla kapatmaktadır. (Ocak ve haziran ayı) Başabaş noktasını geçecek bir satış geliri elde edildiğinde ise dönem kar ile kapanmaktadır. (Şubat ayı) Fakat başabaş noktasının altında bir gelirin elde edilmesi durumunda ise dönem zarar ile sonuçlanmaktadır. (Mart ayı) Dikkat edilmesi gereken ocak, şubat ve haziran aylarında kambiyo kar/zararı ihmal edilerek değerlendirme yapılmıştır. Ticari hayatın içinde yer alan kambiyo mevzuatı dikkate alındığında ise tahminlerin yapılması güçleşmektedir. Kambiyo karının kambiyo zararından fazla olması durumunda kar (Nisan ayı), tersi durumda zarar oluşmaktadır. (Mayıs ayı)
Temkinli davranmak için işletmeler muhakkak giderlerini doğru tahmin etmelidirler. İşletme bu gider ve maliyetleri karşılayacak olan satış gelirlerini doğru projeksiyonlar ile planlanması doğrultusunda nefes alması mümkündür. Tahmini zor olan kambiyo mevzuatının da işletmeye yansıması göz ardı edilmemelidir.
Bu açıdan işletmeler;
KAYNAKÇA
KARAGÜL, Nigar; KARAGÜL, Kenan. Başabaş Noktasının Dinamik Analizi ve Bir Firma Örneği
04.06.2019
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.