Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Gerçek Kişilerin Tam Mükellef Kurumlardan Elde Ettiği Kar Paylarının Vergilendirilmesi

Sermaye sahipleri fonlarının getirisini arttırmak maksadıyla çeşitli enstrümanlar kullanmaktadırlar. Bu enstrüman çeşitliliklerine altın, döviz, petrol ve hisse senetleri örnek verilebilir. Bir işletmenin hisse senetlerini elinde bulunduran ya da ortak sıfatıyla işletmede sermayedar olan gerçek kişinin beklentisi, dönem sonunda işletmede oluşacak olan kardan hissesi nazarında pay elde etmeyi hedeflemektedir.

İşletmeler ise alacakları kararlar neticesinde oluşacak olan karı ortaklarına kar payı olarak dağıtır veya finansal yapılarını güçlendirmek maksadıyla sermayeye ilave eder ya da geçmiş yıllar karları olarak işletmenin öz kaynaklarında bırakabilirler. Kar payı olarak dağıtılmasına karar verildiğinde ise hem işletme tarafınca hem de hisse sahibince yerine getirilmesi gereken bazı yükümlükler mevcuttur.

Bu bağlamda GVK Md.75’e göre “sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkül sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradıdır.” şeklindeki tanımlaması ile vergilendirilecek olan ve olmayan unsurları belirlemiştir.

Aşağıda yazılı gelirler menkul sermaye iradı sayılmaktadır:

• Her türlü hisse senetlerinin kâr payları,
• İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited Şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kâr payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar),
• Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kâr payları,
• Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile diğer her türlü tahvil ve bono faizleri (Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetler ve varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler dahil olmak üzere),
• Her türlü alacak faizleri,
• Mevduat faizleri,
• Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller,
• İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kâr paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar (eşya, mal vb.),
• Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri,
• Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr payları ile kâr ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr payları ve özel finans kurumlarınca kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payları (Menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgelerine ödenen kâr payları dahil),
• Repo gelirleri,
• Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta ve emeklilik şirketleri tarafından ayrılmalar nedeniyle yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları,
• Bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları,
• Yukarıda sayılanlar dışında Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre ihraç edilen her türlü sermaye piyasası aracından elde edilen kâr payı, faiz, kira vb. gelirler.

Vergilendirilmeyecek Olan Menkul Sermaye İratları

• GVK Geçici 67’nci madde kapsamında kesinti yoluyla vergilendirilmiş olan mevduat faizleri, repo kazançları ile katılım bankalarınca ödenen kar payları,
• Kurumların kârlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri kâr dağıtım işlemlerinde gerçek kişi ortaklarca elde edilen kâr payları.
• Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından ayrılmalar nedeniyle yapılan ödemelerin ve bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları.

Kar Paylarının Vergilendirilmesi

      Gerçek kişinin elde ettiği kar payı ödemesinde işletme, ödeme yapmadan önce GVK Md.94 gereği % 15 stopaj kesintisi yapmak zorundadır. İşletme bu kesinti tutarını ise kesinti yapılanın bilgileri ile birlikte muhtasar beyanname ile beyan edip ödemekle yükümlüdür. Kar payı elde eden ise beyanname vermesi halinde bu kesinti tutarını beyanname üzerinde hesaplanan vergiden mahsup edilir.

      Ayrıca GVK Md. 22 gereğince yine aynı kanunun 75’nci maddenin 1,2 ve 3. bendlerinde yazan kar paylarının yarısı gelir vergisinden müstesnadır.

Örnek 1. Tahsin Bey 17 Mayıs 2019’da ortağı olduğu GÜLBEYAZ OTOMOTİV LTD.ŞTİ.’nden hissesi oranında 150.000,00 TL kar payını banka yoluyla tahsil etmiştir. GÜLBEYAZ OTOMOTİV LTD.ŞTİ.’nin yükümlülükleri nelerdir?

İşletmenin Yükümlülüğü
Ödenen Net Kar payı	150.000,00
Brüt Kar payı	176.470,59
Stopaj Kesintisi (%15)	26.470,59
Net ödenen Kar payı	150.000,00

GÜLBEYAZ OTOMOTİV LTD.ŞTİ. yapmış olduğu 150.000,00 TL net ödeme için öncelikle brüt kar payını hesaplamalıdır. 176.470,59 TL brüt kar payı ödemesi ile 26.470,59 TL stopaj kesintisini 1-26 Haziran 2019 döneminde muhtasar beyanname ile beyan edip ödemekle yükümlüdür.

Örnek 2. Tahsin Bey 17 Mayıs 2019’da ortağı olduğu GÜLBEYAZ OTOMOTİV LTD.ŞTİ.’nden hissesi oranında 150.000,00 TL kar payını banka yoluyla tahsil etmiştir. Ayrıca Tahsin Bey adına 3.000,00 TL tutarında Bağ-Kur primi ödenmiş olup başka geliri bulunmamaktadır. Tahsin Bey’in yükümlülükleri nelerdir?

Tahsin Beyin Yükümlülüğü
Brüt Kar payı	176.470,59
İstisna Tutarı	88.235,29
Kalan Tutar	88.235,29
Bağ-Kur Primi	3.000,00
Vergi Matrahı	85.235,29
Hesaplanan Vergi	19.313,53
Mahsup Edilecek Tutar	26.470,59
İadesi Gereken Tutar	7.157,06

Tahsin Bey 2019 yılında elde ettiği kâr payının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan yarısı 88.235,29 TL’dir. Bu tutar beyan sınırı olan 40.000 TL’yi aştığı için 1-30 Mart 2020 döneminde beyan edilecektir. GÜLBEYAZ OTOMOTİV LTD.ŞTİ tarafından yapılmış olan 26.470,59 TL vergi kesintisinin tamamı hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Kesinti yolu ile ödenen vergi yıllık beyannamedeki vergiden fazla olduğu için fazla tahsil edilen 7.157,06 TL vergi iade alacağı Tahsin beyin talebi ile kendisine nakden iade ya da mahsuben ödenecektir.

KAYNAKLAR

Gelir Vergisi Kanunu

https://www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/Yararli_Bilgiler/beyannameverme_odeme.pdf

https://gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/beyannamerehberi/2019_menkulsermaye.pdf

https://www.gib.gov.tr/yardim-ve-kaynaklar/yararli-bilgiler/gelir-vergisi-tarifesi-2019

19.06.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.