YAZARLARIMIZ
Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com



Ticaret İşletmelerinde Başabaş Noktasının Önemi

Ticari işletmelerin temel nihai hedefi kar elde edebilmektir. Genel ekonomik istikrarsızlık, kurdaki değişimler, rekabet ortamları, müşteri kitlenin taleplerinin değişmesi, satış koşullarının beklenenden farklı seyretmesi ve pazarın kısıtlı olması gibi durumlardan dolayı hedeflenen karı elde edebilmek her zaman kolay olmayabilir.

Bunların bir kısmi işletmelerce kontrol edilebilirken bir kısmı ise öngörülemeyebilir ya da kontrol dışı kalabilir. İşletme tarafından kontrol edilebilecek ya da öngörülecek olan unsurları çok iyi analiz ederek bütçelerini oluşturmalıdırlar. İhtiyatlı davranabilmek için pazar içerisindeki deneyimlerinden ve geçmiş yılların istatistiklerinden faydalanabilirler. Bu açıdan toplam maliyetleri karşılayacak olan satış hacminin doğru tespit edilmesi gerekir. Başabaş noktasının tespiti yani toplam gider ve maliyetleri karşılayacak olan gelirin tahmini ve buna yönelik stratejinin geliştirilmesi işletme için hayati önem taşımaktadır.

Konunun önemini bir örnek ile açıklamaya çalışalım. GÜLBEYAZ GÜVENLİK ve YAZILIM TEKNOLOJİLERİ LTD. ŞTİ. ’ne ait 2015 yılına ait tahmini giderleri, geçmiş yıllar deneyiminden faydalanarak ve tahminen bütçelemeye çalışmıştır. (Çalışma 6 aylık veriler üzerinden yapılmıştır.)

GİDER KALEMLERİ

OCAK

ŞUBAT

MART

NİSAN

MAYIS

HAZİRAN

GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

209.791,00

209.792,38

209.793,75

209.595,13

209.396,50

209.322,88

Personel Brüt Ücret Giderleri

125.000,00

125.001,00

125.002,00

125.003,00

125.004,00

125.005,00

SGK İşveren Payı Giderleri

46.875,00

46.875,38

46.875,75

46.876,13

46.876,50

46.876,88

Personel İhbar Tazminatı Giderleri

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

Personel Kıdem Tazminatı Giderleri

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

Personel Yemek Giderleri

3.000,00

3.000,00

3.000,00

3.000,00

3.000,00

3.000,00

İşyeri Kira Gideri

6.500,00

6.500,00

6.500,00

6.500,00

6.500,00

6.500,00

Taşıt Kira Giderleri

10.000,00

10.000,00

10.000,00

10.000,00

10.000,00

10.000,00

Akaryakıt Giderleri

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

Otoyol Geçiş Giderleri

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

İşyeri Aidat Giderleri

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

Elektrik Giderleri

200,00

200,00

200,00

200,00

200,00

200,00

Su Giderleri

50,00

50,00

50,00

50,00

50,00

50,00

Doğalgaz Giderleri

500,00

500,00

500,00

300,00

100,00

25,00

Haberleşme Giderleri

333,33

333,33

333,33

333,33

333,33

333,33

Kırtasiye Giderleri

83,00

83,00

83,00

83,00

83,00

83,00

Konaklama Giderleri

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

Genel Yurtiçi Temsil Ağırlama Giderleri

833,33

833,33

833,33

833,33

833,33

833,33

Temizlik Malzemesi Giderleri

83,00

83,00

83,00

83,00

83,00

83,00

Kargo Nakliye Giderleri

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

İşyeri Sigorta Poliçe Giderleri

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

Noter Giderleri

83,33

83,33

83,33

83,33

83,33

83,33

Oda Aidat Giderleri

83,33

83,33

83,33

83,33

83,33

83,33

Hukuk Müşavirlik Giderleri

3.000,00

3.000,00

3.000,00

3.000,00

3.000,00

3.000,00

Mali Müşavirlik Giderleri

2.500,00

2.500,00

2.500,00

2.500,00

2.500,00

2.500,00

Amortisman Giderleri

2.000,00

2.000,00

2.000,00

2.000,00

2.000,00

2.000,00

Diğer Giderler

1.500,00

1.500,00

1.500,00

1.500,00

1.500,00

1.500,00

PAZARLAMA-SATIŞ GİDERLERİ

143.008,33

143.008,33

143.008,33

143.008,33

143.008,33

143.008,33

Personel Brüt Ücret Giderleri

95.000,00

95.000,00

95.000,00

95.000,00

95.000,00

95.000,00

SGK İşveren Payı Giderleri

35.625,00

35.625,00

35.625,00

35.625,00

35.625,00

35.625,00

Personel İhbar Tazminatı Giderleri

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

Personel Kıdem Tazminatı Giderleri

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

Personel Yemek Giderleri

200,00

200,00

200,00

200,00

200,00

200,00

Fuar Giderleri

2.500,00

2.500,00

2.500,00

2.500,00

2.500,00

2.500,00

Fuar Promosyon Giderleri

833,33

833,33

833,33

833,33

833,33

833,33

Taşıt Kira Giderleri

833,33

833,33

833,33

833,33

833,33

833,33

Akaryakıt Giderleri

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

Otoyol Geçiş Giderleri

300,00

300,00

300,00

300,00

300,00

300,00

Haberleşme Giderleri

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

Kırtasiye Giderleri

50,00

50,00

50,00

50,00

50,00

50,00

Konaklama Giderleri

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

Genel Yurtiçi Temsil Ağırlama Giderleri

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

Kargo Nakliye Giderleri

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

Amortisman Giderleri

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

Diğer Giderler

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

Bilinen ve tahminen gerçekleşmesi mümkün olan diğer veriler ise;

1-Brüt satışların %5’inin iade, indirim ve ıskonto olarak gerçekleşeceği varsayılmıştır.

2-Brüt satış karlılığının %35 olması tahmin edilmiştir.

3-İşletme vadeli hesabından dolayı 15.000,00 TL faiz geliri elde edecektir. (Tabloda her aya eşit yazılmıştır.)

4-İşletme geçmiş yıl verilerinden dolayı 20.000,00 TL olağan gider ve zararın oluşacağını tahmin etmektedir. (Tabloda her aya eşit yazılmıştır.)

5-Eşit taksitli kredilerden dolayı işletme 720.000,00 TL finansman giderine katlanacaktır.

6- İşletme geçmiş yıl verilerini dikkate alarak 1.200,00 TL olağandışı gider ve zararın oluşacağını tahmin etmektedir. (Tabloda her aya eşit yazılmıştır.)

7-Kurumlar vergisi oranı %22’dir. (Ticari kar-mali kar ilişkisi göz ardı edilmiştir.)

            Başabaş noktasının üzerinde veya altındaki satış gelirinin elde edilmesi ile tahmin edilmesi zor olan kambiyo karı/zararının da dikkate alınması durumunda ise;

8-Ocak ve haziran aylarında başabaş noktasının yakalanması,

9-Şubat ayı başabaş noktasının üzerinde gelirin elde edilmesi,

10-Mart ayı başabaş noktasının altında gelir elde edilmesi,

11-Nisan ayında kambiyo karının kambiyo zararından fazla olması,

12-Mayıs ayında kambiyo karının kambiyo zararının altında olması,

Bu veriler de göz önünde bulundurulduğunda başabaş noktasının yakalanması/geçebilmek için gerekli olan satış gelirleri ile diğer gider ve maliyet unsurlarıyla beraber yeni tablo aşağıdaki gibi olacaktır.

GELİR/GİDER KALEMLERİ

OCAK

ŞUBAT

MART

NİSAN

MAYIS

HAZİRAN

BRÜT SATIŞLAR

1.678.125,11

1.800.000,00

1.600.000,00

1.710.000,00

1.710.000,00

1.676.224,48

SATIŞ İNDİRİMLERİ (-)

83.906,26

90.000,00

80.000,00

85.500,00

85.500,00

83.811,22

NET SATIŞLAR

1.594.218,86

1.710.000,00

1.520.000,00

1.624.500,00

1.624.500,00

1.592.413,25

SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

1.180.902,86

1.266.666,67

1.125.925,93

1.203.333,33

1.203.333,33

1.179.565,37

BRÜT SATIŞ KARI

413.316,00

443.333,33

394.074,07

421.166,67

421.166,67

412.847,88

GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

209.791,00

209.792,38

209.793,75

209.595,13

209.396,50

209.322,88

Personel Brüt Ücret Giderleri

125.000,00

125.001,00

125.002,00

125.003,00

125.004,00

125.005,00

SGK İşveren Payı Giderleri

46.875,00

46.875,38

46.875,75

46.876,13

46.876,50

46.876,88

Personel İhbar Tazminatı Giderleri

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

Personel Kıdem Tazminatı Giderleri

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

Personel Yemek Giderleri

3.000,00

3.000,00

3.000,00

3.000,00

3.000,00

3.000,00

İşyeri Kira Gideri

6.500,00

6.500,00

6.500,00

6.500,00

6.500,00

6.500,00

Taşıt Kira Giderleri

10.000,00

10.000,00

10.000,00

10.000,00

10.000,00

10.000,00

Akaryakıt Giderleri

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

Otoyol Geçiş Giderleri

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

İşyeri Aidat Giderleri

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

Elektrik Giderleri

200,00

200,00

200,00

200,00

200,00

200,00

Su Giderleri

50,00

50,00

50,00

50,00

50,00

50,00

Doğalgaz Giderleri

500,00

500,00

500,00

300,00

100,00

25,00

Haberleşme Giderleri

333,33

333,33

333,33

333,33

333,33

333,33

Kırtasiye Giderleri

83,00

83,00

83,00

83,00

83,00

83,00

Konaklama Giderleri

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

Genel Yurtiçi Temsil Ağırlama Giderleri

833,33

833,33

833,33

833,33

833,33

833,33

Temizlik Malzemesi Giderleri

83,00

83,00

83,00

83,00

83,00

83,00

Kargo Nakliye Giderleri

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

İşyeri Sigorta Poliçe Giderleri

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

Noter Giderleri

83,33

83,33

83,33

83,33

83,33

83,33

Oda Aidat Giderleri

83,33

83,33

83,33

83,33

83,33

83,33

Hukuk Müşavirlik Giderleri

3.000,00

3.000,00

3.000,00

3.000,00

3.000,00

3.000,00

Mali Müşavirlik Giderleri

2.500,00

2.500,00

2.500,00

2.500,00

2.500,00

2.500,00

Amortisman Giderleri

2.000,00

2.000,00

2.000,00

2.000,00

2.000,00

2.000,00

Diğer Giderler

1.500,00

1.500,00

1.500,00

1.500,00

1.500,00

1.500,00

PAZARLAMA-SATIŞ GİDERLERİ

143.008,33

143.008,33

143.008,33

143.008,33

143.008,33

143.008,33

Personel Brüt Ücret Giderleri

95.000,00

95.000,00

95.000,00

95.000,00

95.000,00

95.000,00

SGK İşveren Payı Giderleri

35.625,00

35.625,00

35.625,00

35.625,00

35.625,00

35.625,00

Personel İhbar Tazminatı Giderleri

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

Personel Kıdem Tazminatı Giderleri

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

2.083,33

Personel Yemek Giderleri

200,00

200,00

200,00

200,00

200,00

200,00

Fuar Giderleri

2.500,00

2.500,00

2.500,00

2.500,00

2.500,00

2.500,00

Fuar Promosyon Giderleri

833,33

833,33

833,33

833,33

833,33

833,33

Taşıt Kira Giderleri

833,33

833,33

833,33

833,33

833,33

833,33

Akaryakıt Giderleri

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

Otoyol Geçiş Giderleri

300,00

300,00

300,00

300,00

300,00

300,00

Haberleşme Giderleri

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

250,00

Kırtasiye Giderleri

50,00

50,00

50,00

50,00

50,00

50,00

Konaklama Giderleri

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

Genel Yurtiçi Temsil Ağırlama Giderleri

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

Kargo Nakliye Giderleri

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

Amortisman Giderleri

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

Diğer Giderler

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

500,00

FAALİYET KÂRI VEYA ZARARI

60.516,67

90.532,63

41.271,99

68.563,21

68.761,83

60.516,67

DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR

1.250,00

1.250,00

1.250,00

111.250,00

91.250,00

1.250,00

Faiz Geliri

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

1.250,00

Kambiyo Karı

0,00

0,00

0,00

110.000,00

90.000,00

0,00

Diğer Gelirler

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-)

1.666,67

1.666,67

1.666,67

91.666,67

111.666,67

1.666,67

Kambiyo Zaraları

0,00

0,00

0,00

90.000,00

110.000,00

0,00

Diğer Zararlar

1.666,67

1.666,67

1.666,67

1.666,67

1.666,67

1.666,67

FİNANSMAN GİDERLERİ

60.000,00

60.000,00

60.000,00

60.000,00

60.000,00

60.000,00

Kısa Vadeli Finansman Giderleri

60.000,00

60.000,00

60.000,00

60.000,00

60.000,00

60.000,00

OLAĞAN KÂR VEYA ZARAR

100,00

30.115,96

-19.144,68

28.146,54

-11.654,83

100,01

OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)

100,00

100,00

100,00

100,00

100,00

100,00

Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar

100,00

100,00

100,00

100,00

100,00

100,00

DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI

0,00

30.015,96

-19.244,68

28.046,54

-11.754,83

0,01

DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YAS. YÜKÜM. KARŞILIKLARI (-)

0,00

6.603,51

0,00

6.170,24

0,00

0,00

Dönem Kurumlar Vergisi (%22)

0,00

6.603,51

0,00

6.170,24

0,00

0,00

DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI

0,00

23.412,45

-19.244,68

21.876,30

-11.754,83

0,00

Görüldüğü gibi işletme toplam gider ve maliyetlerini karşıladığı yani başabaş noktasında bir performans sergilediğinde dönemi ne kar nede zararla kapatmaktadır. (Ocak ve haziran ayı) Başabaş noktasını geçecek bir satış geliri elde edildiğinde ise dönem kar ile kapanmaktadır. (Şubat ayı) Fakat başabaş noktasının altında bir gelirin elde edilmesi durumunda ise dönem zarar ile sonuçlanmaktadır. (Mart ayı) Dikkat edilmesi gereken ocak, şubat ve haziran aylarında kambiyo kar/zararı ihmal edilerek değerlendirme yapılmıştır. Ticari hayatın içinde yer alan kambiyo mevzuatı dikkate alındığında ise tahminlerin yapılması güçleşmektedir. Kambiyo karının kambiyo zararından fazla olması durumunda kar (Nisan ayı), tersi durumda zarar oluşmaktadır. (Mayıs ayı)

Temkinli davranmak için işletmeler muhakkak giderlerini doğru tahmin etmelidirler. İşletme bu gider ve maliyetleri karşılayacak olan satış gelirlerini doğru projeksiyonlar ile planlanması doğrultusunda nefes alması mümkündür. Tahmini zor olan kambiyo mevzuatının da işletmeye yansıması göz ardı edilmemelidir.

Bu açıdan işletmeler;

  1. Örgüt yapılanmasını gözden geçirip, yeniden yapılandırabilir.
  2. İşgücü eğitim seviyesini yükseltip, işbaşı eğitimine ağırlık verebilir.
  3. İmalat işletmeleri ar-ge faaliyetlerini arttırabilir.
  4. Yeni pazarlara açılmak üzere pazar araştırması yapılabilir.
  5. Sektördeki satış koşulları göz önünde bulundurularak satış ve tedarik koşullarını revize edebilir.
  6. Bilişim teknolojilerinden daha fazla yararlanılabilir.
  7. Üretim teknolojisinin yenilenmesi gerekebilir.
  8. İmalat işletmelerinde kalite çalışmaları ile ürün kaybının ve firelerin azaltılmasına yönelik çalışmalar yapılabilir.
  9. Verimliliği arttırıcı ölçme-değerlendirme ve geliştirme tekniklerinden faydalanabilir.
  10. Farklı ve katma değeri yüksek ürünler geliştirilerek, bunlar pazara sunulabilir.
  11. Müşteri ve tedarikçilerin taleplerini değerlendirerek uygulanabilirliği test edilebilir.
  12. Geçmiş yıl verileri ile piyasa iyi analiz edilerek optimal bütçeyi oluşturmalı ve fiili sonuçlar ile bütçeyi karşılaştırabilir.

KAYNAKÇA

KARAGÜL, Nigar; KARAGÜL, Kenan. Başabaş Noktasının Dinamik Analizi ve Bir Firma Örneği

04.06.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.


GÜNDEM