Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

İthal Edilen Emtianın Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Satışı ve KDV İadesi

İşletmeler müşterilerine mal ve hizmet temin ederken her zaman iç piyasanın olanaklarından faydalanamazlar. Özellikle teknolojik yenilikler ile ihtiyaçların farklılaşması iç piyasa tedariğini zorlaştırmakla beraber farklı temin şekillerinin de oluşmasını sağlamıştır.

İthalat; sadece belirlenmiş olan Türkiye gümrük sınırlarından girişi olacak şekilde ithalat ile gümrük mevzuatına uygun olarak mal veya hizmetin yurda giriş işlemi olarak tanımlamak mümkündür.

Muhasebe kayıtları ile diğer işlemlerin yapılabilmesi için ithalata konu olan malın gümrük beyannamesinin düzenlenmesiyle fiili ithalat tarihi belirlenmiş olur.

Gümrük beyannamesine konu olan kur ise T.C. Merkez Bankası döviz satış kurudur. Örneğin fiili ithalat tarihi 18.06.2019 ise işlem kuru olarak 17.06.2019 tarihindeki kuru seçmek gerekir.

İTHALATIN KDV KANUNU AÇISINDAN VERGİSEL BOYUTU

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1.maddesi 2.bendinde her türlü mal ve hizmet ithalinin verginin konusunu oluşturacağı hüküm altına alınmıştır. Madde 8’de ise mal ve hizmeti ithal edenlerin katma değer vergisi mükellefi olacağı ifade edilmiştir.

Aynı kanunun 10.maddesi I bendinde “İthalatta, Gümrük Kanununa göre gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başlaması, gümrük vergisine tabi olmayan işlemlerde ise gümrük beyannamesinin tescili,” ile vergiyi doğuran olay gerçekleşmiş olur.

Madde 21 ise aşağıda gösterilen unsurların toplamı ile vergi matrahının oluşacağını ifade etmiştir.

a) İthal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymeti, gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın gümrük vergisinden muaf olması halinde sigorta ve navlun bedelleri dahil (CIF) değeri, bunun belli olmadığı hallerde malın gümrükçe tespit edilecek değeri,

b) İthalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar,

c) Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer giderler ve ödemelerden vergilendirilmeyenler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemeler.

Madde 40 beyan esası hakkındaki düzenlemelere açıklık getirmiştir. “İthalatta alınan Katma Değer Vergisi, gümrük giriş beyannamesindeki beyan üzerine, gümrük giriş beyannamesi verilmeyen haller ve motorlu kara taşıtları ile Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan yük ve yolcu taşımaları ile transit taşımalara ait Katma Değer Vergisi mükelleflerin yapacakları özel beyan üzerine tarh olunur.”

YATIRIM TEŞVİK BELGESİ UYGULAMASI

Yatırımlar, gelişmenin en önemli uygulamalarıdır. İstihdamı arttırmak, sanayiyi korumak, yatırım maliyetlerini azaltmak, bölgesel gelişmişlik düzeyleri arasındaki farklılıkları gidermek, tasarrufları katma değeri yüksek olan üretim kalemlerine kanalize etmek vb. amaçları gerçekleştirebilmek maksadıyla devlet çeşitli teşvikleri uygulamaya koymuştur.

Bu teşviklerden en önemli olanlarından biri ise Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında Katma Değer Vergisi uygulamasıdır. 3065 Sayılı KDV Kanunu 13-d maddesi gereğince; “Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makina ve teçhizat teslimleri ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları[4] (Şu kadar ki, yatırımın teşvik belgesinde öngörüldüğü şekilde gerçekleşmemesi halinde, zamanında alınmayan vergi alıcıdan, vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. Zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar).” alımlara ilişkin KDV’yi istisna kapsamında değerlendirmiştir.

Bu kapsamda malı satın alacak olanın kesinlikle alacağı mal yatırım teşvik belgesinde belirtilmiş olması gerekmektedir. Aksi halde cezai durumlar ile karşılaşacağı kesindir.

ÖRNEK UYGULAMA

GÜLBEYAZ MAKİNE TEKNOLOJİLERİ DIŞ TİCARET LTD.ŞTİ.’i, yatırım teşvik belgesi süresi 2021 yılı sonuna kadar geçerli olan müşterisi SU DEMİR ÇELİK KAYNAK A.Ş. ile yapmış olduğu satış sözleşmesine istinaden robotik kaynak makinesi için yurt dışından ithalatına karar vermiştir. Kaynak makinesi için 100.000,00 USD karşılığında ihracatçı firma ile anlaşmıştır. Malın yurt dışından getirebilmesi için aşağıdaki ek maliyetlere de katlanmıştır. Malın alış fiyatı vadelidir. Gümrük işlemleri sırasında ödenecek olan ek maliyetler ile masraflar işletme adına gümrükçü tarafından ödenecektir. Satış fiyatı ise 750.000,00 TL’dir. İşletmenin ilgili dönemde başka bir satışı olmamıştır. (Veriler temsilidir. Vade farkı, kur farkı gibi unsurlar işlem kolaylığı açısından ihmal edilmiştir.)

Vergi Usul Kanunu madde 262 de maliyet bedelini “iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamından” oluştuğunu belirtmiştir. Yine aynı kanunun 272. maddesi iktisadi kıymeti devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderlerinde maliyete eklenmesi ve maliyet bedeli ile değerleneceğini hükmetmektedir. Bu hükümler ile birlikte ithal edilen emtianın maliyeti aşağıdaki gibi gerçekleşecektir.

İlgili ithalatın maliyetini oluşturan unsurların tamamı (malın alış bedeli, navlun, sigorta, gümrük hizmet bedeli, gümrük vergisi) 159.Verilen sipariş avansları hesabında takip edilir.

HESAP ADI		DETAY	BORÇ	ALACAK
159.VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI			534.750,00
	FOB Mal Bedeli	450.000,00
	Navlun	8.000,00
	Sigorta	5.000,00
	Gümrük Hizmet Bedeli	2.000,00
	Gümrük Vergisi	69.750,00
191.İNDİRİLECEK KDV HESABI			96.255,00
	İthalde Ödenen Katma Değer Vergi	96.255,00
	320.SATICILAR HESABI			450.000,00
	TRC Mc Ltd.	450.000,00
	329.DİĞER TİCARİ BORÇLAR HESABI			181.005,00
	Sayar Gümrük Müşavirliği	181.005,00
	Navlun	8.000,00
	Sigorta	5.000,00
	Gümrük Hizmet Bedeli	2.000,00
	Gümrük Vergisi	69.750,00
	İthalde Ödenen Katma Değer Vergi	96.255,00
TOPLAM			631.005,00	631.005,00

İlgili ithalatın vergileri ödenip gümrükleme işlemleri tamamlandıktan ve mal gümrük bölgesinden çıkarılıp işletme tasarrufuna geçtikten sonra 159.Verilen sipariş avansları hesabındaki maliyet 153.Ticari mallar hesabına aktarılır.

HESAP ADI		DETAY	BORÇ	ALACAK
153.TİCARİ MALLAR HESABI			534.750,00
	İthal Mallar	534.750,00
	159.VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI			534.750,00
	İthalat Maliyeti	534.750,00
Toplam			534.750,00	534.750,00

Satış faturası “3065 sayılı KDV kanunun 13/d maddesi gereğince …………………. tarih ve …………….sayılı yatırım teşvik belgesi eki listesinin …..‘inci sırasındaki …………………………………için düzenlenmiştir.” şerhi düşülerek KDV hesaplamadan düzenlenmelidir. Yevmiye kaydı ise aşağıdaki gibi olacaktır.

HESAP ADI		DETAY	BORÇ	ALACAK
120.ALICILAR HESABI			750.000,00
	Su Demir Çelik Kaynak A.Ş.	750.000,00
	600.YURTİÇİ SATIŞLAR HS.			750.000,00
	Yatırım Teşvik Kapsamındaki Satışlar	750.000,00
Toplam			750.000,00	750.000,00

Söz konusu istisna, teslimin gerçekleştiği tarihi içine alan vergilendirme dönemine ait KDV beyannamesi ile beyan edilir. Mükellefler, 1 No.lu KDV Beyannamesini vergilendirme dönemini takip eden ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar vermekle yükümlüdürler. Bu istisna 1 No.lu KDV Beyannamesinin “İstisnalar – Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler” kulakçığında “Tam İstisna Kapsamına Giren İşlemler” tablosunda 308 kod numaralı satır aracılığıyla beyan edilir. “Yüklenilen KDV” sütununa işlemin bünyesine giren KDV tutarı yazılır. Mükellefler, 1 No.lu KDV Beyannamesini verdikten sonra standart iade talep dilekçesi ile iade talebinde bulunabilir.

İade talebinde aşağıda belirtilen belgeler aranır:

- Standart iade talep dilekçesi

- İstisnanın beyan edildiği döneme ilişkin indirilecek KDV listesi

- İade hakkı doğuran işleme ait yüklenilen KDV listesi

- İadesi talep edilen KDV hesaplama tablosu

- Satış faturaları listesi

- Makine ve teçhizat istisnası bildirim formu (Teşvik belgesi kapsamında KDV hesaplamadan mal tesliminde bulunan satıcılar tarafından her bir vergilendirme dönemi içinde gerçekleştirilen bu kapsamdaki satışları internet vergi dairesinde yer alan bildirim formu ile beyanname verme süresi içinde elektronik ortamda vergi dairesine verir.)

-Alıcının KDV istisnasından yararlanma hakkı bulunduğunu gösterir istisna belgesinin onaylı örneği

- Yatırım teşvik belgesi ile eki global listenin onaylı örneği.

Mükelleflerin bu işlemden kaynaklanan mahsuben iade talepleri ile nakden 5.000,00 TL’yi aşmayan işlemlerde miktarına bakılmaksızın vergi inceleme raporu, YMM raporu ve teminat aranmadan yerine getirilir.

Nakden iade talebinin 5.000 TL’yi aşması halinde aşan kısmın iadesi, vergi inceleme raporu veya YMM raporuna göre yerine getirilir. Teminat verilmesi halinde mükellefin iade talebi yerine getirilir ve teminat vergi inceleme raporu veya YMM raporu sonucuna göre çözülür.

Nakden iade için, iade talep dilekçesi ve iade için aranan belgelerin eksiksiz ve tam olarak verilmiş olması gerekir.

YMM raporu ibraz edilmesi halinde nakden iade talebi yerine getirilir. YMM raporu ile iade talebinde bulunan mükelleflere, rapor ibraz edilmedikçe nakden iade yapılmaz.

Mükellef iadelerini vergi inceleme raporu sonucunda almak istemeleri ya da teminat göstermemeleri veya iadelerini YMM raporu ile alacaklarını beyan etmemeleri hallerinde iade talepleri vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından düzenlenen vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir.

KDV iade alacağı mükellefin kendisinin veya ortaklık payı ile orantılı olmak üzere adi, kollektif ve adi komandit şirketlerde ortakların (komandit şirketlerde sadece komandite ortakların),

- Vergi dairelerince takip edilen amme alacaklarına,

- İthalat sırasında uygulanan vergilere,

- Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) prim borçlarına

mahsuben iade edilebilir.

İade işlemi tamamlandıktan sonra, 191.İndirilecek KDV Hesabından 136.Diğer Çeşitli Alacaklar hesabına devri yapılarak KDV tahakkuku ile dönem kapatılır. (İade talebi olmasaydı 191 hesap 190 hesaba virmanlanarak kapatılır.)

HESAP ADI		DETAY	BORÇ	ALACAK
136.DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR			96.255,00
	Kdv İade Alacağı	96.255,00
	191.İNDİRİLECEK KDV HESABI			96.255,00
	İthalde Ödenen Katma Değer Vergi	96.255,00
Toplam			96.255,00	96.255,00

Mahsuben iade işlemlerinde vergi iade alacağı, vergi borçlarına mahsubu sonucunda aşağıdaki yevmiye kayıtları yapılabilir.

HESAP ADI		DETAY	BORÇ	ALACAK
360.ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI			xxx
	Ödenecek KDV	xxx
	Damga Vergisi	xxx
	Muhtasar Gelir Vergisi	xxx
361.ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ			xxx
	Ödenecek sgk primleri	xxx
	136.DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR			xxx
	Kdv İade Alacağı	xxx
Toplam			xxx	xxx

Vergi iade alacağı nakden alınması halinde ise aşağıdaki gibi muhasebe kaydı yapılacaktır.

HESAP ADI		DETAY	BORÇ	ALACAK
102.BANLAR HESABI			xxx
	B Bankası – 123 Vadesiz Hesap	xxx
	136.DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR			xxx
	Kdv İade Alacağı	xxx
Toplam			xxx	xxx

KAYNAKLAR

GÜRSOY, Yaser. Dış ticaret işlemleri muhasebesi. Ekin kitabevi, 2012.

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği

https://www.gib.gov.tr/kdv_iade_rehberleri

https://www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/Yararli_Bilgiler/beyannameverme_odeme.pdf

 

26.06.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.