Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Teşvik Nedir? Örneklerle Devlet Teşviklerinin TMS 20 Kapsamında Muhasebeleştirilmesi

Küresel ekonomik kriz, siyasi krizin yaptırımı olan ambargolar, sektörlerde yaşanan sıkıntılar, doğal afetler, toplumun talep ettiği hizmetlerin yeterince karşılanamaması vb. sebepler neticesinde devletin değişik yollar ile ekonomiye müdahale ettiği görülmektedir.

Çoğu devletin amacı, sosyal devlet politikaları kapsamında vatandaşlarına ekonomik ve sosyal yönden maksimum iyi hizmetler sunmaktır. Bu hizmetleri kendi eli ile sunacağı gibi bazen de işletmeler aracılığı ile yapmaktadır.

Devlet, kaynaklarını ülke ekonomisi açısından maksimum faydayı elde edebilme adına farklı yöntemler kullanarak üretim sürecine sokmaktadır. Bu yöntemlerden biri de devlet teşvikleridir.

Teşvik, Türk Dil Kurumunda; “İsteklendirme, özendirme” şeklinde tanımlanmıştır. Devletin sunduğu teşvikler, toplumsal refah ve kalkınma düzeyini hızlandırmayı amaç edinmiş araçlardan biridir. Belirli ekonomik alanlarda diğerlerine nazaran daha fazla ve hızlı bir şekilde gelişimini sağlamak maksadıyla devlet eli ile çeşitli metotlar kullanarak nakdi ve gayri nakdi yardımlar vasıtasıyla işletmeleri isteklendirme ve özendirme faaliyetidir. Bu bağlamda devlet teşvikleri ile elde edilmek istenenler;

1. İstihdamı arttırmak,
2. Ekonomik istikrarı perçinleyerek enflasyonist etkilerden kurtulmak,
3. Bölgesel tabanda gelişmişlik düzeyler arasındaki farkları minimize etmek,
4. İthal edilen malların yerine, ihtiyaçların ülke sınırları içerisinden karşılamasını sağlamak,
5. Sanayileşme ve teknoloji ile birlikte katma değeri yüksek olan mal veya hizmetlerin üretilmesini sağlamak,
6. İthalata olan bağımlılığı azaltmak,
7. Bazı sektörlerdeki durgunluğu gidermek,
8. Özel sektörlerin gelişmesine katkı sağlamak,
9. İhracat ve döviz kazandırıcı işlemleri arttırmak,
10. Tasarruf ve yatırım hacimlerini arttırmak,
11. Yabancı sermayeyi ülkeye getirebilmek,
12. Göçün önlenebilmesi,

şeklinde sıralamamız mümkündür.

Devlet bu özendirmeleri maddi veya gayri maddi yardımlar yaparak, tahsil edecekleri alacaklarında indirime giderek, yükümlülüklerde sınırlamalar yaparak (muafiyetler), vergi oranlarını revize ederek gerçekleştirmektedir.

Teşviklerin kısa vadede fayda sağlayacağı, tahribatı hafifleteceği, uzun vadede kalıcı olmasının mümkün olmayacağı (devlet harcamalarını arttırarak kendi gelirlerini azaltmasının süreli olması veya kıt kaynakların sınırlı olması, sürekli kötü niyetli kullanımların önlenebilmesi vb. nedenler) sebebiyle teşvikler ilaç değil sadece vitamin olacağı göz ardı edilmemelidir.

DEVLET TEŞVİKLERİ ÇEŞİTLERİ

Teşvikler amaçlarına, kullanılan araçlara, kaynaklarına ve veriliş sebeplerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.

1-Amaçlarına Göre Devlet Teşvikleri

1.1.Genel Amaçlı Devlet Teşvikleri: Tüm bölgeler ile tüm sektörlerde geçerli olan teşviklerdir. Bölgesel tabanda gelişmişlik düzeyler arasındaki farkları minimize etmek, sektör canlandırmalarını sağlamak amacını edinmiştir.

1.2.Özel Amaçlı Devlet Teşvikleri: Bölgesel veya sektörel verilen teşviklerdir.

2-Kullanılan Araçlara Göre Devlet Teşvikleri

2.1.Parasal (Maddi) Teşvikler: İşletmelere doğrudan finansman desteği sağlamak maksadıyla karşılıklı ya da karşılıksız olarak sunulan teşviklerdir.

2.2.Ayni (Gayri maddi) Teşvikler: Kamuya ait arsa veya arazinin işletme tasarrufuna bırakmak ya da su, elektrik, doğalgaz gibi alt yapı hizmetlerinin indirimli bir şekilde temin etmek.

2.3.Vergi Teşvikleri: Vergi indirimine gidilmesi veya verginin konusunda ya da mükellefiyetinde kapsam dışı bırakılması şeklinde yapılan teşvik uygulamalarıdır.

2.4.Garanti Kefalet Teşvikleri: Finansman ihtiyacı esnasında devletin bu ihtiyacı kendi mal varlığı ile karşılaması yerine finansman ihtiyacı olana kefil olması uygulamasıdır.

2.5.Diğer Teşvikler: Teşvik kapsamında alt yapı hazırlanması, yatırım öncesi faaliyetler kapsamında pazar araştırmaları, fuar destekleri, nitelikli personel temini destekleri gibi KOSGEB tarafından sağlanan teşvikler örnek olarak sunulabilir.

3-Kaynaklarına Göre Devlet Teşvikleri

3.1.Gelir ve Kurumlar Vergisi Teşvikleri: Uygulama kapsamında gelir veya kurumlar vergisi oranlarında indirim yapılır ya da bazı mükellefler kapsam dışı bırakılır.

3.1.Katma Değer Vergisi Desteği: Bazı mal ya da hizmetlerin yatırım kapsamında temin edilmesi sırasında tanınan istisna şeklinde sağlanan desteklerdir.

3.3.Gümrük Vergisi Muafiyeti: Yatırım maliyetlerinin düşürülmesi adına mükelleflere tanınan muafiyetlerdir.

Bu şekilde işletmelere sağlanan imkânlar ile ödemekle yükümlü oldukları vergiler devlet tarafında tahsil edilmeyerek işletmelere bir nevi oto finansman sağlanmasıdır.

4-Veriliş Aşamalarına Göre Devlet Teşvikleri

4.1.Yatırım Öncesi Teşvikler: Daha önce yatırım yapmamış olan işletmeleri özendirici teşviklerdir. Yatırım öncesi yardımlar, proje geliştirme, pazarlama önerisi, teknik yardım vb. kapsamda sağlanan teşviklerdir.

4.2.Yatırım Sırasında Sağlanan Teşvikler: Yatırım sırasında katlanılacak olan ve vergiye tabi olan maliyetlerde uygulanacak olan indirim, istisna, muafiyet ve desteklerdir.

4.3.Yatırım Sonrası (işletme) Teşvikler: Yatırım sonrasında faaliyete başlayan işletmelere belli periyodlarda sağlanan vergisel avantajlar ya da üretim konusu olan mal ya da hizmetin devlet tarafından satın alma garantisinin verilmesi şeklinde uygulanan teşviklerdir.

TMS 20 DEVLET TEŞVİKLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Standart kapsamında;

Devlet yardımı: İşletme ya da işletme grubu tarafından yerine getirilmesi gereken koşullar karşılığında devlet tarafından sağlanan ekonomik fayda devlet yardımı olarak tanımlanmıştır. (TMS 20 md.3)

Devlet teşvikleri: İşletmelerin faaliyet konuları ile ilgili geçmişte veya gelecekte yerine getirmesi gereken yükümlülükler karşılığında işletme tasarrufuna sağlanan kaynak transferleri şeklindeki devlet yardımlarıdır. (TMS 20 md.3)

Devlet yardımının amacı işletmenin yardım almadan normal koşullarda yapamayacağı bir faaliyetin teşvik edilmesidir. (TMS 20 md.4)

Standardın 6.maddesinde bazı durumlarda devlet teşviklerinin destek, sübvansiyon veya prim olarak da adlandırıldığı belirtilmiştir.

Standart, parasal olan ve olmayan tüm teşviklerin elde edilmesi için teşvike konu olan tüm yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve teşvikin işletme tarafından elde edilmiş olması hususunda makul bir güvencenin olması şart koşmuştur. Yani kesin olmamakla beraber kuvvetle muhtemel olma olasılığı ya da elde edilebilme olasılığı yüksek ise teşvik finansal tablolarda raporlanır. (TMS 20 md.7)

Yine standart kapsamında teşviklerin elde edilme şeklinin muhasebeleştirme şeklini etkilemeyeceği, devletten edinilen maddi ya da gayri maddi bir transferin olması veya devlete karşı yerine getirilecek olan bir yükümlülüğün azaltılması şeklinde olması dahi aynı şekilde muhasebeleştirileceğinden bahsetmektedir. (TMS 20 md.9)

Devlet Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesinde Kullanılan Yöntemler

Standardın 12.maddesinde elde edilen teşvik ile karşılanması beklenen maliyetlerin katlanıldığı aynı dönem boyunca sistematik şekilde kar ya da zararda muhasebeleştirilerek raporlanması gerektiğini belirtmiştir. Bununla beraber standart, devlet teşviklerinin muhasebeleştirilmesinde kullanılacak olan “sermaye yaklaşımı” yöntemi ile “gelir yaklaşımı” yönteminden de bahsetmektedir. (TMS 20 md.13)

Sermaye Yaklaşımı Yöntemi: Teşvikin bir finansman aracı olduğu, geri ödenmesinin beklenmediği ve kazanılmış bir gelir olmamaları, aksine herhangi bir maliye katlanmaksızın elde edilmesi sebebiyle kar ya da zararda raporlanmasına yer verilmemesini ifade etmiştir. (TMS 20 md.14)

Gelir Yaklaşımı Yöntemi: Teşvik, işletme hissedarları dışında bir kaynaktan elde edilmesi, teşviklerin nadiren karşılıksız olması, işletmenin bu teşviklerin elde edilmesi için belli koşullara uyması ve önceden konan yükümlülükleri yerine getirerek teşviklere kazanacağını dolayısıyla öz kaynaklarda değil kar zararda muhasebeleştirilebileceğini savunan yöntemdir. (TMS 20 md.15) Yani teşvikle karşılanacak olan maliyetler gidere dönüştüğünde gelir yazılması gerektiğinden bahsetmektedir.

ÖRNEKLER

Devlet teşviklerinin muhasebeleştirilmesine ilişkin örnekler gelir yaklaşımına göre ve ya sermaye yaklaşımına göre somutlaştırılmaya çalışılmıştır.

Örnek 1. GÜLBEYAZ TEKSTİL DOKUMALARI TİCARET LTD. ŞTİ.’i, teşvik kapsamında yeni kurulacak olan fabrikası için temin ettiği 5 adet makineyi %18 KDV hariç 500.000,00 TL’yi banka yoluyla ödeyerek satın almıştır. Makinaların üretim sürecine dâhil edilmesi ile işletme devletten makineler için katlandığı maliyetin %50’si oranında teşvik almaya hak kazanacaktır. İncelemeler neticesinde işletmenin aynı yıl üretime başlamış olduğu ve teşvik şartlarını yerine getirildiği tespit edilmiştir. Makinelerin ekonomik ömürleri 10 yıl olup, amortismanı normal amortisman yöntemine göre hesaplanacaktır. Gelir ve sermaye yaklaşımı yöntemlerine göre muhasebeleştirme işlemleri aşağıdaki gibi olacaktır.

Sermaye Yaklaşımına Göre;

Makinelerin Satın Alınması
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
253.Tesis Makine ve Cihazlar Hesabı			500.000,00
	5 Adet Makine Bedeli	500.000,00
191.İndirilecek KDV Hesabı			90.000,00
	İndirilecek KDV	90.000,00
	102.Bankalar Hesabı			590.000,00
	ABC Bankası	590.000,00
Toplam			590.000,00	590.000,00

 

Teşvikin Elde Edilmesine Hak Kazanılması
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
13X.Teşvik Gelirlerinden Alacaklar			250.000,00
	Teşvik Kapsamında Alınan Alacak	250.000,00
	38X.Alınan Devlet Teşvikleri Hesabı			25.000,00
	Devlet Teşviki	25.000,00
	48X.Alınan Devlet Teşvikleri Hesabı			225.000,00
	Devlet Teşviki	225.000,00
Toplam			250.000,00	250.000,00

 

Teşvikin Banka Yolu ile Tahsil Edilmesi
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
102.Bankalar Hesabı			250.000,00
	ABC Bankası	250.000,00
	13X.Teşvik Gelirlerinden Alacaklar			250.000,00
	Devlet Teşviki	250.000,00
Toplam			250.000,00	250.000,00

 

Dönem Amortisman Kaydı (Ekonomik Ömrü 10 yıl) (500.000/10=50.000)
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
730.Genel Üretim Giderleri			50.000,00
	Makine Amortismanı	50.000,00
	257.Birikmiş Amortismanlar Hesabı			50.000,00
	Makine Amortismanı	50.000,00
Toplam			50.000,00	50.000,00

 

Teşvikin Gelir Olarak Kar Zararda Muhasebeleştirilmesi
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
38X.Alınan Devlet Teşvikleri Hesabı			25.000,00
	Devlet Teşviki	25.000,00
	64X.Devlet Teşvik Gelirleri			25.000,00
	Devlet Teşvik Geliri	25.000,00
Toplam			25.000,00	25.000,00

 

Dönem Sonu Virman Kaydı
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
48X.Alınan Devlet Teşvikleri Hesabı			25.000,00
	Devlet Teşviki	25.000,00
	38X.Alınan Devlet Teşvikleri Hesabı			25.000,00
	Devlet Teşviki	25.000,00
Toplam			25.000,00	25.000,00

“Gerçeğe uygun değeri ile izlenen parasal olmayan devlet teşvikleri de dahil olmak üzere, varlıklara ilişkin teşvikler finansal durum tablosunda (bilançoda) ertelenmiş gelir olarak veya varlığın defter değerinden indirilerek gösterilir.” (TMS 20 md.24) Bu açıdan (2) numaralı yevmiye kaydı yapılmıştır. 26.maddede ise “varlığın faydalı ömrü boyunca sistematik bir biçimde ertelenmiş gelir olarak kâr veya zararda muhasebeleştirilir.” hükmünden hareketle (5) numaralı muhasebe kaydı ile ilgili döneme isabet eden gelir tespit edilmiştir. Dönem sonunda ise bir döneme ait teşvik geliri, uzun vadede elde edilecek olan teşvik gelirinden aynı isimli kısa vadeli hesaba aktarılmıştır.

Gelir Yaklaşımına Göre;

Makinelerin Satın Alınması
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
253.Tesis Makine ve Cihazlar Hesabı			500.000,00
	5 Adet Makine Bedeli	500.000,00
191.İndirilecek KDV Hesabı			90.000,00
	İndirilecek KDV	90.000,00
	102.Bankalar Hesabı			590.000,00
	ABC Bankası	590.000,00
Toplam			590.000,00	590.000,00

 

Teşvikin Elde Edilmesine Hak Kazanılması
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
13X.Teşvik Gelirlerinden Alacaklar			250.000,00
	Devlet Teşviki	250.000,00
	64X.Devlet Teşvik Gelirleri			250.000,00
	Devlet Teşvik Geliri	250.000,00
Toplam			250.000,00	250.000,00

 

Teşvikin Banka Yolu ile Tahsil Edilmesi
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
102.Bankalar Hesabı			250.000,00
	ABC Bankası	250.000,00
	13X.Teşvik Gelirlerinden Alacaklar			250.000,00
	Devlet Teşviki	250.000,00
Toplam			250.000,00	250.000,00

 

Dönem Amortisman Kaydı
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
730.Genel Üretim Giderleri Hs.			50.000,00
	Makine Amortismanı	50.000,00
	257.Birikmiş Amortismanlar Hesabı			50.000,00
	Makine Amortismanı	50.000,00
Toplam			50.000,00	50.000,00

Gelir yaklaşımına göre elde edilen teşvik gelirinin tamamı dönem ayrımı dikkate alınmaksızın kar ya da zararda muhasebeleştirilmiştir.

Örnek 2. Üretim işletmesinde, 5510 Sayılı Kanun’un 4/1 (a) bendi kapsamında çalışan personele ait ücret bilgileri ile SGK oranları aşağıdaki gibidir. (BES ve asgari geçim uygulaması işlem kolaylığı açısından ihmal edilmiş olup, gelir vergisi %15, damga vergisi %07,59 üzerinden hesaplanmıştır. Gider unsuru direkt değil endirekt olarak varsayılmıştır.) İşletme 5510 sayılı kanun kapsamında işveren primlerinden % 5’lik indirimin hazinece karşılanması için gerekli koşulları taşımaktadır. Elde edilen bu desteğin standart kapsamında muhasebeleştirilmesi;

Brüt Ücret: 614.791,20 TL

Hizmet Akdine Tabi Olanlar Açısından Prim Oranları (5510 Sayılı Kanun’un 4/1 (a) Bendi Kapsamında Olanlar
Sigorta Kolu	İşveren Payı (%)	Çalışan Payı (%)	Toplam (%)
Malullük, Yaşlılık ve Ölüm	11	9	20
Kısa Vadeli Sigorta Kolları	2	-	2
Genel Sağlık Sigortası	7,5	5	12,5
İşsizlik Sigortası	2	1	3
Toplam	22,5	15	37,5

 

Endirekt Ücret Tahakkuku
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
730.Genel Üretim Giderleri			753.119,22
	Brüt Ücret	614.791,20
	SGK İşveren Payı	79.922,86
	SGK İşveren İşsizlik Payı	12.295,82
	Genel Sağlık Sigortası İşveren Payı	46.109,34
	360.Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı			83.052,14
	Gelir Vergisi	78.385,88
	Damga Vergisi	4.666,27
	361.Ödenecek Sosyal Güv. Kes. Hesabı			230.546,70
	İşveren SGK Primleri	126.032,20
	İşçi SGK Primleri	86.070,77
	İşveren SGK İşsizlik Primleri	12.295,82
	İşçi SGK İşsizlik Primleri	6.147,91
	335.Personele Borçlar Hesabı			439.520,38
	Ödenecek Net Ücretler	439.520,38
Toplam			753.119,22	753.119,22

 

5510 Say. Kan. Göre SGK Prim Ödemesi ve Teşvikin Gelir Olarak Kaydedilmesi
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
361.Ödenecek Sosyal Güv. Kes. Hesabı			230.546,70
	İşveren SGK Primleri	126.032,20
	İşçi SGK Primleri	86.070,77
	İşveren SGK İşsizlik Primleri	12.295,82
	İşçi SGK İşsizlik Primleri	6.147,91
	64X.Devlet Teşvik Gelirleri			30.739,56
	Devlet Teşvik Geliri	30.739,56
	102.Bankalar Hesabı			199.807,14
	ABC Bankası	199.807,14
Toplam			230.546,70	230.546,70

Örnek 3. Üretim işletmesi üretim yeri için ilgili dönemde %18 KDV hariç 25.000,00 TL tutarındaki elektrik faturasını banka yoluyla ödemiştir. İşletme bu dönemde uygulanan enerji desteğinden faydalanabilmek için gerekli koşulları yerine getirmiş olup, ilgili birim tarafından %40 enerji desteğinden faydalanabileceği işletmeye bildirilmiştir. Destek tutarı işletmenin banka hesabına havale edilmiştir. Gelir yaklaşımına göre muhasebeleştirme;

Elektrik Faturası Muhasebe Kaydı
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
730.Genel Üretim Giderleri Hesabı			25.000,00
	Elektrik Gideri	25.000,00
191.İndirilecek KDV Hesabı			4.500,00
	İndirilecek KDV	4.500,00
	102.Bankalar Hesabı			29.500,00
	ABC Bankası	29.500,00
Toplam			29.500,00	29.500,00
Teşvikin Elde Edilmesi
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
13X.Teşvik Gelirlerinden Alacaklar			10.000,00
	Teşvik Kapsamında Alınan Alacak	10.000,00
	64X.Devlet Teşvik Gelirleri Hs.			10.000,00
	Devlet Teşviki	10.000,00
Toplam			10.000,00	10.000,00
Teşvikin Tahsil Edilmesi
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
102.Bankalar Hesabı			10.000,00
	ABC Bankası	10.000,00
	13X.Teşvik Gelirlerinden Alacaklar Hs.			10.000,00
	Devlet Teşviki	10.000,00
Toplam			10.000,00	10.000,00

İşlem sermaye yaklaşımına göre muhasebeleştirilmek istendiğinde 64X.Devlet Teşvik Gelirleri hesabı yerine 38X/48XAlınan Devlet Teşvikleri Hesabı kullanılabilecektir. Fakat TMS 20 de bu tarz elde edilen teşviklerin sermaye yaklaşımına göre kayıt edildiklerinde gelir tablosu hesaplarına ne zaman aktarılacağı konusu net değildir. Bu açıdan gelir yaklaşımı yönteminin kullanılması daha doğru olacaktır.

Örnek 4.  Üretim işletmesi 2014 yılında yatırım kapsamında fabrika binası satın almıştır. İşletme satın alma esnasında kullanılan kredi için 65.000,00 TL’lik dönem faizi ödemiştir. Destek olarak dönem faizinin yarısının karşılanması neticelendirilmiş olup muhasebeleştirmesi gelir yaklaşımına göre aşağıdaki gibi olacaktır;

Dönem Faiz Gideri (ATİK Elde Edildiği Dönemde Ödenen Faiz Maliyete Eklenmiştir)
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
252.Binalar Hesabı			65.000,00
	Dönem Faiz Gideri	65.000,00
	102.Bankalar Hesabı			65.000,00
	ABC Bankası	65.000,00
Toplam			65.000,00	65.000,00

 

Teşvikin Elde Edilmesine Hak Kazanılması (65.000/2=32.500,00)
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
13X.Teşvik Gelirlerinden Alacaklar Hs.			32.500,00
	Dönem Faiz Teşviki	32.500,00
	64X.Devlet Teşvik Gelirleri Hs.			32.500,00
	Devlet Teşvik Geliri	32.500,00
Toplam			32.500,00	32.500,00

 

Teşvikin Tahsil Edilmesi
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
102.Bankalar Hesabı			32.500,00
	ABC Bankası	32.500,00
	13X.Teşvik Gelirlerinden Alacaklar			32.500,00
	Dönem Faiz Teşviki	32.500,00
Toplam			32.500,00	32.500,00

Örnek 5. İşletmesi pazarlama faaliyetleri kapsamında yeni ürünlerini tanıtabilmek adına yurtiçinde katıldığı fuar için 26.000,00 TL stand kirası, 4.000,00 TL nakliye ve montaj bedeli, fuarda dağıtılmak üzere 14.000,00 TL tutarında promosyon malzemesi ile 1.000,00 TL fuar alanı elektrik bedeli ödeyerek fuarı tamamlamıştır. Bu harcamaların tamamı banka yolu ile ödenmiştir. İşletme yurtiçi fuarlara katılım desteği başvurusu kabul edilmiş olup harcamaların %50 si banka havalesi şeklinde işletme hesaplarına geçmiştir. Gelir ve sermaye yaklaşımına göre çözümleri;

Gelir Yaklaşımına Göre;

Fuar Giderlerinin Muhasebe Kaydı
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
760.Pazarlama Satı Dağıtım Gid. Hs.			45.000,00
	Stand Gideri	26.000,00
	Nakliye ve Montaj Gideri	4.000,00
	Fuar Alanı Elektrik Gideri	1.000,00
	Promosyon Giderleri	14.000,00
	102.Bankalar Hesabı			45.000,00
	ABC Bankası	45.000,00
Toplam			45.000,00	45.000,00
Teşvikin Elde Edilmesine Hak Kazanılması
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
13X.Teşvik Gelirlerinden Alacaklar Hs.			22.500,00
	Fuar Destek Gelirleri	22.500,00
	64X.Devlet Teşvik Gelirleri Hs.			22.500,00
	Devlet Teşvik Geliri	22.500,00
Toplam			22.500,00	22.500,00
Teşvikin Tahsil Edilmesi
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
102.Bankalar Hesabı			22.500,00
	ABC Bankası	22.500,00
	13X.Teşvik Gelirlerinden Alacaklar Hs.			22.500,00
	Fuar Destek Gelirleri	22.500,00
Toplam			22.500,00	22.500,00

 

Sermaye Yaklaşımına Göre;

Fuar Giderlerinin Muhasebe Kaydı
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
760.Pazarlama Satış Dağıtım Gid. Hs.			45.000,00
	Stand Gideri	26.000,00
	Nakliye ve Montaj Gideri	4.000,00
	Fuar Alanı Elektrik Gideri	1.000,00
	Promosyon Giderleri	14.000,00
	102.Bankalar Hesabı			45.000,00
	ABC Bankası	45.000,00
Toplam			45.000,00	45.000,00
Teşvikin Elde Edilmesine Hak Kazanılması
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
13X.Teşvik Gelirlerinden Alacaklar Hs.			22.500,00
	Fuar Destek Gelirleri	22.500,00
	48X.Alınan Devlet Teşvikleri Hs.			22.500,00
	Devlet Teşvikleri	22.500,00
Toplam			22.500,00	22.500,00

 

Teşvikin Tahsil Edilmesi
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
102.Bankalar Hesabı			22.500,00
	ABC Bankası	22.500,00
	13X.Teşvik Gelirlerinden Alacaklar Hs.			22.500,00
	Fuar Destek Gelirleri	22.500,00
Toplam			22.500,00	22.500,00

Örnek 6. Ekspertiz raporuna göre değeri 150.000,00 TL tutarında olan arsa, teşvik bölgesinde üretim yapmayı amaçlayan işletmeye bedelsiz olarak tahsis edilmiştir. İşletmenin teşvike hak kazanabilmesi için yerine getirmesi gereken koşulların geçersiz olduğu tespit edilmiş olunup, tahsis işlemi iptal edilmiştir. (İşletme arsayı aktifine kaydetmiştir) Gelir ve sermaye yaklaşımı açısından kayılar;

 Sermaye Yaklaşımına Göre;

Arsanın Aktife Alınması
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
258.Yapılmakta Olan Yatırımlar Hs.			150.000,00
	Arsa Bedeli	150.000,00
	48X.Alınan Devlet Teşvikleri Hs.			150.000,00
	Arsa Teşviki	150.000,00
Toplam			150.000,00	150.000,00
Tahsisin İptal Edilmesi
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
48X.Alınan Devlet Teşvikleri Hs.			150.000,00
Arsa Teşviki	Arsa Bedeli	150.000,00
	258.Yapılmakta Olan Yatırımlar Hs.			150.000,00
	Arsa Bedeli	150.000,00
Toplam			150.000,00	150.000,00

Gelir Yaklaşımına Göre;

Arsanın Aktife Alınması
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
258.Yapılmakta Olan Yatırımlar Hs.			150.000,00
	Arsa Bedeli	150.000,00
	64X.Devlet Teşvik Gelirleri Hs.			150.000,00
	Arsa Teşvik Geliri	150.000,00
Toplam			150.000,00	150.000,00
Tahsisin İptal Edilmesi
Hesap Adı		Detay	Borç	Alacak
689.Diğer Olağan Dış.Gid.ve Zar. Hs.			150.000,00
	Teşvik İptalleri	150.000,00
	258.Yapılmakta Olan Yatırımlar Hs.			150.000,00
	Arsa Bedeli	150.000,00
Toplam			150.000,00	150.000,00

Sonuç olarak standart, devlet teşvikleri ile devlet yardımlarının muhasebeleştirilmesi ve açıklanmasında sermaye yaklaşımı ile gelir yaklaşımı olarak 2 yöntemi sunmuştur. Varlıklara ilişkin elde edilen teşvik gelirleri, varlığın ekonomik ömrü süresince ertelenmiş gelir bilançoda izlenerek ilgili dönemlerde kâr zararda muhasebeleştirilmesi uygun görülmektedir. Gelire ilişkin elde edilenler ise kâr zarar tablosunda ayrı bir kalem olarak raporlanarak işletmenin ana faaliyet konusundan elde edilen gelirlerden ayrıştırılması bilgi kullanıcıları açısından daha sağlıklı sonuçlara ulaşılmasını sağlayacaktır. Örneklerde görüleceği gibi kullanılan hesaplar hem TDHP hem de Finansal Raporlama Standartlarına Uygun Hesap Planı Taslağında benzerdir. Kullanılan hesaplar gelir için 64.Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar grubundan, teşviklerin elde edilmesi/tahsili 13.Diğer Alacaklar hesap grubundan, teşviklerin tahakkukları ise 38/48.Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları grubundan uygun hesaplar ile takip edilebilir.

KAYNAKLAR

AHMET, O. N. A. Y. Muhasebe Standartları Kapsamında Devlet Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2016, 8.3: 31-45.

ÇELİK, Tarık, et al. TMS 20–DEVLET TEŞVİKLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ VE DEVLET YARDIMLARININ AÇIKLANMASI. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2016, 5.2: 293-304.

KABATAŞ, Yaşar. SOSYAL GÜVENLİK KANUNU İLE GETİRİLEN BAZI TEŞVİKLERİN TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI (TMS 20) AÇISINDAN İNCELENMESİ VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2009, 27.2: 413-428.

KÜÇÜKKAHRAMAN, Burak. TMS 20 Standardına Göre Devlet Teşviklerinin muhasebeleştirilmesi: Örnek Uygulamalar. 2013. Master's Thesis. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

TMS 20–DEVLET TEŞVİKLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ VE DEVLET YARDIMLARININ AÇIKLANMASI

YILDIZ, Feyyaz; TOPAL, Yusuf. SANAYİ İŞLETMELERİNE VERİLEN TEŞVİKLERİN “TMS 20: DEVLET TEŞVİKLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ VE DEVLET YARDIMLARININ AÇIKLANMASI” STANDARTI IŞIĞINDA İNCELENMESİ VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ.

http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/calisan/isveren/isveren_prim_oranlari/isveren_prim_oranlari

http://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/TFRS/EK2_Finansal%20Raporlama%20Standartlar%C4%B1na%20Uygun%20Hesap%20Plan%C4%B1%20Tasla%C4%9F%C4%B1.pdf

https://www.gib.gov.tr/fileadmin/mevzuatek/eski/muhsisteb1ekmuh5b.htm

05.07.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.